Bruzdy na paznokciach – jakie są przyczyny pofalowanej płytki paznokcia?

Bruzdy na paznokciach – pofalowana płytka paznokcia

Paznokcie są wytworami naskórka i są zbudowane z substancji zwanej keratyną. Są nie tylko naszą naturalną ozdobą, ale pełnią też funkcje ochronne.

Budowa paznokcia nie jest skomplikowana. Płytka paznokciowa wyrasta z macierzy paznokcia, te struktury są przytwierdzone do łożyska paznokcia. Fałd skórny otaczający paznokieć to tak zwany wał paznokciowy. Grubość i kształt paznokci są cechami indywidualnymi.

Zmiany na paznokciach nie zawsze są objawem chorób paznokci, takich jak na przykład grzybica. Zdarza się, że widoczne gołym okiem poprzeczne lub podłużne bruzdy na paznokciach, rowki i wgłębienia na paznokciach mogą stanowić cenne wskazówki diagnostyczne chorób ogólnoustrojowych czy niedoborów pokarmowych. Charakterystyczne paski na paznokciach bywają także objawem ubocznym działania substancji toksycznych i leków.

Nierówności na paznokciach występują m.in. jako:

• poprzeczne bruzdy,
• pionowe bruzdy,
• prążki,
• paski,
• rowki,
• fałdy.

Wybrzuszenia i chropowatości utrzymujące się przez dłuższy czas warto zgłosić lekarzowi.

Żółte, pofałdowane paznokcie – wgłębienia i rowki w grzybicy

Częstą chorobą paznokci, powodującą pofalowanie płytki paznokcia i inne liczne zmiany w ich wyglądzie jest grzybica paznokci. W grzybicy dochodzi do zakażenia płytki paznokciowej przez grzyby chorobotwórcze zwane dermatofitami (na stopach są to zazwyczaj grzyby rodzaju Trichophyton, na dłoniach Candida).

Najczęściej mamy do czynienia z grzybicą paznokci u stóp – zwykle palucha lub V palca (ze względu na przyciasne obuwie i/lub niedostateczne krążenie krwi w najbardziej obwodowych częściach ciała), infekcja zaczyna się na skórze, a następnie może rozprzestrzenić się na paznokcie.

Choroba ta jest bardzo częsta, zwłaszcza wśród ludzi starszych, co ma związek z naturalnym spadkiem odporności, a także zaburzeniami ukrwienia kończyn dolnych nasilającymi się z wiekiem w wyniku miażdżycy czy cukrzycy. Bruzdy na paznokciach u nóg w przebiegu grzybicy występują także często u palaczy tytoniu, u osób z nadmierną potliwością stóp, noszących mało przewiewne obuwie, po urazach paznokci, korzystających z basenów i saun. Bardziej narażeni są również domownicy osoby chorującej na grzybicę paznokci.

Przeczytaj: Brązowe plamy na skórze – jakie mogą być przyczyny?

Grzybicę można podzielić na kilka rodzajów, np. na powierzchowną czy podpaznokciową – różnią się one wyglądem.

W grzybicy paznokci zmienia się nie tylko struktura, ale także kolor płytki. Paznokcie są żółte, brunatne lub żółto-zielone, grubieją, są łamliwe i kruche, płytka paznokciowa traci przejrzystość.

Pojawiają się wgłębienia, bruzdy, rowki na paznokciach, paznokieć może dzielić się na blaszki, pofałdowana płytka paznokcia kruszy się lub w całości odkleja od łożyska.

Co oznaczają podłużne i poprzeczne bruzdy na paznokciach?

Bruzdy na paznokciach mogą być również wynikiem drobnych urazów paznokci, takich jak nawykowe uciskanie kciuka czy nadmierne odsuwanie skórki podczas kosmetycznych zabiegów na paznokciach. Powstają wtedy poprzeczne bruzdy na paznokciach. Takie zmiany oraz pęknięcia mogą także powstać na skutek zbyt częstego, długotrwałego moczenia paznokci w wodzie oraz wystawiania ich na działanie detergentów i innych środków chemicznych.

Pionowe, podłużne bruzdy na paznokciach są z kolei typowe dla ludzi starszych, są związane z procesami starzenia i całkowicie nieszkodliwe. Zdarza się, że zmiany przypominające pionowe kreski stanowią sygnał niedoboru witaminy B_12, żelaza, węglowodanów. Pionowo pomarszczone paznokcie mogą wskazywać ponadto na choroby jelit. Podłużne bruzdowanie płytki paznokci można wiązać również z odwodnieniem organizmu.

Linie Beau – poziome paski na paznokciach

Głębokie, poprzeczne bruzdy na paznokciach to tak zwane linie Beau (i Reila). Najczęściej występują na paznokciach kciuków i dużych palców u stóp, jednak wgłębienia mogą wystąpić na wszystkich paznokciach. Jednolite rowki są względem siebie równoległe. Zwykle występują, kiedy dojdzie do zatrzymania wzrostu paznokcia w wyniku jego urazu, działania toksycznych substancji bądź choroby ogólnoustrojowej.

Przyczyną tego typu poprzecznych bruzd na płytce paznokci bywają:

• choroba wieńcowa,
• niedobór wapnia,
• niedożywienie,
• cukrzyca,
• zaburzenia krążenia.

Linie Beau u dzieci pojawiają się jako późna manifestacja choroby Kawasaki (zapalenie naczyń wieńcowych serca). Poziome bruzdy na paznokciach uwidaczniają się po miesiącu lub dwóch od gorączki będącej początkiem choroby.

Choroby paznokci – liszaj płaski, skrzydlik, łuszczyca

Łuszczyca paznokci występuje w przebiegu łuszczycy skóry, w której pojawiają się zmiany skórne, szczególnie na owłosionej skórze głowy, łokciach, kolanach. Początkowo wygląd paznokci przypomina naparstek (tzw. naparstkowanie – obecne są małe wgłębienia). Później płytki stają się matowe, kruche, rozwarstwiają się, pojawiają się pęknięcia na paznokciach. W zaawansowanym stadium może wystąpić onycholiza, czyli odwarstwienie płytki paznokcia. Typowe są także żółtawe lub podbarwione na brązowo plamy na paznokciach, będące manifestacją ognisk łuszczycy zlokalizowanych pod płytką. U chorego mogą wystąpić ponadto wspomniane linie Beau i zatrzymanie wzrostu paznokcia.

Liszaj czerwony płaski obejmuje paznokcie w około 15 proc. przypadków tej choroby. Objawia się jako popękane paznokcie, pionowe bruzdy na paznokciach u rąk, rzadziej u stóp, ścieńczenie płytki paznokciowej. Występuje rogowacenie paznokci, które sprawia, że stają się one chropowate. Jeśli dojdzie do uszkodzenia fałdu paznokciowego, płytka ulega destrukcji, a u chorego pojawia się pterygium – narastanie skóry na przestrzeń płytkową.

Czasem w przebiegu liszaja płaskiego oraz w zaburzeniach krążenia i po uszkodzeniu paznokcia w wyniku urazu może dojść do powstania tzw. skrzydlika. Skrzydlik jest fałdem skóry, który wyrasta z wału okołopaznokciowego i rośnie w kierunku końca paznokcia, rozdzielając go na dwie części.

Jakie schorzenia są przyczyną zmian na paznokciach?

Wiele chorób internistycznych powoduje pobruzdowanie paznokci, chociaż oczywiście w tych wypadkach nie jest to główny problem pacjenta. Są to choroby reumatologiczne, autoimmunologiczne, choroby skóry i inne, takie jak:

• łysienie plackowate – niewielkie zagłębienie płytki paznokciowej; naparstkowanie;
• bielactwo – poprzeczne bruzdy i białe plamy na paznokciach (leukonychia, paznokcie kwitnące);
• choroby nerek – przebarwienia paznokci, tzw. pół na pół (połowa paznokcia jest biała, część dystalna ma zabarwienie różowe lub różowo-brązowe),
• niedokrwistość
• koilonychia – wscieńczałe, wklęsłe paznokcie z wywiniętymi brzegami;
• choroby układu pokarmowego – onycholiza,
• choroby zakaźne i przebiegające z wysoką gorączką – linijne, krwawe wylewy pod paznokciami;
• działanie niepożądane leków stosowanych w chemioterapii, retinoidów, antybiotyków (tetracykliny) – paznokcie Muehrckego (białe poprzeczne paski równolgłe do obłączka).

Przyczyną wgłębień na paznokciach są także niedożywienie i niedobory pokarmowe różnych mikroelementów i witamin.

Bruzdy na paznokciach – co robić?

W leczeniu chorób paznokci specjalizują się lekarze dermatolodzy. Leczenie zależy oczywiście od przyczyny, a często zdarza się, że przyczyna leży gdzie indziej niż w samych paznokciach.

Grzybicę paznokci rozpoznaje się na podstawie objawów klinicznych i badania mikologicznego (wykonuje się preparat, który ogląda się pod mikroskopem, oraz hodowlę grzyba), leczy się lekami przeciwgrzybiczymi stosowanymi miejscowo.

Sposobem na bruzdy i przebarwienia paznokci są np. specjalne lakiery do paznokci, a także środki doustne (itrakonazol, terbinafina). Jest to leczenie długotrwałe – nawet do kilku miesięcy.

Lekarze dermatolodzy często sugerują także wspomaganie terapii u osób starszych z zaburzonym krążeniem krwi lekami poprawiającymi przepływ krwi (pentoksyfilina).

W przypadki, kiedy bruzdy na paznokciach u nóg czy u rąk stanowią objawy choroby ogólnoustrojowej, konieczne jest leczenie przyczynowe. Aby doraźnie poprawić kondycję płytki, można stosować odżywki dostępne w aptece czy drogerii.

Warto obserwować, jak szybko rosną paznokcie, i kontrolować gładkość płytki, a wszelkie odchylenia od normy zgłaszać lekarzowi.

Bruzdy na paznokciach – wypowiedź specjalisty