Grzybica stóp – przyczyny, objawy, rodzaje, jak wygląda, zdjęcia

Grzybica stóp – jak można się zarazić, co ją wywołuje?

W dzisiejszych czasach coraz więcej osób korzysta z miejsc, takich jak basen czy sauna. Jednak pomimo wielu zalet, mają one istotną wadę – stanowią skupisko ludzi, co niesie za sobą ryzyko przekazywania sobie chorób przenoszonych drogą kontaktową.

Przykładem takiego schorzenia jest grzybica stóp, występująca u co trzeciej osoby w populacji. U sportowców jako grupy zawodowej odsetek osób zainfekowanych jest ponad dwa razy wyższy. Stąd nieoficjalna nazwa choroby – stopa sportowca, zarezerwowana dla postaci obejmującej przede wszystkim lokalizację międzypalcową.

Grzybica spowodowana jest wniknięciem przez uszkodzony naskórek grzybów z rodzaju dermatofitów. Najczęściej diagnozowane grzyby na stopach to: Trichophyton rubrum, Trichophyton interdigitale i Epidermophyton floccosum.

Przeczytaj też: Pękająca skóra na palcach – jak temu zaradzić?

Grzybica stóp – przyczyny i czynniki ryzyka

Istnieją pewne grupy szczególnie narażone na rozwój grzybicy stóp. Należą do nich osoby:

• z obniżoną odpornością,
• z niedokrwistością,
• po przebytych poważnych schorzeniach,
• leczone z powodu chorób krążenia,
• leczone z powodu cukrzycy,
• leczone z powodu zaburzeń hormonalnych i żołądkowo-jelitowych,
• z otyłością różnego stopnia – otyłość stanowi zagrożenie i zwiększoną podatność na zakażenie grzybicze; na masę ciała człowiek ma bezpośredni wpływ, dlatego warto stosować odpowiednią dietę i codzienne ćwiczenia fizyczne, by nie dopuścić do nadwagi, a z tego stanu już coraz łatwiej i szybciej dochodzi do rozwoju otyłości.

Należy pamiętać, że grzybica stóp może się szerzyć przez bezpośredni kontakt z osobami zarażonymi, jak i przedmiotami do nich należącymi (skarpetki, obuwie, bielizna).

Także używanie przedmiotów higienicznych drugiej osoby (np. gąbka, grzebień, ręcznik) może spowodować przeniesienie drobnoustrojów. Dlatego korzystanie wyłącznie ze swoich przyborów do higieny i własnego obuwia w dużej mierze chroni przed zakażeniem.

Do czynników zwiększających ryzyko grzybicy stóp należą: nieleczone uszkodzenia naskórka i urazy (przykładowo pękające pięty), noszenie ciasnego, nieprzewiewnego (zwłaszcza gumowego) obuwia i skarpetek wykonanych ze sztucznych materiałów, cukrzyca, korzystanie z cudzego obuwia, ręczników; niekorzystanie z klapek na basenie, w saunie, w pokoju hotelowym, starszy wiek – osoby w podeszłym wieku często mają trudności z zadbaniem o odpowiednią higienę osobistą; niedobory odporności; schorzenia obwodowych naczyń krwionośnych, zaburzenia hormonalne, takie jak niedoczynność tarczycy czy choroba Cushinga.

Jakie są rodzaje grzybicy stóp?

Grzybica to zakażenie grzybami, najczęściej z rodziny dermatofitów. Miejsca ciepłe i wilgotne stanowią idealne środowisko dla łatwego rozprzestrzeniania się infekcji. Poniżej zostały opisane rodzaje grzybicy stóp zróżnicowane pod względem objawów.

Grzybica złuszczająca (mokasynowa, podeszwowa, hiperkeratotyczna) charakteryzuje się suchą i twardą skórą, która wyróżnia się nadmiernym rogowaceniem, a także często pęka. Zdarza się, że dochodzi także do zajęcia płytek paznokciowych. Ta postać grzybicy stóp ma przebieg przewlekły. Pojawia się z objawami potnicy dłoni, czyli pęcherzyków pojawiających się w tej okolicy w miesiącach gorących, a także złuszczającym się naskórkiem.

Grzybica potnicowa to liczne, często zlewające się i pękające pęcherzyki na zajętej infekcją skórze, która łuszczy się i swędzi. Gdy dojdzie do nadkażenia bakteryjnego pękniętych pęcherzyków, pojawia się ropna, żółtozielona wydzielina.

Grzybica międzypalcowa (grzybica między palcami) występuje zwłaszcza w przestrzeniach międzypalcowych IV–V i III–IV, ale może rozprzestrzeniać się także na inne przestrzenie, a nawet całą stopę. Zmieniona chorobowo skóra piecze i swędzi, jest zaczerwieniona, łuszcząca się. Chorzy często mają odczucie mokrej stopy.

Grzybica stóp – pierwsze objawy na początku choroby

Przy grzybicy stóp początkowo obserwuje się zmienioną skórę w przestrzeni międzypalcowej stopy – między III a IV lub IV a V paliczkiem. Określana jest ona mianem zmacerowanej, czyli zmiękczonej, z uszkodzoną powierzchowną warstwą. Jest ona bardziej narażona na wniknięcie w głąb patogenów.

Towarzyszy temu świąd i zaczerwienie okolicy. Każde drapanie lub masowanie swędzącego bądź piekącego miejsca jeszcze bardziej zaostrza objawy grzybicy stóp.

Dochodzi do pęknięć naskórka i tworzenia się nadżerek, które są bardzo podatne na wtórne nadkażenia i strupki. Zdarzają się także grudki i pęcherzyki. Kolejne uszkodzenia i mikrourazy powstałe w czasie kontaktu ognisk zapalnych ze środowiskiem zewnętrznym, odzieżą, obuwiem czy dotykiem powiększają stopniowo zasięg zmian skórnych, atakując inne obszary ciała.

Grzybica nóg – objawy

W grzybicy stóp zmiany najczęściej mają charakter łuszczącej się, rumieniowo zmienionej skóry, pokrytej pęcherzykami (pęcherzyki na stopach).

Wśród charakterystycznych objawów grzybicy stóp należy wymienić:

• swędzenie między palcami stóp; swędzącą skórę stóp (swędzące stopy);
• białawą, wilgotną skórę stóp;
• grudki lub pęcherzyki na stopach;
• pęknięcia między palcami (popękana skóra między palcami); pękający i złuszczający się naskórek stóp;
• nieprzyjemny zapach stóp.

Nieleczona grzybica stóp – powikłania

Bardzo często grzybica stóp współistnieje z grzybicą paznokci, objawiającą się zgrubieniem, rozwarstwieniem i zażółceniem płytki paznokciowej. Jest to postać bardzo trudna do wyleczenia. Wówczas nie wystarcza terapia miejscowa, ale konieczne jest wdrożenie leczenia doustnego ogólnoustrojowego.

Zmiany z okolic stóp mogą szerzyć się do pachwin, na uda, pośladki lub w stronę krzyżowo-lędźwiową grzbietu.

Przebieg grzybicy stóp może być wieloletni. Wszystko zależy od tego, w którym momencie zostaną zauważone zmiany i włączone będzie odpowiednie leczenie.

Grzybica znacznie częściej dotyka paznokci u stóp niż u rąk, ponadto ma skłonność do nawrotów, a objawy utrzymują się długo, nawet przez wiele lat. Dolegliwości związane z infekcją grzybiczą mogą być mylone z: drożdżycą paznokci (zmiany są bolesne, towarzyszy im ropna wydzielina), liszajem płaskim (pojawiają się zmiany zanikowe płytek) oraz łuszczycą paznokci.

Jak rozpoznać czy to grzybica stóp czy inna choroba?

Swędząca, łuszcząca się i zaczerwieniona skóra stóp po wizycie na basenie czy w saunie, nasuwa podejrzenie grzybicy. Zdarza się jednak, że podobne objawy występują w innych chorobach, takich jak łuszczyca. Dlatego też nie warto podejmować samodzielnego leczenia, tylko zgłosić się do specjalisty, który potwierdzi rozpoznanie grzybicy stóp i zaleci najlepszą formę leczenia.

O rozpoznaniu grzybicy stóp decyduje badanie mikologiczne. Jest ono bezbolesne, polega na zdrapaniu fragmentów tkanek zmienionych chorobowo, a następnie ich obserwacji pod mikroskopem. To metoda pozwalająca na określenie rodzaju grzyba wywołującego objawy.

Diagnozę grzybicy stóp można postawić w momencie uzyskania dodatniego wyniku badania mikroskopowego pobranego fragmentu skóry lub uzyskanej hodowli grzybów na odpowiednim podłożu.

Obie metody są równorzędne i mogą być stosowane pojedynczo lub równocześnie. W przypadku dodatkowo obecnych zmian na płytce paznokciowej, należy spiłować ją częściowo, a następnie opiłki poddać badaniu mykologicznemu.

Należy uważnie obserwować zmiany i poddać różnicowaniu z innymi chorobami skórnymi. Dla porównania, zakażenie drożdżakowe okolicy stopy (drożdżyca stóp) zajmuje I przestrzeń międzypalcową i nie atakuje innych partii stopy. Zbliżony wygląd przybiera również wyprzenie międzypalcowe pochodzenia bakteryjnego. Jednak charakterystyczne w tym schorzeniu jest zajęcie fałdu w większym stopniu i nasilenie w głąb z mniej wyraźnym odgraniczeniem.

Zmiany skórne na stopach sugerujące grzybicę należy różnicować z takimi schorzeniami, jak: wyprzenie międzypalcowe, które związane są głownie z infekcją bakteryjną, łuszczyca stóp (lokalizacja zmian jest inna niż w grzybicy, a ponadto nie występuje świąd) czy wyprysk potnicowy oraz modzelowaty.

Grzybica stóp – leczenie

Sposób leczenia grzybicy stóp zależy od stadium, w którym doszło do rozpoznania choroby.

Zdecydowanie najczęściej u pacjentów zalecane jest aplikowanie leku przeciwgrzybiczego miejscowo, gdy diagnoza stawiana jest w momencie pojawienia się pojedynczych ognisk chorobowych. Leki przeciwgrzybicze w postaci kremu, maści, aerozolu czy sztyftu nakłada się na zmiany skórne zwykle dwa razy dziennie.

W przypadku rozległych zmian, gdy mamy do czynienia z odmianą złuszczającą grzybicy stóp, konieczne jest zastosowanie leczenia ogólnoustrojowego. Podobnie, jeśli chodzi o grzybicę paznokci. Niestety, zastosowanie jednej lub drugiej opcji terapii nie zawsze przynosi całkowite wyzdrowienie. Po pierwsze, pacjent musi być zdeterminowany i zdyscyplinowany. Nieregularne przyjmowanie leku, nieprzestrzeganie zaleceń i zbyt wczesne zakończenie kuracji spowoduje częściowe tylko pozbycie się schorzenia i może dojść do nawrotu.

Wczesne rozpoznanie, stosowanie się do zaleceń lekarza oraz unikanie bezpośredniego kontaktu z miejscami, przedmiotami i osobami potencjalnie zakażonymi pozwoli na szybsze zakończenie terapii z pozytywnym skutkiem.

Zbagatelizowanie objawów spowoduje rozprzestrzenienie się infekcji na inne partie ciała, jak również narażenie osób z bliskiego otoczenia na zakażenia grzybicze.

Grzybica stóp i paznokci – komentarz dermatologa