Dlaczego warto znać swoją grupę krwi?

Układ AB0

Jeżeli wspomina się o grupach krwi, to zwykle w kontekście układu AB0, jednakże istnieje jeszcze kilka układów, które charakteryzują krwinki każdego z nas. Znajomość grupy krwi, którą opisują nasze erytrocyty jest ważna, nie tylko w przypadku jej transfuzji. Naukowcy badają związek grup krwi z zapadalnością na konkretne choroby:

• raka żołądka i trzustki,
• wrzody żołądka,
• miażdżycę,
• chorobę niedokrwienną serca.

Dzięki temu, znając swoją grupę krwi, można szczególnie skupić się na profilaktyce tychże chorób, przez co zapobiegniemy ich rozwojowi i unikniemy nieprzyjemnych konsekwencji.

Bardzo modna ostatnio stała się z kolei dieta zgodna z grupą krwi. Uzależniona jest ona jedynie od podstawowego układu AB0.

Najbardziej znanym układem grupowym krwi jest układ AB0. Antygeny tego układu znajdują się na każdej komórce naszego organizmu z wyjątkiem neuronów, a ich obecność jest uwarunkowana genetycznie. Dziedziczenie grup krwi, przebiega w bardzo prosty sposób, tak jak w poniższej tabeli.

Faktem jest, że grupy krwi kształtują się już w 6 tygodniu życia płodowego, jednak znaczenia nabierają dopiero w 6-18 miesiącu po urodzeniu. Dlatego nie przeprowadza się rutynowych badań grupy krwi u noworodków, ewentualnie powtarza się badanie w okolicach drugiego roku życia. Ponadto, pobranie krwi pępowinowej do oznaczania grupy krwi wymaga powtórnego badania z krwi żylnej, aby badanie było odpowiednio wiarygodne.

Przeczytaj też: Grupa krwi – od czego zależy, jakie są grupy krwi i jak się je oznacza?

Układ RH

Kolejnym układem jest układ grupowy RH. Znajduje się on wyłącznie na powierzchni krwinek czerwonych, a ich brak powoduje rozpad krwinki. Jest to bardzo skomplikowany układ antygenów, dlatego dla uproszczenia definiuje się RH(+)/RH(- ) na podstawie obecności najsilniejszego antygenu tej grupy, to jest antygenu D.

Antygeny D pojawiają się na krwinkach już w 6 tygodniu życia płodowego.

Inne układy grupowe

Trzecim pod względem istotności jest układ grupowy Kell. Na erytrocytach posiadamy zazwyczaj jego antygeny tego układu grupowego, choć mogą się też zdarzyć osoby, na których erytrocytach nie będzie antygenów Kell.

Kidd – antygeny znajdują się na powierzchni erytrocytów, jeżeli podamy osobie bez Kidd (-) krew Kidd (+) może wystąpić reakcja poprzetoczeniowa.

Duffy – jest to układ antygenów, który bardzo rzadko występuje u rasy kaukaskiej, a u rasy czarnej nawet w 68%. Co ciekawe, antygeny te umożliwiają wniknięcie do erytrocytu pierwotniaka wywołującego malarię.

Za ciekawostkę można uznać fakt, że zakażenie bakteriami: pałeczką Coli, Clostridium tertium czy Proteus Vulgaris może powodować zmianę grupy krwi z A na B.

Transfuzje krwi i jej pochodnych

Znajomość grupy krwi przede wszystkim, ma znaczenie we wszelkiego typu transfuzjach krwi i szpiku. Przetoczenie krwi niezgodnej pod względem antygenowym prowadzi do rozwoju wstrząsu hemolitycznego. Już podczas przetaczania krwi może dojść do pierwszych objawów, które mogą prowadzić do zatrzymania krążenia. A są to:

• gorączka (definiowana na ogół, jako wzrost temperatury o 1ºC),
• dreszcze bez towarzyszącego wzrostu temperatury,
• ból w miejscu wkłucia, w klatce piersiowej, ból brzucha lub w okolicy lędźwiowej,
• zmiany ciśnienia,
• zaburzenia oddychania, z dusznością, przyspieszeniem oddechu, świstami i hipoksemią,
• zmiany skórne, np. pokrzywka, rumień, obrzęk,
• nudności, wymioty,
• ciemny kolor moczu.

Przetaczać można tylko krew zgodną w układzie ABO z krwią biorcy. Pacjent niemający antygenu D na powierzchni powinien otrzymać wyłącznie krew RH(-). Obecność przeciwciał reagujących z krwinkami biorcy wyklucza transfuzję.

W efekcie przetoczenia niezgodnej antygenowo krwi może dojść do reakcji anafilaktycznej, uszkodzenia płuc, nerek.

Jeżeli pacjent nie miał nigdy wykonywanego badania grupy krwi, należy takowe wykonać, gdyż w nagłych wypadkach może to ratować życie. Warto też nosić ze sobą informację o posiadanej grupie krwi.

Konflikt serologiczny

Konflikt serologiczny związany jest z układem RH, ale może też dotyczyć układu Kell.

Gdy matka RH(-) zajdzie w ciążę z ojcem RH(+) i dziecko również będzie RH(+) to może dojść do sytuacji, w której matka będzie produkować przeciwciała atakujące płód powodując u niego;

• hemolizę krwinek,
• głęboką niedokrwistość,
• obrzęk płodu.

Jednak możliwe jest to tylko w wypadku „uczulenia” matki na antygeny RH(+) – przy porodzie, transfuzji lub przy podawaniu gotowych przeciwciał anty-RH(+). Dlatego najczęściej przy pierwszej ciąży nie dochodzi do konfliktu. Mimo to, należy zawsze w badać poziom IgD, pierwszy raz w 12 tygodniu ciąży a potem, co 6 tygodni – jeśli istnieje ryzyko konfliktu.

Jeżeli pacjentka wie, że w jej przypadku istnieje ryzyko konfliktu serologicznego poddawana jest specjalistycznej opiece i leczeniu – podawanie immunoglobuliny Ig-D, która łączy się z przeciwciałami produkowanymi przez matkę zapobiegając atakowaniu płodu.

Choroby a grupa krwi

Rak trzustki

Badania prestiżowego amerykańskiego uniwersytetu Yale, przekonują, że osoby z grupą 0 mają dużo niższe prawdopodobieństwo zachorowania na raka trzustki, niż osoby z innymi grupami krwi. W tym przypadku, osoby o grupach krwi: A, B, AB powinny szczególną uwagę przykładać do badań profilaktycznych oraz zwracać uwagę na wczesne objawy, które co gorsza są bardzo niecharakterystyczne, to jest:

• wzdęcia,
• bóle brzucha,
• biegunka,
• nudności,
• utrata wagi,
• żółtaczka mechaniczna,
• świąd skóry.

Ponadto niektóre badania wskazują, że osoby z grupą krwi A częściej zapadają na cukrzycę.

Rak żołądka i wrzody żołądka

Już od dawna wiadomo, że osoby z grupą krwi A częściej zapadają na raka żołądka w porównaniu z osobami o innej grupie krwi. Tak samo osoby o grupie krwi 0 wykazują większą podatność na zachorowanie na wrzody żołądka. Tłumaczy się to tym, że istnieją różnice immunologiczne w odpowiedzi na Helicobacter Pylorii u tych osób.

Choroby związane z układem krwionośnym

Badania prowadzone przez 20 lat przez Uniwersytet Harvarda wykazały, że osoby o grupie krwi AB mają o 23% większe ryzyko rozwinięcia się u nich zatorowości tętnic i zakrzepicy żylnej – bardzo niebezpiecznych, zagrażających życiu schorzeń układu krwionośnego, niż osoby z grupą krwi 0. Wiąże się to z tym, że osoby z grupą 0 mają mniej czynnika von Willebranda i czynnika VIII – składników, które biorą udział w krzepnięciu krwi.

Hipercholesterolemia

Hipercholesterolemia sama w sobie nie jest chorobą, ale zaburzeniem metabolicznym, które charakteryzuje się podwyższonym stężeniem cholesterolu we krwi. Ponadto jest ważnym wskaźnikiem, który mówi o zapadalności na choroby serca czy miażdżycę naczyń, cukrzycę.

Co ciekawe, wykazano korelację pomiędzy grupami krwi, a stężeniem cholesterolu w surowicy, a właściwie lipoproteinami osocza, których zadaniem jest transport cholesterolu i lipidów w całym organizmie.

Jak się okazuje, osoby z grupą A są statystycznie bardziej narażone na powikłania wynikające z hipercholesterolemii.

Choroby zakaźne

U osób z grupą krwi 0 notuje się częściej i o cięższym przebiegu cholerę i zakażenie E. coli. W badaniach przeprowadzonych w Szkocji 87% pacjentów zakażonych Escherichia coli miała krew 0.

Wykluczanie ojcostwa

Dzięki znajomości grupy krwi rodziców i dziecka, można wstępnie wykluczyć ojcostwo (ale nie potwierdzić!). Jednakże należy to wszystko potwierdzić odpowiednimi badaniami genetycznymi, ponieważ czasem wynik może być zafałszowany przez błąd w laboratorium, problem z odczynnikami lub słabą ekspresją antygenów grupowych na powierzchni czerwonych krwinek.

W modelu dziedziczenia grup krwi istnieją jednak pewne wyjątki: otóż, mutacja genetyczna powoduje, że na powierzchni komórek, mimo genów sugerujących grupę A, B lub AB nie ma właściwych antygenów.

Powoduje to, że rodzice z grupą krwi AB mogą mieć potomstwo o grupie krwi 0, co przy prawidłowym funkcjonowaniu układu nie jest możliwe. Efekt ten nazywa się Fenomenem Bombajskim (bardzo często występuje w rejonie Morza Indyjskiego, stąd nazwa).

Krwiodawstwo

Jedną z bardziej szlachetnych pobudek, by znać swoją grupę krwi jest donacja krwi. Często słyszy się, że pilnie potrzebna jest określona grupa krwi by ratować życie ofierze wypadku czy krwotoku, co może dotyczyć osób nie tylko nam obcych, ale i najbliższych.