Echogeniczność – wzmożona, niejednorodna, obniżona wątroby, tarczycy, trzustki, nerek

Co to jest echogeniczność w badaniu USG?

Echogenicznością nazywana jest zdolność badanej struktury (np. tkanki kostnej, tłuszczowej lub nerwowej) do odbijania kierowanej ku niej wiązki fal ultradźwiękowych. Zjawisko to odgrywa niebagatelną wręcz rolę w ultrasonografii – to właśnie dzięki niemu możliwe jest uwidacznianie badanych w czasie USG struktur.

Ultrasonografia zasadniczo bazuje wręcz na tym, że różne tkanki i struktury mają odmienną echogeniczność. Wtedy, kiedy wszystkie obrazowane elementy miałyby taką samą echogenność, na obrazie monitora do USG widoczny byłby jednorodny obraz, przez co ciężko byłoby odróżnić od siebie poszczególne narządy. Sytuacja jest jednak inna, ponieważ odmienne tkanki i narządy mają różną echogeniczność – to właśnie dzięki temu uzyskiwany w trakcie ultrasonografii obraz skład się z ciemniejszych i zdecydowanie jaśniejszych obszarów.

Przeczytaj: Torbiel w zatoce, jak leczyć torbiele zatok?

Wzmożona echogeniczność – co oznacza zmiana hyperechogeniczna?

Podwyższona echogeniczność w USG widoczna jest w postaci obszarów zdecydowanie jaśniejszych niż ich otoczenie (jaśniejsze pola). Stwierdzenie, że u pacjenta jakiś obszar jest hiperechogeniczny, wcale nie musi oznaczać jednak tego, iż mają u niego miejsce jakieś procesy patologiczne. Fizjologicznie w ultrasonografii podwyższoną echogeniczność tkanek widuje się w przypadku kości czy niektórych nerwów, a także ścięgien i więzadeł. Hiperechogenny obraz pojawia się również wtedy, kiedy wiązka fal ultradźwiękowych kierowana jest ku upowietrznionym obszarom organizmu.

Hiperechogeniczność może jednak czasami być związana również i z różnymi schorzeniami. Jaśniejszy obraz na monitorze USG może bowiem być spowodowany obecnością w badanej tkance zwapnień czy zwłóknień, jak i może on wynikać z istnienia w jej obrębie stanu zapalnego.

Czytaj również: Zwłóknienie płuc – rodzaje, przyczyny, objawy, badania, leczenie, rokowania

Obniżona echogeniczność – co oznacza zmiana hypoechogeniczna?

Hypoechogeniczność widoczna jest w USG wtedy, kiedy badany obszar ma mniejszą niż otaczające go tkanki zdolność do odbijania fal ultradźwiękowych. Na monitorze USG zmniejszona echogeniczność widoczna jest w postaci obszarów zdecydowanie ciemniejszych od otoczenia. Podobnie jak wzmożona, tak i obniżona echogeniczność wcale nie musi oznaczać choroby. Hipoechogenne są bowiem chociażby różne tkanki miękkie (np. tkanka tłuszczowa).

Zbyt mała może jednak wynikać i z tego, że w obrębie tkanki doszło do znacznego stopnia zwiększenia jej ukrwienia, oprócz tego obszary o obniżonej echogeniczności mogą być również skutkiem istnienia u pacjenta jakiejś zmiany nowotworowej.

Czytaj również: Zwłóknienie wątroby – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania, czy jest odwracalne?

Podwyższona echogeniczność wątroby – stłuszczenie?

W prawidłowych warunkach zarówno wątroba, jak i trzustka są normoechogenne, a ich miąższ jest jednorodny. Parametr ten może być jednak inny, np. w opisie badania USG wątroby widnieć może zapis, że stwierdzona została jej niejednorodna echogeniczność. Taka sytuacja może być spowodowana np. stłuszczeniem wątroby i w tym przypadku dochodzić może i do tego, że miąższ wątroby stanie się hiperechogenny (na opisie badania pojawi się więc stwierdzenie – wątroba o podwyższonej echogeniczności lub wątroba hyperechogeniczna). W obrębie tego narządu mogą się jednak pojawiać również np. ropnie – one z reguły są widoczne w USG jamy brzusznej jako obszary bezechowe (na ekranie monitora widoczne są wtedy różnej wielkości, czarne obszary).

Czytaj również: Ból trzustki – gdzie boli trzustka?

Echogeniczność trzustki

Echogeniczność trzustki również powinna być normoechogenna, czyli miąższ tego narządu powinien odbijać fale ultradźwiękowe w podobny sposób jak otaczającego go tkanki. Stwierdzenie, że występuje trzustka hyperechogeniczna, może nasuwać podejrzenie, że w obrębie tego narządu toczy się proces zapalny (zapalenie trzustki). Wtedy zaś, kiedy w badaniu USG stwierdzić można jakieś obszary bezechowe, spowodowane to może być np. obecnością w trzustce jakichś torbieli.

Czytaj również: Scyntygrafia nerek – wskazania, przebieg badania, wyniki, cena

Echogeniczność tkanek pozostałych narządów

Echogeniczność nerek – torbiel czy guz?

W prawidłowych warunkach echogeniczność nerek powinna być taka, jak i innych otaczających je narządów. Stwierdzane w trakcie badania USG nerek mogą być jednak i różne odchylenia, np. ogniska hiperechogenne – takowe obserwowane mogą być np. wtedy, kiedy u pacjenta istnieje łagodna zmiana określana jako angiomyolipoma. Większy niepokój pojawia się zwykle wtedy, kiedy w nerce widoczne są jakieś obszary hipoechogenne. Taki obraz mogą bowiem dawać zarówno torbiele, jak i nawet różne nowotwory (echogeniczność guza bywa jednak różna).

Czytaj również: Torbiel jądra – przyczyny, objawy, leczenie. Czy torbiel jądra jest groźna?

Echogeniczność tarczycy – czy to guzki?

Echogeniczność tarczycy, podobnie jak i pozostałych narządów, prawidłowo powinna być podobna jak otaczających ją tkanek. Dość często w USG stwierdza się niejednorodną echogeniczność tarczycy – takowy stan może być spowodowany zarówno istnieniem w obrębie tarczycy jakichś guzków, jak i być efektem jakiegoś procesu zapalnego (zarówno ostrego, jak i przewlekłego).

Echogeniczność jajników

Zmiany echogeniczności tkanek (w porównaniu do stanu prawidłowego) mogą mieć więc różne przyczyny w zależności od tego, o jakim to konkretnie narządzie mowa. Chociażby w przypadku jajników zwiększenie ich echogeniczności może być spowodowane chorowaniem przez pacjentkę na zespół policystycznych jajników (PCOS). Podkreślić należy tutaj jednak to, że USG w wielu przypadkach odgrywa jedynie pomocniczą rolę przy rozpoznawaniu różnych schorzeń.

Zwykle, aby móc określić, na co dokładnie choruje pacjent, trzeba się kierować nie tylko wynikiem badania ultrasonograficznego, ale przede wszystkim uzyskanym od pacjenta wywiadem chorobowym, wykrytymi u niego w badaniu przedmiotowym odchyleniami, a także nierzadko również i wynikami wielu różnych innych badań.

Bibliografia

Ihnatsenka B., Boezaart P. A., Ultrasound: Basic understanding and learning the language, Int J Shoulder Surg. 2010 Jul–Sep; 4(3): 55–62

Ćwik G., Standardy badań ultrasonograficznych Polskiego Towarzystwa Ultrasonografii – aktualizacja. Badanie trzustki, Journal of Ultrasonography 2013; 13: 167–177

https://www.openanesthesia.org/ultrasound_structures_echogenicity/