Dwie śledziony – przyczyny, objawy, badania – czy dodatkowa śledziona wymaga leczenia?

Dwie śledziony u człowieka – przyczyny

Śledziona to leżący w obrębie jamy brzusznej, ważący około 150 gramów pojedynczy narząd. Funkcją tego narządu jest przede wszystkim udział w produkcji immunoglobulin (przeciwciał) oraz usuwanie starych komórek układu krwionośnego – erytrocytów, leukocytów i trombocytów (czyli odpowiednio czerwonych i białych krwinek oraz płytek krwi).

Zdarza się jednak, że u pacjenta stwierdzane są dwie śledziony w organizmie. Śledziona dodatkowa (ang. accessory spleen) to częsta anomalia. Szacuje się, że występuje ona u nawet 10 proc. populacji ogólnej.

Do rozwoju opisywanych zmian prowadzić mogą zaburzenia mające miejsce we wczesnych etapach rozwoju człowieka. Wtedy to właśnie pierwotny, swoisty zalążek organu może podlegać podziałom i tak tworzą się dwie śledziony u dziecka (lub nawet więcej – zdarza się bowiem, że pacjent ma nie dwie czy trzy, ale nawet cztery).

Zobacz również: Gdzie boli trzustka?

Dodatkowa śledziona może się pojawiać również w przebiegu zjawiska, jakim jest splenoza. Jest to występowanie u pacjenta ognisk autoprzeszczepu tego narządu – ich pojawieniu się może sprzyjać przebycie jakiegoś zabiegu operacyjnego, podczas którego naruszona zostanie tkanka śledziony, czy też doświadczenie jakiegoś urazu w obrębie jamy brzusznej.

Dwie śledziony – problemy i objawy

Druga śledziona najczęściej nie prowadzi do występowania żadnych objawów. Jej obecność niemal zawsze wykrywana jest przypadkowo.

Objawy podwójnej śledziony mogą pojawiać się wtedy, gdy w obrębie wspomnianego narządu zaczną toczyć się jakieś patologie, np. ropień lub krwotok. Należy jednak podkreślić, że wymienione procesy patologiczne mogą mieć miejsce zarówno w obrębie jedynej posiadanej przez człowieka śledziony, jak i w dodatkowych narządach. Jednym z objawów może być opisywany przez pacjentów ból śledziony, charakterystyczny dla ropnia.

Dwie śledziony – badania

Stwierdzenie obecności dodatkowej śledziony ma miejsce najczęściej w trakcie wykonywania rutynowego badania USG jamy brzusznej. Przeprowadzenie badania USG śledziony umożliwia ocenę wielkości tego narządu (m.in. pozwala ustalić czy u pacjenta występuje mała śledziona). Ultrasonografia umożliwia również potwierdzenie tego, czy pacjent ma jedną, dwie czy też większą liczbę śledzion.

Nie zawsze możliwe jest od razu stwierdzenie tego, że nadprogramowy twór, który został wykryty u pacjenta, to właśnie dodatkowa śledziona. Dodatkowy organ może być umiejscowiony w rozmaitych lokalizacjach, do tego miewa on różne wymiary: od 1 do 10 cm.

To wszystko sprawia, że rozpoznanie u pacjenta masy tkankowej, która może być śledzioną, wymaga przeprowadzenia diagnostyki różnicowej. Przy podejrzeniu, że pacjent może mieć podwójny organ, konieczne jest wykluczenie tego, że stwierdzony twór to między innymi nie:

• powiększone węzły chłonne,
• guz w okolicy trzustki,
• guz w okolicy nadnerczy,
• zmiana nowotworowa przewodu pokarmowego.

W celu przeprowadzenia diagnostyki różnicowej pacjentowi mogą być zlecane różne inne niż ultrasonografia badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny jamy brzusznej.

Dodatkowa śledziona – leczenie i zabieg

Śledziona dodatkowa nie jest usuwana, jeżeli w jej obrębie nie dochodzi do procesów patologicznych. Leczenie zleca się w przypadkach, gdy badania obrazowe potwierdzą obecność zmian w jej miąższu (np. ropień).

Informacja o tym, że pacjent ma dodatkową śledzionę, jest szczególnie ważna wtedy, gdy wykonywany ma być u niego zabieg usunięcia tego narządu ( splenektomia ). Przeprowadza się ją m.in. wtedy, gdy u chorego wystąpi hipersplenizm (jego skutkiem może być m.in. nadmierny rozkład elementów morfotycznych krwi). Gdy pacjent ma dodatkowe śledziony, usunięcie tej „podstawowej” może okazać się niewystarczające – splenektomia może wtedy nie przynieść oczekiwanych skutków.