Wiele kobiet w okresie menopazy skaży się na uporczywe migreny
Dlaczego migrenowe bóle głowy pojawiają się w okresie przekwitania?
Ból głowy to jedna z najczęściej zgłaszanych dolegliwości bólowych i jedna z głównych przyczyn wizyt u lekarza. Częste bóle głowy mogą dotyczyć nawet 65 proc. Polaków, a ponad 90 proc. z nas co najmniej raz doświadczyło bólu głowy o rozmaitej etiologii. Rodzajów i przyczyn bólów głowy jest wiele. Podstawowy podział obejmuje pierwotne i wtórne bóle głowy. Pierwotne bóle głowy stanowią chorobę samą w sobie, zaś bóle głowy wtórne wynikają z występowania rozmaitych chorób i są jednym z ich objawów. Rozpoznanie rodzaju bólu głowy opiera się o analizę lokalizacji bólu, jego nasilenia, a także okoliczności towarzyszących jego wystąpieniu.
Wtórne bóle głowy to bóle towarzyszące innym schorzeniom, w których jednym z objawów jest ból głowy. Występowanie bólu głowy jest ograniczone do czasu występowania dolegliwości podstawowej. Wtórne bóle głowy towarzyszą wielu chorobom.
Bóle głowy mogą wynikać także z wystąpienia wad postawy czy zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, zwłaszcza w odcinku szyjnym. Ból głowy od kręgosłupa to najczęściej ból głowy z tyłu, z towarzyszącym bólem karku i bólem szyi. Niekiedy taki szyjopochodny ból głowy promieniuje do skroni czy czoła. Ból może pojawić się o dowolnej porze, najczęściej rano – gdy pacjent śpi na niewłaściwym materacu czy poduszce. Takie poranne bóle głowy mogą także być spowodowane bólem w przebiegu nadciśnienia. Wtedy ból głowy występuje w okolicy potylicznej, możliwy jest ból głowy z przodu lub ból głowy z tyłu, towarzyszy mu pulsowanie w głowie, ponadto choremu kręci się w głowie. Ból nasila się podczas pochylenia do przodu. Z kolei ból w niedociśnieniu to ból zlokalizowany w okolicy czołowej – tu także mogą wystąpić zawroty głowy oraz ogólne osłabienie.
Rzadkim typem bólu jest koitalny ból głowy, czyli ból związany z aktywnością seksualną. Najczęściej dotyczy on mężczyzn po 40. roku życia, a czynnikiem go generującym jest wzrost napięcia naczyń krwionośnych i zmiany ciśnienia krwi występujące w trakcie uprawiania seksu. Najczęściej taki ból występuje podczas orgazmu. Ból ten narasta stopniowo i obejmuje głównie okolicę czołową. Może utrzymywać się od kilku minut do kilku dni. Leczenie polega na redukcji stresu, normalizacji masy ciała, kontroli ciśnienia krwi oraz stosowaniu przed stosunkiem seksualnym leków: tryptanów czy beta-adrenolityków (propranolol).
Ból głowy w ciąży najczęściej spowodowany jest stresem, zaburzeniami snu, małą aktywnością fizyczną, zaburzeniami hormonalnymi i obrzękami związanymi z zatrzymywaniem płynów w tkankach. Podobne są przyczyny miesiączkowych bólów głowy.
Pierwotny ból głowy to ból występujący bez żadnej przyczyny egzogennej. Najczęstszym typem pierwotnego bólu głowy jest napięciowy ból głowy, nierzadko występuje także migrena. Inne rodzaje pierwotnych bólów głowy to: klasterowy ból głowy, wysiłkowy ból głowy oraz ból głowy idiopatyczny.
Napięciowy ból głowy to dolegliwość bólowa towarzysząca stresowi, napięciu psychicznemu, depresji czy nerwicy. Tego typu ból jest bólem obustronnym, obejmującym skronie czy potylicę, a niekiedy całą głowę. Epizod napięciowego bólu głowy może trwać od kilkudziesięciu minut do nawet kilku tygodni. Bardzo często rozpoczyna się po południu lub wieczorem, po całym dniu spędzonym w pracy. Jest to tępy ból głowy, któremu najczęściej nie towarzyszą żadne inne objawy. Napięciowy ból głowy znacznie częściej występuje u kobiet. Brak jest konkretnej metody leczenia bólu napięciowego głowy – kluczowe znaczenie mają techniki relaksacyjne redukujące stres. Należy unikać nieregularnego spożywania posiłków, stosowania używek, braku snu czy nerwowych sytuacji. Leczenie niefarmakologiczne polega na stosowaniu fizjoterapii czy akupunktury, zaś terapia farmaceutyczna na stosowaniu leków przeciwbólowych, najczęściej niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Migrenowy ból głowy to dolegliwość dotycząca około 15 proc. kobiet i 6 proc. mężczyzn. Migrena to nawracający ból głowy o różnym nasileniu, któremu towarzyszy szereg objawów dodatkowych. Migrena to najczęściej występujące zaburzenie neurologiczne, dla którego stwierdzono rodzinne występowanie. Przyczyną migreny jest nadmierne wydzielanie serotoniny, prowadzące do gwałtownego skurczu, a następnie rozkurczu naczyń krwionośnych. Skutkuje to uciskiem na tkankę mózgową i atakiem bólu. Ostatnio rozważa się także rolę nadwrażliwości receptorów dopaminergicznych. Czynnikami mogącymi wywołać atak migreny mogą być:
Migrena charakteryzuje się wystąpieniem silnego, pulsującego bólu głowy. Najczęściej jest to ból z jednej strony głowy, trwający od kilku godzin do nawet kilku dni. Ból może występować w nocy i może mieć charakter wybudzający. U około 25 proc. osób dotkniętych migreną atak bólu poprzedzony jest wystąpieniem tzw. aury. Są to objawy neurologiczne zwiastujące migrenę, obejmujące m.in. zaburzenia widzenia – mroczki przed oczami, błyski świetlne, jednostronne niedowidzenie, chwilową utratę wzroku. Rzadziej zdarza się aura nietypowa: szum w uszach, zaburzenia równowagi, problemy z mową, drętwienie jednostronne lub niedowład twarzy. Aurze migrenowej towarzyszy rozdrażnienie, wahania nastroju, ogólne zmęczenie oraz złe samopoczucie. Rozpoznanie migreny opiera się na prowadzeniu przez chorego dzienniczka migrenowego, w którym notuje on okoliczności wystąpienia bólów migrenowych. Pojawienie się charakterystycznych objawów bólowych i dodatkowych, w powiązaniu z konkretnymi czynnikami wyzwalającymi, umożliwia rozpoznanie migreny. U pacjentów z migreną z aurą i bez aury wykonywane jest badanie tomograficzne głowy, nie ma ono jednak na celu rozpoznanie migreny, a jedynie wykluczenie zmian neurologicznych w mózgu, mogących dawać objawy przypominające migrenowy ból głowy. Leczenie migreny sprowadza się przede wszystkim do profilaktyki, a zatem unikania możliwie największej liczby czynników wyzwalających. Ponadto stosowane jest leczenie farmakologiczne migreny. Najczęściej stosowane leki na migrenę to:
Domowe sposoby na migrenę to zimne okłady, odpoczynek przy zasłoniętych oknach i w ciszy, suplementacja witaminy B complex i magnezu, przyjmowanie preparatów z ginkgo biloba, picie naparu z imbiru, masaże olejkami eterycznymi czy stosowanie ziołowych leków czy naparów uspokajających (melisa, kozłek lekarski, krwawnik). Niekiedy stosowane jest ostrzykiwanie okolic skroni toksyną botulinową.
Klasterowy ból głowy to rzadki rodzaj bólu. To silny, napadowy ból głowy, który trwa kilkadziesiąt minut, może występować kilka razy na dobę (także w ciągu nocy) oraz występuje przez okres od kilku tygodni do kilku miesięcy. Jest to ból jednostronny, głównie w okolicy oczodołu, skroni i czoła. Takiemu bólowi głowy i oczu towarzyszyć może zaczerwienienie, obrzęk i łzawienie oka. Przyczyny klasterowego bólu głowy wciąż są nieznane, a leczenie polega na podawaniu tryptanów lub steroidów w celu redukcji bólu. Z kolei profilaktyka kolejnych napadów sprowadza się do stosowania soli sodowej kwasu walproinowego.
Z klasterowymi bólami głowy bardzo często mylona jest hemikrania – jednostronny ból głowy o silnym natężeniu. Najczęściej pojawia się u ludzi młodych i zlokalizowana jest w okolicy czołowo-skroniowej. Hemikrania może promieniować na czubek głowy i do ramienia. Może występować jako ból epizodyczny lub przewlekły ból głowy.
Szczególnym przypadkiem bólu jest ból głowy z odbicia, czyli polekowy ból głowy. Występuje on u osób nadużywających leki przeciwbólowe, także te dostępne bez recepty. Początkowo pomagają niskie dawki leków, z czasem chory musi przyjmować coraz więcej leków. Próba odstawienia leku powoduje wystąpienie silnego bólu głowy. Ból ma charakter uciskowy, najczęściej występuje po przebudzeniu i obejmuje całą głowę. Zażycie leku przeciwbólowego przynosi jedynie chwilową ulgę.
56
