Erytroplazja Queyrata – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest erytroplazja Queyrata?

Erytroplazja Queyrata (łac. erythroplasia Queyrat) jest śródnabłonkowym rakiem przedinwazyjnym, inaczej mówiąc tak zwany nowotwór in situ (w miejscu). Oznacza to, że ograniczony jest tylko do błony śluzowej i nie przekracza jej granicy. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że w miejscu tej zmiany rozwinie się inwazyjny raka płaskonabłonkowy (kolczystokomórkowy) skóry (carcinoma planoepitheliale spinocellulare). Rak płaskonabłonkowy stanowi ok. 95 proc. nowotworów złośliwych występujących na prąciu, a diagnoza taka stanowi ok 0,25 proc. wszystkich wykrywanych nowotworów złośliwych w tej lokalizacji.

Erytroplazja Queyrata to nowotwór błon śluzowych. Jest to niezwykle rzadka choroba objawiająca się charakterystycznymi zmianami w obrębie śluzówki. Występuje przede wszystkim na żołędzi prącia u nieobrzezanych mężczyzn, rzadziej w okolicy warg sromowych mniejszych u kobiet a w pojedynczych przypadkach w jamie ustnej i odbycie.

Przeczytaj też: Infekcje intymne u mężczyzn

Postać ta charakteryzuje się znikomą inwazyjnością przez co nie daje przerzutów. W około 10 procentach przypadków, po wieloletnim okresie trwania choroby, schorzenie może przekształcić się w postać inwazyjną raka.

Oprócz erytroplazji, wyróżniane są również dwie inne formy raka przedinwazyjnego prącia: choroba Bowena oraz bowenoid papulosis. Według niektórych naukowców, wszystkie formy raka prącia in situ powinno się zaliczać jako jedną chorobę, ponieważ mają taką samą budowę histologiczną (czyli tkanki wyglądają tak samo pod mikroskopem), jednak większość badaczy jest przeciwnego zdania – ze względu na inny obraz kliniczny choroby, jej przebieg oraz prawdopodobieństwo przejścia w formę inwazyjną raka.

Przeczytaj: Krostki na wargach sromowych – co to za choroba?

Erytroplazja Queyrata występuje zwykle wśród nieobrzezanych mężczyzn między trzecią a szóstą dekadą życia. Jest rzadkim schorzeniem, stanowi mniej niż 1 proc. nowotworów. Ryzyko rozwoju inwazyjnego raka płaskonabłonkowego u osób chorujących na erytroplazję wynosi od 10 do 30 proc. (dane według różnych badań, w różnych populacjach).

Co jest przyczyną erytroplazji Queyrata?

Czynniki wywołujące erytroplazję Queyrata nie są jeszcze dokładnie poznane. Jednakże udowodniono związek występowania choroby z zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV typ 16, 18, 31, 33, 35), który ma potencjalne onkogenne działanie, czyli zdolność do wywołania nowotworu. W większości przypadków wykazano obecność wirusa u pacjentów chorujących na erytroplazję Queyrata.

Rozważa się także wpływ innych przyczyn na wystąpienie tego nowotworu błon śluzowych. Wydaje się, że chroniczny stan zapalny toczący się w obrębie żołędzi prącia lub zapalenie sromu może być podstawą dla rozwoju schorzenia. Wydzielina gruczołów napletka oraz brak higieny intymnej także stanowią potencjalne faktory zwiększające ryzyko. Czynniki fizyczne, takie jak mechaniczne drażnienie, urazy lub ciepło również znajdują się w kręgu podejrzanych o wywoływanie choroby, choć ich szkodliwe działanie nie zostało udowodnione.

Przyjmuje się, że oprócz czynnika wirusowego, przyczyny erytroplazji Queyrata to:

• przewlekłe drażnienie prącia lub warg sromowych u kobiet;
• niski poziom higieny – potwierdzeniem wpływu higieny na ryzyko wystąpienia erytroplazji lub raka inwazyjnego jest fakt, że schorzenia te występują ze znacznie większą częstotliwością w krajach o niskim statusie socjo-ekonomicznym;
• mastka – wydzielina gromadząca się pod napletkiem u mężczyzn, zawiera złuszczone komórki nabłonkowe, łój, florę bakteryjną, resztki moczu oraz spermy;
• stulejka – schorzenie utrudniające (lub uniemożliwiające) ściągnięcie napletka;
• nawracające infekcje narządów intymnych;
• palenie tytoniu

Jakie są objawy erytroplazji Queyrata?

Erytroplazja Queyrata charakteryzuje się występowaniem płaskiego, wyraźnie odgraniczonego, pojedynczego ogniska, w obrębie żołędzi prącia u mężczyzny lub warg sromowych mniejszych u kobiety. Zmiana ta ma barwę sino czerwoną, gładką, błyszczącą powierzchnię oraz nieznaczny naciek przy podstawie, kształtem przypomina owal lub posiada nieregularny obrys. W rzadkich przypadkach na wierzchu wykwitu widoczne są drobne, czerwone kropki. Mogą także pojawić się inne objawy, związane z umiejscowieniem choroby:

• zaczerwienienie prącia,
• obrzęk żołędzi lub warg sromowych,
• ból prącia,
• uczucie swędzenia,
• problemy z poddawaniem moczu,
• występowanie drobnych ran lub owrzodzenia (pacjent opisuje lekarzowi, że ma ranki, krostki, grudki na penisie),
• obecność wydzieliny z penisa.

Symptomy, które powinny szczególnie zaniepokoić pacjenta to: zwiększenie się nacieku i jego stwardnienie, przerost zmiany (tak zwane bujanie) oraz powierzchowne owrzodzenie penisa świadczące o rozpadzie wykwitu. Mogą to być objawy wywołane przez przejście raka z formy in situ w postać inwazyjną.

Czytaj również: Terapia Bowena – co to jest, na czym polega, na co pomaga?

Erytroplazja Queyrata – badania, jak rozpoznać?

Rozpoznanie erytroplazji Queyrata choroby stawia się na podstawie obrazu klinicznego oraz badania histopatologicznego pobranego wycinka. Występowanie erytroplazji Queyrata sugeruje obecność w obrębie żołędzi prącia lub innych błon śluzowych dobrze odgraniczonej zmiany o zaczerwienionej, błyszczącej i lekko wilgotnej powierzchni z nieznacznym naciekiem.

Przebieg schorzenia jest wieloletni, dlatego też nagłe pojawienie się wykwitu na błonie śluzowej, który rośnie szybko może oddalić podejrzenie erytroplazji Queyrata. Rozstrzygającym badaniem jest stwierdzenie zmian histopatologicznych. Charakterystyczne jest zaburzenie rogowacenia pod postacią tak zwanej dyskeratozy, czyli obumierania i złuszczania pojedynczych komórek w wierzchnich warstwach nabłonka, gdzie w warunkach prawidłowych to nie występuje. Jądra komórek wykazują nieprawidłowe cechy budowy. Ponadto z pomocą w rozpoznaniu przychodzi także badanie wirusologiczne na obecność wirusa HPV.

Istnieje wiele jednostek chorobowych, których przebieg może przypominać erytroplazję Queyrata. Są to przede wszystkim nieswoiste (wywołane przez nieokreślony czynnik) stany zapalne żołędzi prącia u mężczyzn lub sromu u kobiet. Szczególnym schorzeniem charakteryzującym się objawami łudząco przypominającym erytroplazję Queyrata jest zapalenie plazmokomórkowe żołędzi Zoona.

Erytroplazję Queyrata – leczenie

Erytroplazja Queyrata jest nowotworem przedinwazyjnym, co oznacza, że wykazuje się małą złośliwością i nie nacieka okolicznych tkanek. Istnieje jednak ryzyko, że po wieloletnim okresie trwania choroby nastąpi transformacja zmiany w raka mikroinwazyjnego lub inwazyjnego. Ważne zatem jest szybkie rozpoznanie i wprowadzenie odpowiedniego leczenia. Sposobów terapii choroby jest dużo. Zazwyczaj kurację rozpoczyna się od postępowania miejscowego. Zastosowanie ma 5-procentowa maść z fluorouracylem nakładana na zmianę lub powierzchowne napromienianie promieniami Roentgena.

Inne metody wykorzystywane w leczeniu erytroplazji Queyrata to elektrokoagulacja (zniszczenie zmiany za pomącą prądu zmiennego o dużej częstotliwości), laseroterapia oraz krioterapia (wymrażanie). Próbuje się także stosowanie imikwimodu – leku o działaniu przeciw nowotworowym i przeciw wirusowym, który wykorzystywany jest w terapii wielu chorób skórnych. Choroba poddaje się leczeniu, a procent wyleczeń jest bardzo duży. Nie należy zatem zwlekać z wizytą u specjalisty jeżeli pojawią się niepokojące objawy.

Podsumowując, skuteczność leczenia potwierdzono w przypadku takich form jak:

• chirurgiczne wycięcie zmiany,
• leczenie laserowe,
• krioterapię,
• miejscowe leczenie 5-fluorouracylem lub imikwimodem.

Po zakończonym leczeniu erytroplazji Queyrataistnieje możliwość nawrotu choroby, dlatego konieczna jest kontrola w celu szybkiego wykrycia wznowy.