Grzybica owłosionej skóry głowy – przyczyny, objawy i leczenie

Grzybica owłosionej skóry głowy – przyczyny

Do zakażenia grzybicą może dojść w czasie kontaktu z zakażonym człowiekiem lub zwierzęciem. Zarodniki grzyba od osoby chorej mogą pozostać na przedmiotach higieny osobistej i codziennego użytku (szczotce, grzebieniu, ręczniku lub poduszce). Grzybicą odzwierzęcą można się zarazić przez kontakt z zakażonym kotem lub psem, na przykład podczas głaskania bezdomnego zwierzęcia.

Nie zawsze kontakt z zakażonym musi powodować chorobę – zdrowy organizm dzięki licznym mechanizmom obronnym tj. warstwie łoju na włosach i potowi na skórze jest w pewien sposób chroniony. Większe prawdopodobieństwo rozwoju grzybicy głowy występuje wówczas, gdy organizm jest osłabiony. Infekcje wirusowe, bakteryjne, zła dieta, przewlekła antybiotykoterapia osłabiają naturalne zdolności obronne organizmu. Również niewłaściwa higiena skóry głowy, czyli zbyt częsty kontakt z wodą i detergentami, zmywa naturalną warstwę ochronną włosów i może zwiększyć prawdopodobieństw rozwoju grzybicy owłosionej skóry głowy.

Grzybica strzygąca

Grzybicę dzielimy na podstawie cech klinicznych i umiejscowienia. Wyróżniamy trzy główne postacie grzybicy wywołane przez grzyby antropofilne (zarażające tylko ludzi): strzygącą, drobnozarodnikową i woszczynową.

Pierwsza z nich to grzybica strzygąca owłosionej skóry głowy. Wywołuje ją grzyb strzygący wewnątrzwłosowy Trichophyton endothrix. Nazwa pochodzi od układu zarodników grzyba widocznych w badaniu pod mikroskopem; wszystkie znajdują się wewnątrz włosa.

Na głowie występują liczne, drobne ogniska z szarawymi, ułamanymi na różnej wysokości włosami oraz drobnymi czarnymi punkcikami, co daje wygląd nierówno przystrzyżonych włosów.

Tej grzybicy towarzyszy nieznaczny stan zapalny, po wyleczeniu nie stwierdza się blizn i miejsc pozbawionych włosów. Grzybica strzygąca występuje głównie u dzieci przed okresem dojrzewania.

Grzybica drobnozarodnikowa

Grzybicę drobnozarodnikową powierzchowną owłosionej skóry głowy wywołuje grzyb drobnozarodnikowy pochodzenia ludzkiego – Microsporum audoudinii. W badaniu pod mikroskopem widoczne są zarodniki – zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz włosa. Mogą być widoczne nawet gołym okiem jako białe ziarenka na wyrwanym włosie.

Na głowie występują ogniska równo ułamanych włosów otoczonych białoszarawą pochewką, które odstają kilka milimetrów nad powierzchnią skóry głowy. Ogniska są mniej liczne, ale większe niż w grzybicy strzygącej. Grzybica drobnozarodnikowa to najczęstsza postać grzybicy owłosionej skóry głowy. Charakteryzuje się wysoką zakaźnością, zdarzają są przypadki epidemii w środowiskach dziecięcych. Nieleczona choroba zwykle ustępuje samoistnie w okresie dojrzewania.

Grzybica woszczynowa

Grzybica woszczynowa owłosionej skóry głowy najczęściej pojawia się przed okresem dojrzewania, chociaż, czas na który przypada moment zakażenia, może się przedłużyć nawet do wieku dorosłego. Jest więc przede wszystkim chorobą wieku dziecięcego.

Grzybica woszczynowa cechuje się występowaniem tarczek woszczynowych. Są to żółte, zagłębione w skórze głowy strupy o średnicy od kilku milimetrów do 1-2 centymetrów. Po ich usunięciu pozostają blizny, a na ich miejscu trwałe wyłysienie. Grzybicę woszczynową różnicuje się z figówką gronkowcową, czyracznością i ziarniniakiem drożdżakowym.

Warto wspomnieć jeszcze o odzwierzęcych rodzajach grzybicy głowy. Istnieje jeszcze odmiana grzybicy, którą wywołują grzyby zoofilie (zarażające i ludzi, i zwierzęta). Ta grzybica cechuje się występowaniem głębokich, guzowatych nacieków zapalnych ze zmianami ropnymi wokół mieszków włosowych, oraz strupami wokół ich ujść. Zakażenie zwykle ma przebieg ostry, u dzieci dotyczy owłosionej skóry głowy, a u dorosłych przeważnie brody i głowy. Włosy dają się łatwo usunąć. Grzybica może ustąpić samoistnie wskutek wypadnięcia zakażonych włosów. Zazwyczaj nie dochodzi do bliznowacenia, a włosy w miejscach zakażonych odrastają.

Jaki to rodzaj grzybicy skóry głowy?

Diagnostyką i leczeniem chorób skóry głowy i włosów zajmuje się lekarz dermatolog. Im szybciej zostanie przeprowadzone badanie, tym szybciej pozwoli to na wprowadzenie leczenia i pozwoli uniknąć powikłań lub trwałych ubytków w owłosieniu głowy. Diagnostyka grzybicy skóry głowy odbywa się w kilku etapach.

Najpierw lekarz ocenia wygląd zmian na głowie oraz ogólny stan pacjenta. Następnie z miejsc dotkniętych chorobą pobiera się próbki włosów, które bada się pod mikroskopem, zakłada się hodowlę oraz ogląda zmianę w świetle lampy Wooda.

Pod mikroskopem ocenia się układ zarodników grzyba, czy są wewnątrz, czy też na zewnątrz włosa. Materiał pobrany z dotkniętej chorobą powierzchni głowy umieszcza się na specjalnej pożywce umożliwiającej wzrost grzyba. Jest to hodowla mykologiczna i służy do identyfikacji, czy rzeczywiście zmiana na głowie to infekcja grzybicza, a jeśli tak, to jaki gatunek grzyba ją wywołał. Badaniem w świetle lampy Wooda sprawdza się, czy występuje jasna zielonkawa fluorescencja (charakterystyczna dla gatunków Microsporum).

Przy diagnostyce grzybicy owłosionej skóry głowy należy wykluczyć choroby, które mogą ją przypominać. Są to: łupież zwykły, łuszczyca, łojotokowy wyprysk, łysienie plackowate.

Jak leczyć grzybicę skóry owłosionej głowy?

Najczęściej stosowanym lekiem we wszystkich rodzajach grzybicy owłosionej skóry głowy jest gryzeofulwina. Większość specjalistów zaleca dawkę 20–25 mg/kg/d przez 6–8 tygodni. Gryzeofulwina ma działanie fungistatyczne – wbudowuje się w keratynę włosów, czyniąc je odpornymi na inwazję grzybów. Leczenie musi trwać na tyle długo, aby zainfekowana keratyna w całości została zastąpiona nową – odporną na inwazję grzybiczą (zwykle trwa to od 4 do 6 tygodni).

Podczas leczenia grzybicy głowy mogą wystąpić działania niepożądane: nudności i wysypka. Lek jest przeciwwskazany w okresie ciąży. Do 6. miesięcy po zakończeniu terapii powinno się stosować antykoncepcję. Innym polecanym lekiem jest terbinafina. Jej działanie polega na hamowaniu syntezy ergosterolu w błonie komórkowej grzybów. W zbiorowej analizie badań klinicznych stwierdzono, że terbinafina jest skuteczniejsza w leczeniu grzybicy wywołanej przez gatunki Trichophyton, natomiast gryzeofulwina przez gatunki Microsporum. Działania niepożądane terbinafiny obejmują zaburzenia żołądkowo-jelitowe i wysypki.

Grzybica owłosionej skóry głowy – wypowiedź dermatologa