Blizna przerostowa – dlaczego powstaje, jak się jej pozbyć i leczyć?

Blizna przerostowa – co to jest, jak powstaje?

Całkowicie fizjologiczne jest to, że kiedy dojdzie do przerwania ciągłości tkanek, organizm dąży do odzyskania pełnej integralności. Po pojawieniu się rany uruchamiane są mechanizmy hemostazy, które mają na celu ograniczyć krwawienie. W kolejnym etapie następuje napływ różnorodnych komórek (m.in. śródbłonka i fibroblastów), których zadaniem jest odbudowa uszkodzonych tkanek. W końcu zaczynają być produkowane włókna kolagenowe – to właśnie ich odkładanie w okolicach, w których doszło do przerwania ciągłości skóry (np. tam, gdzie wykonywano cięcie chirurgiczne w trakcie operacji), sprawia, że ostatecznie wytwarza się blizna po ranie.

Nie zawsze jednak proces zasklepiania istniejącej rany przebiega tak samo – zdarza się, że u niektórych osób dochodzi do nieprawidłowego odkładania się włókien kolagenowych i ostatecznie wytwarza się u nich blizna przerostowa po cesarce, oparzeniu czy trądziku.

Różne są poglądy dotyczące tego, co może odpowiadać za przerost blizny. Sugeruje się, że wpływ na pojawianie się blizn przerostowych może mieć wiek – typowo są one bowiem obserwowane u osób, które doświadczyły urazu i które mają pomiędzy 10 a 30 lat. W takim przypadku potencjalnym mechanizmem powstawania przerośniętych blizn miałaby być zwiększona w tych latach ogólna synteza kolagenu w organizmie.

Gojenie blizn może być zakłócone również przez inne czynniki. Nadmierne napięcie wokół brzegów rany także może zwiększać ryzyko tego, że u pacjenta wytworzy się bliznowata tkanka po operacji. Także stan, gdy w otoczeniu rany znajdują się struktury ruchome (np. stawy), których ruch prowadzi do występowania napięć w niej samej, może nasilać ryzyko powstania blizny przerostowej. Możliwe jest również to, że widoczne u pacjenta wypukłe blizny po trądziku będą właśnie bliznami o charakterze przerostowym.

Blizna przerostowa a bliznowiec

Blizny przerostowe nierzadko bywają mylone z innym zaburzeniem, które również pojawia się wskutek nieprawidłowego gojenia się ran – z bliznowcami. Problemy te odróżnia jednak od siebie kilka cech – przede wszystkim bliznowce występują zdecydowanie rzadziej niż przerosłe blizny.

Blizny przerostowe manifestują się jako twarda blizna po operacji (podobnie jak keloidy), jednakże nie przybierają znacznych wymiarów. Inaczej bywa już u osób, które mają bliznowca – ta zmiana przybierać może wyjątkowo duże rozmiary, nawet takie, które będą znacząco przekraczały granice wstępnie istniejącej u chorego rany.

Blizna przerostowa pojawić się może zasadniczo w dowolnym miejscu, w którym u pacjenta dojdzie do przerwania ciągłości skóry. Spotykane są nieprawidłowe blizny na szy i, jak i dekolcie czy blizna po ranie ciętej na brzuchu.

Dużo osób, które mają w niedługim czasie przechodzić zabieg operacyjny, martwi się, że pojawi się u nich blizna przerostowa – zdjęcia takich zmian bywają przez nie dość często wyszukiwane.

Blizny przerostowe – charakterystyka – jakie są objawy?

Cechami charakterystycznymi problemu, którym jest przerośnięta blizna, są:

• wytworzenie się czerwonawej blizny w miejscu rany (zaczerwieniona blizna odpowiada obrazowi blizny przerostowej);
• dolegliwości odczuwane w bezpośrednim otoczeniu blizny, takie jak przede wszystkim świąd (możliwe jest swędzenie samej rany pooperacyjnej, jak i to, że pacjent będzie odczuwał świąd jeszcze długo po zagojeniu rany i powstaniu blizny przerostowej);
• pojawienie się zgrubiałej, twardej blizny;
• wpływ na ruchomość otaczających bliznę struktur (trudno chociażby przemieścić skórę otaczającą bliznę przerostową – ze względu na m.in. twardość tego tworu ogranicza on elastyczność otaczających go tkanek).

O bliźnie przerostowej świadczy również obecność wyraźnie wypukłej zmiany na skórze.

Blizna przerostowa – leczenie

Blizny, nie tylko przerostowe, często traktuje się jako defekt estetyczny, który u niektórych osób, szczególnie mających zmiany w widocznych miejscach (np. na twarzy czy szyi), prowadzi do poważnych kompleksów.

O bliznach przerostowych można powiedzieć przede wszystkim to, że zwykle powiększają się przez pierwsze 3 do 6 miesięcy od pojawienia się rany, a później zazwyczaj zaczynają stopniowo zanikać. Nie wszyscy pacjenci są jednak zadowoleni z tempa zanikania tych tworów oraz tego, jaki kształt ostatecznie blizny te przyjmują – dlatego poszukują metod na wspomożenie gojenia blizn. Szczęśliwie istnieje co najmniej kilka sposobów na to, jak ograniczyć wielkość pojawiającej się po zabiegu czy urazie blizny.

Wykorzystać można np. kolagen na blizny pooperacyjne (dostępny on jest jako maść kolagenowa), ale i specjalne preparaty zawierające silikony (aplikowanie tych ostatnich prowadzi do zwiększonego uwodnienia rany, co może ograniczyć wytwarzanie się nieprawidłowej, bliznowatej tkanki). Stosowane są również opatrunki okluzyjne – dzięki nim zahamowaniu ulega transport tlenu, krwi czy substancji odżywczych w otoczenie rany, czego skutkiem może być spowolnienie tempa produkcji włókien kolagenowych i ostatecznie zapobiegnięcie wytworzeniu się blizny przerostowej.

Pacjentom polecane bywa również ostrzykiwanie sterydami. Co prawda środki te stosowane są głównie w przypadku keloidów, aczkolwiek zarówno sterydowamaść na blizny

, jak i zastrzyki sterydowe mogą ograniczać rozwój również i blizn przerostowych.

Wśród jeszcze innych sposobów na to, jak usunąć blizny, wymienia się także takie metody, jak krioterapia czy – rzadko wykorzystywane w przypadku blizn przerostowych – chirurgiczne usuwanie blizn.

Blizna przerostowa – zapobieganie

Zapobieganie pojawianiu się blizn przerostowych jest wyjątkowo trudne. Jedyną drogą do tego, aby w pełni ich uniknąć, jest unikanie niekoniecznie zasadnych ingerencji chirurgicznych. Jednak większość podejmowanych zabiegów ma pełne uzasadnienie medyczne, w związku z tym pozostaje jedynie dbać o ranę po operacji.

Znaczenie ma również to, w jaki sposób zostanie zaopatrzona powstała w czasie zabiegu rana. Wtedy, gdy nie jest ona poddawana zbyt dużemu napięciu, ryzyko, że dojdzie do wytworzenia się w jej otoczeniu blizny przerostowej jest znacząco mniejsze.

Czytaj również: Lifting pochwy – co to jest? Wskazania, przeciwwskazania, jak wygląda zabieg?