Co to jest splenomegalia – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest splenomegalia?

Splenomegalia oznacza powiększenie śledziony. Wśród przyczyn splenomegalii wyróżnia się przede wszystkim choroby zakaźne, ale także białaczkę. Niektóre schorzenie, np. mononukleoza zakaźna, mogą czasami doprowadzić do pęknięcia śledziony, która wcześniej jest powiększona.

Śledziona leży w lewym podżebrzu. Jej funkcją jest wytwarzanie przeciwciał (immunoglobulin). Usuwa stare i niepotrzebne organizmowi komórki krwi (krwinki czerwone – erytrocyty, białe krwinki i trombocyty). Bez śledziony można funkcjonować, jej brak może wpłynąć jednak na spadek odporności. Omawiany narząd dodatkowo filtruje krew i usuwa niepotrzebne i stare komórki krwi.Produkuje niezbędne dla zachowania odporności – przeciwciała i limfocyty.

Śledziona dorosłego, zdrowego człowieka waży około 200 gramów. Jednakże wiele chorób może doprowadzić do jej powiększenia, czasami nawet do dwóch i więcej kilogramów. Wszystkie choroby powodujące gwałtowny rozpad komórek krwi, np. niedokrwistość hemolityczna mogą spowodować powiększenie śledziony. Przyczyny splenomegalii obejmują infekcje, choroby wątroby i niektóre nowotwory.

Splenomegalia – przyczyny powiększenia śledziony

Śledziona spełnia wiele różnych funkcji w organizmie, a przez to narażona jest na działanie różnych czynników. Najczęstsze przyczyny powiększenia śledziony to te związane z dysfunkcjami układu krwiotwórczego – anemia hemolityczna, np. talasemia, białaczka (nowotwór szpiku kostnego), ziarnica złośliwa – nowotwór systemu limfatycznego, chłoniaki – nowotwory węzłów chłonnych.

Ważną przyczyną splenomegalii są choroby wątroby, zwłaszcza re zaawansowane i gorzej rokujące. Marskość wątroby – może podnieść ciśnienie krwi wewnątrz naczynek śledziony (często obserwuje się jednoczesne powiększenie wątroby i śledziony). Inne przyczyny dużej śledziony to:

• mukowiscydoza – wada genetyczna, charakteryzująca się nadprodukcją śluzu, zwłaszcza w płucach i trzustce (tu pojawia się powiększona śledziona u dziecka),
• cytomegalowirus – powszechna infekcja wirusowa, która powoduje lekkie objawy podobne do grypy,
• mononukleoza zakaźna – infekcja powodowana wirusem Epsteina-Barra.

Chora i powiększona śledziona

Warto wspomnieć o tym, że choroby śledziony mogą przyczyniać się do jej powiększenia. Przyczyną bólu i powiększenia śledziony może być torbiel śledziony. Jest to rzadka przypadłość, wykrywana zwykle przypadkowo podczas badań obrazowych, takich jak USG jamy brzusznej czy TK.

Chorobą, która zazwyczaj nie daje żadnych objawów jest torbiel na śledzionie. Zmiana taka może osiągać znaczne rozmiary prowadząc do ucisku sąsiednich narządów lub pęknięcia śledziony.

Niebezpieczną dla zdrowia jest torbiel bąblowcowa. Bąblowiec w organizmie człowieka otarbia się tworząc torbiele w różnych narządach, stwarzając czasem zagrożenie życia pacjenta. Inne schorzenia to ropień i zapalenie śledziony. Mogą powodować jej powiększenie, dyskomfort i dolegliwości bólowe w jamie brzusznej.

Do tego jak bardzo powiększona jest śledziona stosuje się skalę zaproponowaną przez Światową Organizację Zdrowia. Powiększenie określa się różnie – jako nieznaczne umiarkowane i masywne.

Pierwszy stopień powiększenia – śledziona prawidłowa, jest ukryta pod lewym łukiem żebrowym, nie można jej wyczuć.
Drugi – obecna poniżej lewego łuku żebrowego.
Trzeci – śledziona sięga do wysokości pępka.
Czwarty – śledziona jest wyczuwalna w połowie odległości między pępkiem a dołem biodrowym lewym.
Piąty – narząd wypełnia lewy dół biodrowy.

Objawy splenomegalii – czy śledziona boli?

Objawy splenomegalii obejmują powiększenie śledziony, co wykrywa lekarz w czasie badania jamy brzusznej przy pomocy delikatnego ucisku lewego podżebrza. Ból śledzony jest niewyczuwalny ze względu na jej unerwienie. Większość pacjentów używa tego terminu i w czasie przeprowadzanego wywiadu deklaruje "boli mnie śledziona". Bolą tkanki otaczające ten narząd.

Inne objawy, w tym np, ból brzucha zależą od konkretnego przypadku i konkretnej przyczyny powiększenia śledziony.

Rozpoznanie powiększonej wątroby obejmuje wiele badań, włączając:

• badanie lekarskie przedmiotowe (badanie pacjenta) i podmiotowe (wywiad),
• badanie ultrasonograficzne lub prześwietlenie jamy brzusznej,
• tomografię komputerową,
• badanie krwi, by wykazać chorobę odpowiedzialną za splenomegalię.

Leczenie splenomegalii zależy od choroby, która ją wywołała. Przykładowo, radioterapia i chemioterapia mogą być użyte w przypadku nowotworów, a regularne transfuzje krwi w przypadku talasemii.

Pęknięcie śledziony

Niektóre schorzenie, np. mononukleoza zakaźna, mogą czasami doprowadzić do pęknięcia powiększonej śledziony. Osoba cierpiąca na splenomegalię powinna unikać wszystkich sportów kontaktowych i innych czynności, które mogą skutkować silnym uderzeniem w brzuch. Zbyt mocne omacywanie brzucha lub nagłe uderzenie mogą spowodować pęknięcie zewnętrznej otoczki śledziony, w wyniku czego następuje krwotok do jamy brzusznej.

W takim wypadku wymagana jest operacja w celu usunięcia śledziony (splenektomia). Organizm może sobie poradzić bez śledziony pomimo jej wielu ważnych funkcji. Jednakże, po operacji chory może być bardziej podatny na infekcje. W niektórych przypadkach, jest możliwe usunięcie tylko uszkodzonych lub chorych części śledziony.