Zapalenie węzłów chłonnych – przyczyny, objawy, leczenie stanu zapalnego

Czym jest zapalenie węzłów chłonnych?

Węzły chłonne są strukturami należącymi do układu limfatycznego. Są one rozsiane po całym ciele i to w nich rezydują różne komórki układu odpornościowego. Docierająca do węzłów chłonnych chłonka ulega filtrowaniu i w przypadku, kiedy wraz z nią dotrą do nich jakieś patogeny – np. bakterie – są one w nich zwykle eliminowane.

Rozmiar węzłów chłonnych w prawidłowych warunkach jest niewielki, są one trudno wyczuwalne (zwykle mają znacznie mniej niż 1 cm średnicy). Ich wielkość może jednak ulec znaczącej zmianie w przebiegu różnego rodzaju chorób węzłów chłonnych.

Struktury te mogą być dotknięte wieloma procesami patologicznymi – do ich zajęcia dochodzić może m.in. w przebiegu chorób nowotworowych, jednak dużo częściej można się zetknąć ze zdecydowanie mniej groźnym problemem, którym jest stan zapalny węzłów chłonnych.

Zapalenie węzłów chłonnych – ze względu na to, że jednostki, które są z nim związane, występują wyjątkowo często – spotykane jest u pacjentów z każdej grupy wiekowej. Możliwe jest wystąpienie zapalenia węzłów chłonnych u dzieci, jak i zapalenie węzłów chłonnych w ciąży, czy u osób w wieku podeszłym. W każdym przypadku zmianę należy skonsultować z lekarzem.

Zapalenie węzłów chłonnych – przyczyny

Do ostrego zapalenia węzłów chłonnych doprowadzają przede wszystkim różnorakie infekcje.

• Bakteryjne zapalenie węzłów chłonnych występuje w przypadku zakażeń gronkowcowych czy paciorkowcowych, ale i w związku z rzadszymi chorobami – takimi, jak chociażby gruźlica.
• Przyczyną zapalenia węzłów chłonnych może być zakażenie wirusami: różyczki, wirusem HIV czy wirusem cytomegalii.
• Ostre zapalenie węzłów chłonnych może występować w przebiegu rozmaitych chorób grzybiczych czy pasożytniczych.

W wyniku procesu zapalnego węzły chłonne są powiększone (limfadenopatia), wyraźnie wyczuwalne w dotyku.

O ile duże węzły chłonne zlokalizowane w okolicy szyi (np. powiększone węzły chłonne podżuchwowe) u pacjenta z objawami zapalenia gardła nie budzą typowo niepokoju, to powiększenie węzłów w innych lokalizacjach (np. związane z zapaleniem węzłów chłonnych pod pachami) wymaga już dokładniejszego przyjrzenia się stanowi zdrowia pacjenta.

Powiększenie węzłów chłonnych wynikać może z różnych przyczyn, nie tylko wyżej wymienionych. Powodem stanu zapalnego bywają również choroby reumatologiczne (np. toczeń rumieniowaty układowy), a nawet schorzenia nowotworowe (przede wszystkim nowotwory hematologiczne).

Zapalenie węzłów chłonnych – objawy

Podstawowym objawem zapalenia węzłów chłonnych jest ból zajętych procesem patologicznym struktur. Jak wspomniano, węzły chłonne zlokalizowane są w różnych miejscach ciała – zajęte chorobą mogą być pojedyncze z nich (jak w przypadku miejscowych zakażeń gronkowcowych), ale może też dochodzić do uogólnionego zapalenia węzłów chłonnych (jak to bywa w przebiegu mononukleozy zakaźnej).

Biorąc pod uwagę lokalizację procesu chorobowego, wyróżnić może wiele rodzajów zapalenia węzłów chłonnych, takich jak m.in.:

• zapalenie węzłów chłonnych pachowych
• zapalenie węzłów chłonnych pachwinowych,
• zapalenie węzłów chłonnych szyjnych,
• zapalenie węzłów chłonnych obojczykowych,
• zapalenie węzłów chłonnych podżuchwowych.

W przebiegu choroby pacjent narzekać może na bolące węzły chłonne, ale i na inne problemy, np. zaczerwienienie skóry w okolicy zmienionej zapalnie struktury. Poza tym dochodzić może do obrzęku węzłów chłonnych, charakterystycznym zjawiskiem jest również powiększenie węzłów chłonnych – stają się one zazwyczaj wyraźnie wyczuwalne.

Zapalenie węzłów chłonnych związane jest typowo z wystąpieniem u pacjenta jakiejś innej choroby, którą standardowo są infekcje. Z tego względu np. u chorych, którzy doświadczają bólu węzłów chłonnych na szyi, pojawiać się może ból gardła czy gorączka (gdy bakteryjne zapalenie węzłów chłonnych wynika z zapalenia gardła).

Zapalenie węzłów chłonnych – jakie badania wykona lekarz?

U pacjentów z objawami sugerującymi zapalenie węzłów chłonnych konieczne jest poszukiwanie przyczyny tego problemu, czyli przede wszystkim wykrycie ewentualnej infekcji.

W tym celu konieczne jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu lekarskiego, a także badania fizykalnego. W trakcie tego ostatniego poszukiwane są nie tylko objawy infekcji, ale szczegółowemu badaniu poddawane są same węzły chłonne.

Konieczne jest ustalenie m.in, czy:

• węzły chłonne są powiększone,
• węzły przesuwają się względem podłoża,
• przy dotyku pojawia się ból węzłów chłonnych,
• skóra wokół węzłów chłonnych jest zaczerwieniona i ocieplona.

Typowo w przypadku ostrego zapalenia powiększone węzły chłonne bolą, są miękkie w dotyku, mogą być nieprzesuwalne w stosunku do otaczających je tkanek.

Gdy lekarz ma wątpliwości co do tego, jaka jest przyczyna powiększenia węzłów chłonnych, może zlecać pacjentowi dodatkowe badania, m.in. laboratoryjne. Czasami wykorzystanie znajduje również biopsja powiększonego węzła chłonnego.

Jakie są sposoby leczenia zapalenia węzłów chłonnych?

Aby lekarz zdecydował, jak leczyć zapalenie węzłów chłonnych, konieczne jest najpierw znalezienie przyczyny wystąpienia tego stanu – oddziaływania lecznicze skierowane są przeciwko problemowi, przez który doszło do zmian w obrębie węzłów.

W przypadku zakażeń bakteryjnych, które mogą prowadzić do ropnego zapalenia węzłów chłonnych, konieczne zazwyczaj okazuje się stosowanie przez chorego antybiotyku. U chorych, u których problem wystąpił w związku z zakażeniami grzybiczymi, stosowane mogą być odpowiednie leki przeciwgrzybicze. Z kolei pacjentom z zakażeniami wirusowymi zwykle zaleca się postępowanie objawowe – stosowanie leków przeciwbólowych, przeciwgorączkowych oraz odpoczywanie i dbałość o odpowiednie nawodnienie organizmu.

Na bolące węzły chłonne, zwłaszcza u dziecka, które zasadniczo gorzej znosi tego typu dolegliwości, możliwe jest zastosowanie domowych sposobów w postaci okładów. Sprawdzą się one zwłaszcza w sytuacji, kiedy rozwinie się zapalenie węzłów chłonnych szyi u dziecka – pomoże wtedy ciepły okład, który zredukuje obrzęk i zmniejszy intensywność bólu.