Scyntygrafia serca – wskazania, jak się przygotować, cena badania

Czym jest scyntygrafia serca i naczyń?

Scyntygrafia jest zaawansowanym badaniem obrazowym. Jest wykonywana tylko w wyspecjalizowanych jednostkach zajmujących się medycyną nuklearną. W czasie badania obraz powstaje na podstawie rejestracji emitowanego przez związki radioaktywne wprowadzone do organizmu promieniowania gamma. Wykorzystywane w scyntygrafii promieniowanie pochodzi z emitujących fotony radioizotopów. Do rejestracji promieniowania służą kamery scyntylacyjne zwane również gamma kamerami. Wyróżnia się wiele rodzajów i technik stosowanych w scyntygrafii.

Sztandarowym badaniem jest scyntygrafia perfuzyjna serca. Stosują się ją w celu oceny ukrwienia mięśnia sercowego i jego żywotności. Badanie może być wykonywane w spoczynku lub po wysiłku. Do wykorzystywanych technik należą obrazowanie planarne, tomografia emisyjna, w skrócie SPECT oraz bramkowana tomografia emisyjna, kiedy rejestracja uzależniona jest od krzywej zapisu elektrokardiograficznego. W chwili obecnej stosuje się głównie SPECT serca.

Jak wygląda badanie scyntygrafia serca?

W badaniu izotopowym serca serca do ustroju zostaje wprowadzony radiofarmaceutyk. Jest to preparat, który składa się z pierwiastka promieniotwórczego oraz substancji chemicznej biorącej udział w określonych procesach metabolicznych. W diagnostyce chorób serca stosuje się chlorek talu lub MIBI (2-metoksy-izobutyl izonitrylu znakowany izotopem 99m technetu).

Badanie scyntygraficzne wykorzystuje promieniowanie gamma, którego źródłem są radiofarmaceutyki. Emitowane promieniowanie rejestrowane jest przez detektor znajdujący się poza ciałem pacjenta połączony z systemem komputerowym. Dzięki temu, na ekranie monitora otrzymujemy obraz przedstawiony za pomocą umownej skali barwnej (scyntygram).

W otrzymanym wyniku ocenie podlega intensywność i rozkład promieniowania w badanym obszarze ciała. Znaczna część procesów chorobowych wpływa na nieswoiste zmiany
w rozkładzie i gromadzeniu się radiofarmaceutyku. Oznacza to, że badanie charakteryzuje się wysoką czułością. Niestety, na podstawie scyntygrafii nie jest możliwe określenie przyczyn uwidocznionych zmian.

Jakie są rodzaje i techniki w badaniu scyntygrafii serca?

• Badanie pierwszego przejścia wykorzystywane jest w celu rozpoznania przecieków wewnątrz serca oraz dużych naczyń. Umożliwia dokładne zlokalizowanie oraz wielkość przecieku w przegrodzie międzykomorowej oraz międzyprzedsionkowej, a także przetrwałym przewodzie tętniczym (Botalla). Metoda ta, służy również ocenie objętości wyrzutowej komory lewej i prawej serca (ocena czynności).
• Wentrykulografia bramkowana służy głównie ocenie frakcji wyrzutowej komór (tj. objętości krwi, która jest wyrzucana z serca w trakcie skurczu). Możliwe jest również obliczenie innych wskaźników hemodynamicznych takich jak: maksymalna i średnia szybkość opróżniania oraz napełniania komór. Dodatkowo, badanie pozwala na ocenę ruchomości ścian komór. Umożliwia to wykrycie hipokinezy, akinezy czy też dyskinezy. Metoda ta umożliwia wykonanie badania zarówno w spoczynku jak i po wysiłku.
• Badanie perfuzyjne serca polega na ocenie gromadzącego się radiofarmaceutyku w mięśniu lewej komory serca. Radioznacznik gromadzi się proporcjonalnie do przepływu krwi, czyli jego ilość będzie się zmniejszać w miejscu niedokrwienia. Podejrzenie choroby niedokrwiennej serca będzie więc podstawowym wskazaniem do wykonania badania. Scyntygrafia perfuzyjna mięsnia sercowego składa się z 2 etapów. W pierwszym, badanie wykonuje się w trakcie próby wysiłkowej lub ewentualnie po podaniu leku rozszerzającego naczynia wieńcowe (test farmakologiczny). W drugim etapie, scyntygrafię wykonuje się w stanie spoczynku. W ocenie, porównuje się wyniki uzyskane w obu badaniach. Metoda ta pozwala wykryć zwężenia tętnic wieńcowych, które przekraczają 70 proc. (czasem 50 proc.) światła naczynia.
• Scyntygrafia ognisk zawału mięśnia sercowego polega na gromadzeniu się radiofarmaceutyku w tkankach martwiczych. Pozwala to na zlokalizowanie oraz określenie wielkości ognisk zawału.
• Angioscyntygrafia polega na szybkim dożylnym wstrzyknięciu radiofarmaceutyku oraz analizie jego przepływu w wybranych obszarach. Badanie pozwala na zlokalizowanie przewężeń światła tętnic oraz tętniaków.
• Wenografia radioizotopowa umożliwia ocenę przepływu żył głębokich. Radioznacznik wstrzykuje się do żyły grzbietowej stopy (lub obu stóp) i ocenia się jego przepływ, stopień wypełnienia żyły oraz ewentualną obecność krążenia obocznego.

Obecnie angioscyntygrafia oraz wenografia radioizotopowa częściej zastępowane są przez rentgenowską arteriografię lub wenografię oraz badanie ultrasonograficzne. Jednak nadal stanowią cenne ich uzupełnienie.

Wskazania do scyntygrafii serca i naczyń

Najczęściej występującym wskazaniem do badania scyntygraficznego serca jest choroba niedokrwienna serca. Jest ona stosowana jako badanie planowe u stabilnych hemodynamicznie pacjentów. Jest szczególnie przydatna w diagnostyce choroby niedokrwiennej serca u osób z chorobami współistniejącymi. Do katalogu tych schorzeń zalicza się: stan po zabiegu przywracającym krążenie wieńcowe, blok lewej odnogi pęczka Hisa, stan po wszczepieniu kardiostymulatora, wybrane zaburzenia w zapisie EKG.

W celu wykonania diagnostyki z wymienionych powyżej wskazań stosuje się scyntygrafię perfuzyjną serca niekiedy z próbą obciążeniową po podaniu leków. Drugim ze wskazań jest ocena żywotności mięśnia sercowego. Z tego wskazania wykonuje się badanie u osób cierpiących na chorobę niedokrwienną serca, u których pod rozwagę poddaję się zabieg przywrócenia prawidłowego ukrwienia oraz u chorych z niewydolnością skurczową lewej komory serca.

W tym wypadku zastosowanie mają pozytonowa tomografia emisyjna oraz scyntygrafia perfuzyjna. Współcześnie w diagnostyce wad serca scyntygrafię wykorzystuje się właściwie tylko do ilościowego określenia wielkości przecieku w przeciekowych wadach serca. Wykorzystywana do tego odmiana scyntygrafii to angiokardiografia radioizotopowa wykonywana techniką pierwszego przejścia.

Pozostałe wskazania i choroby serca kiedy wykonuje się scyntygrafię serca opisano poniżej.

• Badanie pierwszego przejścia: wady przeciekowe (ocena wielkości przecieku przy kwalifikacji chorego do zabiegu).
• Wentrykulografia bramkowana: w chorobie niedokrwiennej serca umożliwia rozpoznanie, monitorowanie leczenia oraz ustalenie rokowania.
• Badanie perfuzyjne serca: ostra oraz przewlekła niewydolność wieńcowa, ocena żywotności mięśnia sercowego.
• Scyntygrafia ognisk zawału mięśnia sercowego: diagnostyka nietypowych postaci zawału mięśnia sercowego.
• Angioscyntygrafia: zwężenia dużej tętnicy, niedrożność tętnicy, tętniak, pourazowe uszkodzenie tętnic, ocena drożności protez tętniczych.
• Wenografia radioizotopowa: zakrzepowe zapalenie żył, przed operacją żylaków kończyn dolnych.

Czytaj również: Wentrykulografia – co to jest? Wskazania, przebieg badania, powikłania

Jak przebiega scyntygrafia serca i naczyń?

Przed rozpoczęciem scyntygrafii pacjentowi podawany jest radiofarmaceutyk, najczęściej dożylnie przez wenflon. Czas rozpoczęcia badania po podaniu radioznacznika jest różny w zależności od typu scyntygrafii. Pacjent może pozostać w swoim ubraniu jednak musi odłożyć większe metalowe przedmioty (np. klucze, monety, pasek), mogące zakłócać odbiór obrazu. Badanie odbywa się w pozycji leżącej na plecach i trwa w zależności od jego rodzaju od kilku do kilkudziesięciu minut. Należy pamiętać, aby w trakcie badania zgłaszać lekarzowi wszystkie pojawiające się dolegliwości.

W związku z obecnością 2 etapów w scyntygrafii perfuzyjnej mięśnia sercowego przebieg badania wygląda odmiennie od pozostałych metod. W pierwszym etapie, radiofarmaceutyk podaje się na szczycie wysiłku lub w momencie kiedy pojawią się dolegliwości bólowe. Druga część badania odbywa się klasycznie w pozycji leżącej.

Po zakończeniu badania, w celu usunięcia radioizotopu z organizmu, należy wypić około
1 litra wody.

Badanie SPECT serca wysiłkowe kosztuje 600-700 złotych, spoczynkowe - 500-600 złotych

Scyntygrafia serca – jak się przygotować?

Przed wykonaniem badania scyntygraficznego serca, należy zasięgnąć niezbędnych informacji w ośrodku w którym będzie przeprowadzana diagnostyka. Pozwoli to na prawidłowe i niepowikłane wykonanie badania. W szczególności należy skonsultować z lekarzem listę przyjmowanych leków w celu ewentualnej konieczność czasowego odstawienie któregoś z nich.

Ogólne zasady mówią, że należy przybyć na badanie najlepiej na czczo i do czasu jego zakończenia przez minimum 24 godziny nie palić papierosów oraz nie spożywać napojów z kofeiną w tym kawy, herbaty oraz napojów energetycznych, a także alkoholu. Jest to konieczne w szczególności przed badaniami połączonymi z próbą obciążeniową. Lekarza kwalifikującego i przeprowadzającego badanie, kobieta musi poinformować o ewentualnym podejrzeniu ciąży.

Jeżeli wybrana została metoda z wykorzystaniem próby wysiłkowej, może zaistnieć potrzeba wcześniejszej modyfikacji dawki leków wpływających na czynność serca. Przed badaniem należy zgłosić lekarzowi obecnie przyjmowane leki, a także skłonność do krwawień (np. skaza krwotoczna).

Jeśli pacjent choruje na nerki, należy wcześniej sprawdzić klirens kreatyniny aby mieć aktualne dane na temat ich sprawności przesączania. Jeżeli pacjent miał wcześniej wykonywane podobne badanie warto zabrać ze sobą jego wynik.

Czytaj również: Scyntygrafia nerek – wskazania, przebieg badania, wyniki, cena

Powikłania i skutki uboczne po badaniu scyntygrafii serca i naczyń

Powikłania po scyntygrafii występują niezwykle rzadko, ponieważ dawka promieniowania jonizującego wykorzystywana do badania jest niewielka i nie przekracza dawki, którą otrzymujemy w ciągu roku z promieniowania kosmicznego i źródeł promieniotwórczości naturalnej. Badanie może być powtarzane oraz wykonywane u pacjentów bez ograniczeń co do wieku.

Należy pamiętać, iż scyntygrafia jest przeciwwskazana dla kobiet w ciąży oraz okresie laktacji, kiedy kobieta karmi dziecko naturalnie.

Jakie są przeciwwskazania do wykonania scyntygrafii serca?

Badanie scyntygraficzne nie ma bezwzględnych przeciwwskazań medycznych. Nie wykonuje się go jednak w ciąży i u kobiet do czasu zakończenia laktacji. W przypadku stosowania technik bramkowania EKG przeciwwskazaniem do badanie może być niemiarowy rytm serca.