Koilonychia (paznokcie łyżeczkowate) – przyczyny, objawy, leczenie

Koilonychia – co to za choroba paznokci?

Koilonychia, określana także jako paznokcie łyżeczkowate, syndrom paznokci łyżeczkowatych lub wklęśnięcie płytki paznokciowej, polega na zmianie budowy anatomicznej płytki paznokciowej pod postacią zagłębienia płytki do dołu w kształcie łyżeczki. Powoduje to uniesienie wolnego brzegu paznokcia ku górze. Dodatkowym objawem koilonchii jest kruchość i łamliwość paznokci.

Tego typu zmiany na paznokciach mogą być wrodzone i występują wtedy od urodzenia, częściej natomiast wklęsłe paznokcie są objawem wtórnym do chorób przewodu pokarmowego przebiegających z niedoborem żelaza i niedokrwistością. Przy przewlekłych schorzeniach przewodu pokarmowego należy zwrócić uwagę na wchłanianie żelaza, co może leżeć u podstaw właściwego rozpoznania. Fizjologicznie koilonychia u noworodków jest również wariantem normy i samoistnie ustępuje w ciągu pierwszych lat życia.

Przeczytaj też: Pękająca skóra na palcach – jak temu zaradzić?

Jakie są przyczyny paznokci łyżeczkowatych?

Etiologia syndromu paznokci łyżeczkowatych może być wieloczynnikowa i jest najczęściej związana z anemią niedobarwliwą (niedobór żelaza). Żelazo jest potrzebne do prawidłowego funkcjonowania naskórka, którego produktem jest prawidłowa płytka paznokciowa. W przypadkach braku żelaza w organizmie może zatem dojść do dystrofii (zniekształcenie) dotychczas zdrowego paznokcia. Inne zaburzenia gospodarki żelazowej pochodzenia genetycznego, takie jak hemochromatoza również sprzyjają takim nieprawidłowościom.

Do pozostałych przyczyn koilonychii zaliczamy:

• choroba Raynauda (nawracające zblednięcia naprzemienne z zaczerwieniem końcowych części palców, spotykane w szeregu chorób reumatycznych, np. twardzinie układowej),
• toczeń rumieniowaty układowy (pojawiają się także wybroczyny pod paznokciami wyglądem przypominające drzazgę);
• stan po urazie płytki paznokciowej (na skutek uderzenia czy przytrzaśnięcia może wystąpić dodatkowo krwiak pod paznokciem);
• przewlekłe infekcje paznokcia spotykane w onychomykozie, czyli grzybicy paznokci (zgrubiałe zielonkawe lub żółte paznokcie),

Koilonychia to także skutek ekspozycji paznokci na rozpuszczalniki, np. benzynę. Paznokcie cieńczeją, są słabe kruche i łamliwe.

Zobacz też: Wysypka na nogach – jakie są przyczyny krostek na nogach?

Czy koilonychia to objaw choroby?

Zmiany na paznokciach w postaci wklęsłej płytki wtórne do niedoborów żelaza występują:

• po wycięciu żołądka,
• po przewlekłym zapaleniu przełyku – zespół Plummera-Vinsona,
• chorobie trzewnej (celiakia),
• chorobach nowotworowych żołądka, jelita grubego,
• chorobie wrzodowej żołądka, dwunastnicy,
• wrodzonych zmianach naczyniowych jelita przebiegających z przewlekłym krwawieniem (malformacje naczyniowe),
• w przebiegu chorób nerek,
• przewlekłych zapaleniach jelita.

Opisane schorzenia przebiegają z niskim poziomem żelaza w organizmie. Związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy koilonychią a niedoborem żelaza nie jest jednak do końca poznany. Brak żelaza skutkuje niedoczynnością enzymów komórkowych od niego zależnych, co stymuluje komórki do proliferacji, czyli nadmiernego namnażania. Powstające komórki są niepełnowartościowe i łatwiej ulegają degeneracji. W ten sposób powstaje dystrofia płytki paznokciowej z deformacją paznokcie w kształcie łyżeczki.

Czytaj również: Rozdwajanie paznokci – przyczyny i sposoby na rozdwajające się paznokcie

Koilonychia czy onycholiza?

Zmiany morfologii płytki paznokciowej w przypadku koilonychii należy różnicować z onycholizą, czyli niecałkowitym oddzieleniem płytki paznokcia od jego łożyska. Jest to również objaw wtórny do nadczynności tarczycy, infekcji grzybiczych, łuszczycy. Palce pałeczkowate są odmiennym zjawiskiem, w którym płytka paznokciowa unosi się ku górze, poszerzając poprzecznie paliczek dalszy i zazwyczaj współistnieje z przewlekłymi chorobami zapalnymi płuc (astma, POCHP).

Paznokcie w kształcie łyżeczki są na tyle charakterystyczne, że nie powinny stanowić problemu diagnostycznego.

Leczeniem koilonychii zajmuje się lekarz chorób wewnętrznych we współpracy z dermatologiem. Nie należy zwlekać z rozpoczęciem terapii i wykonaniem badań dodatkowych.

Jak leczyć paznokcie łyżeczkowate?

Koilonychia ze względu na stan zapalny w okolicy łożyska może wikłać się infekcjami bakteryjnymi, prowadząc do zakażenia loży paznokcia. W leczeniu paznokci łyżeczkowatych należy stosować środki natłuszczające, zapobiegające wysychaniu skóry, preparaty miejscowo odkażające. W przypadku współwystępowania koilonychii z onycholizą należy włączyć leczenie przeciwgrzybicze doustne lub w postaci maści do stosowania miejscowego.

W diagnostyce badaniem rozstrzygającym może być wykonanie morfologii krwi obwodowej, oznaczenie stężenia żelaza w surowicy krwi oraz ferrytyny. W dalszej kolejności badania obrazujące, takie jak gastroskopia, usg jamy brzusznej. Leczenie szczegółowe uzależniamy od choroby podstawowej, czyli w większości przypadków niedokrwistości z niedoboru żelaza. Prostym rozwiązaniem jest suplementacja żelaza doustnie.

Czytaj również: Wrastające włoski – na nogach, po goleniu, po depilacji, łonowe