Agregacja płytek krwi – co to jest, jakie są objawy i jakie leki hamują agregację trombocytów?

Płytki krwi – funkcje

Płytki krwi (trombocyty, skrót PLT) to najmniejsze komórki krwi, których rolą jest zapewnienie krzepliwości krwi w miejscu uszkodzenia tkanek. Mają naturalną zdolność do adhezji, czyli przylegania do ścian naczyń krwionośnych w miejscu uszkodzenia. Trombocyty uzupełniają braki w błonie wewnętrznej naczynia oraz je uszczelniają. Biorą tym samym udział w procesie krzepnięcia krwi. Są ważnym elementem hemostazy, czyli zapewniają przepływ krwi w naczyniach krwionośnych.

Badanie płytek krwi jest elementem morfologii. Jeżeli ich poziom jest za wysoki lub za niski, konieczna jest dalsza diagnostyka w celu rozpoznania przyczyn.

Fizjologiczna agregacja płytek krwi ma miejsce w przypadku aktywacji kaskady krzepnięcia krwi i ma na celu wytworzenie czopu płytkowego zamykającego uszkodzone naczynie krwionośne. Z kolei patologiczna agregacja płytek wskazuje na poważne dysfunkcje układu hemostazy i może prowadzić do powstania niebezpiecznych zakrzepów i zatorów.

Przeczytaj też: Co oznacza wysoki poziom hemoglobiny?

Co to jest agregacja płytek krwi?

Nadmierna agregacja płytek krwi to niekontrolowane, nie powodowane uszkodzeniem naczynia, wymykające się fizjologicznym mechanizmom regulacyjnym zlepianie płytek krwi. W warunkach fizjologicznych adhezja płytek krwi aktywowana jest uszkodzeniem ściany naczyń krwionośnej, do którego natychmiast przylegają płytki krwi. Aktywacja płytek krwi powoduje wydzielanie z nich substancji generujących powstanie skrzepu krwi. Aby zachować równowagę i odpowiednią płynność krwi, po zahamowaniu krwawienia są aktywowane procesy fibrynolizy, czyli rozpuszczania skrzepu.

Niekiedy dochodzi do aktywacji agregacji płytek krwi przez czynniki nie związane z uszkodzeniem ciągłości naczyń krwionośnych. Powstają wtedy skrzepy, które mogą zatykać światło naczyń krwionośnych – a to prowadzić może do poważnych konsekwencji zdrowotnych.

Czytaj również: CrossFit – co to jest i na czym polega?

Jakie są przyczyny agregacji płytek krwi?

Jedną z przyczyn są wrodzone zaburzenia agregacji płytek krwi. Częściej jednak mamy do czynienia z zaburzeniami o charakterze nabytym. Wtedy główną przyczyną zlepiania się płytek krwi będzie obecność we krwi przeciwciał, które reagują z błonami komórkowymi płytek krwi i generują ich zlepianie się. Najczęściej pojawienie się tych przeciwciał indukowane jest:

• infekcjami wirusowymi czy bakteryjnymi, choroby zapalne i infekcyjne,
• ciąża,
• choroby nowotworowe,
• choroby o podłożu autoimmunologicznym,
• utrata krwi,
• nadpłytkowość (np. rodzinna).

Inne przyczyny nadmiernej agregacji płytek krwi to stosowanie leków: hormonalnej terapii zastępczej, doustnej antykoncepcji hormonalnej, chlorpromazyny czy fenytoiny. Agregacja płytek krwi towarzyszy ponadto chorobom wątroby i śledziony, gdy może dojść do nadmiernego gromadzenia i zlepiania płytek krwi w miąższu tych narządów.

Wiele schorzeń hematologicznych przebiega z nadmierną agregacją płytek krwi. Mowa zwłaszcza o czerwienicy prawdziwej, nadpłytkowości samoistnej, szpiczaku mnogim czy zespole wykrzepiania śródnaczyniowego. Kolejną przyczyną zlepiania płytek krwi może być mocznica.

Możliwe jest ponadto wystąpienie tzw. małopłytkowości rzekomej. Polega ona na obecności we krwi specjalnych przeciwciał – tzw. zimnych aglutynin, które powodują zlepianie krwinek płytkowych w niższych temperaturach. Po pobraniu krwi do probówki i jej ochłodzeniu dochodzi do agregacji płytek krwi in vitro.

Agregacja płytek krwi – objawy

Objawy nadmiernego zlepiania się płytek krwi mają dwojaki charakter. Z jednej strony wynikają z kwestii zużywania się płytek do powstania agregatów trombocytów, co powodować może małopłytkowość, czyli zbyt niski poziom płytek krwi. Małopłytkowość objawia się występowaniem niewielkich, punktowych wybroczyn na skórze oraz krwawieniami z nosa, dziąseł, dróg moczowych czy przewodu pokarmowego.

Z drugiej strony krew, która staje się gęsta, przyczynia się do powstania zakrzepów, co objawiać się może – w zależności od lokalizacji skrzepu – dusznościami i bólem w klatce piersiowej, bólem i niedowładem kończyn, bólami i zawrotami głowy czy zaburzeniami wzroku.

Norma płytek krwi u zdrowych osób wynosi 150–440 tys. w jednym milimetrze sześciennym. Jeżeli jest ich za mało, należy wykonać kolejne badania, by poznać przyczynę tego zaburzenia.

Zlepianie płytek krwi – powikłania

Niekontrolowana agregacja płytek krwi prowadzi do powstania skrzepów. Stopniowe powiększanie się zakrzepów stwarza dwojakie ryzyko – skrzep może zamknąć światło naczynia, w którym powstaje, co zaburzy krążenie krwi i spowoduje niedotlenienie obszaru ciała zaopatrywanego przez to naczynie. Inną komplikacją jest oderwanie się zakrzepu i dotarcie do odległego naczynia krwionośnego.

Jeśli zamknięte zostanie światło naczynia żylnego i powstaje zakrzep, zablokowany jest odpływ krwi do serca – jest to żylna choroba zakrzepowo – zatorowa. W jej przebiegu dochodzi do pojawienia się obrzęku, bolesności i zaczerwienienia określonego obszaru ciała. Skóra jest napięta, o sinawym zabarwieniu, ocieplona. Najważniejsze powikłanie to zakrzepica żył głębokich kończyn.

Z kolei objawy zakrzepicy tętniczej wynikają z niedotlenienia określonej tkanki. Najpoważniejsze powikłania zakrzepicy tętniczej to zatorowość płucna, nadciśnienie płucne, udar mózgu czy zawał serca.

Płytki krwi – badanie przy agregacji trombocytów

Jeśli podejrzewana jest agregacja trombocytów, badanie pomagające wykryć tą anomalię to przede wszystkim morfologia krwi z rozmazem. W morfologii krwi stwierdzana jest niska liczba płytek krwi, a w rozmazie zauważalne są agregaty płytek krwi.

Pomocne jest także określenie wartości MPV, czyli średniej objętości płytki krwi. Podwyższona wartość MPV może wskazywać na powstanie agregatów płytek krwi. Bardziej specjalistyczne badania w kierunku agregacji płytek krwi to badanie agregacji płytek krwi pod wpływem ADP, kolagenu, ristocetyny czy kwasu arachidonowego.

Leki hamujące agregację – leki przeciwpłytkowe

W przypadku agregacji płytek krwi stosowane są leki hamujące agregację płytek krwi. Leki przeciwpłytkowe to grupa preparatów zmniejszających agregację płytek krwi i w ten sposób przeciwdziałających powstawaniu zakrzepów. W celu rozrzedzenia krwi najczęściej stosowane są następujące leki przeciwkrzepliwe (antagoniści witaminy K):

• heparyna działająca bardzo szybko i znajdująca zastosowanie doraźne w wyjątkowych sytuacjach, takich jak lot samolotem, który generować może zwiększoną krzepliwość krwi,
• acenokumarol oraz warfaryna to leki do stałego stosowania.

W przypadku stosowania leków przeciwzakrzepowych konieczne jest okresowe badanie parametrów krzepnięcia krwi. Oznaczany jest poziom INR, czyli znormalizowanego czasu protrombinowego.

Bibliografia

Badania laboratoryjne w hematologii, B. Mariańska, J. Fabijańska – Mitek, J. Windyga. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2003.

Podstawy hematologii, A. Dmoszyńska, T. Robak. Wydawnictwo Czelej, 2003.

www.diagnostykalaboratoryjna.eu/journal/DL_4_2012._str_455-460.pdf