Badanie USG w laryngologii

Czym jest badanie USG?

Badanie ultrasonograficzne jest nieinwazyjnym badaniem obrazowym. Dzięki swej mobilności i łatwości w interpretacji, jest bardzo popularne. Zasada działania ultrasonografu opiera się na zasadzie odbijania fal przez ośrodki o różnej gęstości, co znajduje swoje odwzorowanie na ekranie monitora.

Na czym polega badanie USG?

Aparat do USG składa się z głowicy (sondy) i monitora. Sonda generuje ultradźwięki. Przechodzą one przez różne tkanki, i załamują się na granicy dwóch ośrodków o różnej gęstości. Część fal (czyli energii) przechodzi dalej, część zostaje odbita. Głowica mierzy, jaka ilość energii zmagazynowanej w postaci fal powróciła i przetwarza to na sygnał elektryczny, a ten z kolei jest przedstawiony na monitorze jako różne odcienie szarości. Dzięki znajomości, jak wyglądają różne tkanki w USG, można z dużym prawdopodobieństwem określać rodzaj choroby.

To też może Cię zainteresować: Guzek na szyi – co może oznaczać?

Wskazania do badania USG w otolaryngologii

Wskazaniami do przeprowadzenia USG laryngologicznego (USG szyi, ślinianek, krtani) są:

• schorzenia gruczołów ślinowych – ultrasonografia jest podstawową techniką w badaniu ślinianek. Do najczęstszych wskazań do badania USG należy kamica ślinianek, głównie podżuchwowej. W środku poszerzonego przewodu wyprowadzającego ślinę widoczny jest wtedy zarys kamienia, a miąższu mogą być obecne zwapnienia. W ostrym zapaleniu ślinianki występuje wiele charakterystycznych cech w ultrasonografii, co pozwala na bardzo dokładną diagnostykę, a nawet podział na stopnie. Za pomocą sondy USG można także wstępnie różnicować nowotwory łagodne i złośliwe ślinianek. Każde powiększenie, nawet niebolesne gruczołu, wymaga badań. Łagodne guzy (gruczolaki, torbiele) w obrazowaniu ultrasonograficznym mają wyraźne, gładkie zarysy, są otoczone torebką, nie są dobrze unaczynione. Zmiany złośliwe gruczołów ślinowych to przede wszystkim raki. Naciekają one i niszczą okoliczne struktury, np. kości czy nerwy. USG ślinianek jest pomocne przy wykonywaniu celowanej biopsji, czyli nakłucia zmiany w celu pobrania wycinków do badania pod mikroskopem;
• badanie guzów szyi – guzy na szyi mogą być różnego pochodzenia, a celem badania USG szyi jest postawienie ostatecznej diagnozy i podjęcie odpowiedniego leczenia. Z klinicznego punktu widzenia najważniejsze są nowotwory – pochodzenia naczyniowego – naczyniaki krwionośne, chłonne (tzw. wodniak torbielowaty), guz kłębka tętnicy szyjnej oraz guzy pochodzenia neurogennego – nerwiakowłókniaki i nerwiaki osłonowe, a także tłuszczaki;
• powiększone węzły chłonne szyi są najczęściej mylone z wyżej wymienionymi nowotworami szyi, a badanie USG węzłów chłonnych jest doskonałym badaniem do szybkiego odróżnienia tych dwóch stanów chorobowych. Obrzmienie węzłów chłonnych może być objawem chłoniaka – nowotworu układu chłonnego, przerzutami innego nowotworu do węzłów, lub infekcji. Najbardziej powszechne infekcje powodujące powiększenie się węzłów chłonnych szyi to infekcje ucha środkowego, gardła, zębów oraz swoiste infekcje – gruźlica, choroba kociego pazura, toksoplazmoza;
• choroby krtani – rak rozwija się głównie u palących, starszych mężczyzn. Objawami raka krtani jest przewlekła chrypka (często ignorowana u wieloletnich palaczy), ból szyi i gardła, nasilający się przy przełykaniu. Guz na szyi występuje w zaawansowanych stadiach choroby. W ultrasonografii krtani ważne jest uwidocznienie nie tylko samej zmiany, ale także stanu okolicznych tkanek – rozległość naciekania i destrukcji, struktury unaczynienia. Innym stanem, w którym badanie USG krtani jest bardzo przydatne, jest zaburzenie ruchomości fałdów głosowych, powodujące trudności w wymowie. Zobrazowany zostanie wówczas nie tylko ruch fałdów głosowych, ale także ustawienie chrząstek krtani i praca mięśni. Ultrasonografia pozwala także na uwidocznienie torbieli nagłośni i kieszonek krtaniowych i ich różnicowanie z torbielami szyi. Torbiele krtani tym różnią się w USG od torbieli szyi, że wykazują ścisłe połączenie z krtanią podczas połykania;
• zmiany pourazowe – badanie ultrasonograficzne znalazło swoje miejsce także w przypadku urazów głowy i szyi. Za pomocą sondy USG można wykazać m.in. obecność krwiaka, ciała obcego czy ropnia. Specyficznym dla laryngologii urazem jest przerwanie przewodu wyprowadzającego ślinianki przy urazach policzka. Gruczoł ślinowy jest wtedy obrzmiały, widoczny jest zastój śliny i poszerzenie przewodu przed miejscem przerwania. W ultrasonografii przypomina to obraz kamicy ślinianki. Innym, bardzo groźnym nagłym stanem jest uraz krtani, który może doprowadzić do uduszenia się rannego pacjenta. Dzięki mobilności i dostępności USG możliwa jest szybka diagnostyka;
• badanie dna jamy ustnej i języka. W badaniu ultrasonograficznym głównie poddawane są ocenie guzy tej okolicy. Bada się ich umiejscowienie, rozległość (guzy języka przekraczającego jego przegrodę źle rokują) oraz ruchomość języka i dna jamy ustnej. Dzięki temu badaniu można ustalić dalsze postępowanie, przede wszystkim lecznicze;
• wady wrodzone szyi – torbiele boczne i środkowe oraz przetoki. USG pozwala na ocenę objętości torbieli, jej zawartości i ściany. Należy ciągle monitorować torbiel, gdyż może się zdarzyć, że ulegnie ona zapaleniu – granice ulegną zatarciu, a objętość się zwiększy i w okolicznych tkankach również powstanie stan zapalny. Ważne jest także różnicowanie torbieli z powiększonymi węzłami chłonnymi szyi, co umożliwia opcja Doppler – badanie przepływów naczyniowych. Badanie ultrasonograficzne przetok jest bardo użyteczną metodą na określenie ich umiejscowienia i przebiegu kanałów;
• zmiany zapalne, w tym ropnie, również z powodzeniem mogą być diagnozowany przy pomocy ultrasonografii. Ciężkim stanem, nawet zagrażającym życiu, jest ropień nagłośni. Dzięki badaniu, może być on zróżnicowany z innymi guzami szyi, i prawidłowo wyleczony. Inne przykłady ropni, wymagające szybkiej diagnostyki, to m.in. ropnie okołomigdałkowe i ropowica dna jamy ustnej, szyi i ropień języka.

Czytaj również: Guzek za uchem, powiększone węzły chłonne za uchem

Jak wygląda badanie?

Do badania ultrasonograficznego nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Należy przyjść czystym, najlepiej ogolonym, oraz w takiej koszuli lub bluzce, które łatwo będzie zdjąć lub rozchylić. Dobrze jest mieć ze sobą dokumentację medyczną i wyniki najnowszych badań.

Badanie USG odbywa się zazwyczaj na leżąco. Badana część ciała jest pokrywana żelem ułatwiającym przenikanie ultradźwięków. Badający przesuwa głowicą po tym miejscu, co nie jest bolesne. Podczas badania USG ślinianek należy odchylić głowę w przeciwną stronę. Podczas badania USG krtani lekarz może wypowiadać pewne polecenia, np. przełknięcia śliny, powiedzenia czegoś na głos, a także wykonania tzw. próby Valsalvy, w przypadku podejrzenia torbieli kieszonek krtaniowych. Należy wówczas zacisnąć nos i usta i spróbować wydmuchać powietrze z płuc. Uwaga, próby Valsalvy nie powinny wykonywać osoby z tętniakami. Badanie trwa od kilku do kilkunastu minut. Po badaniu można wrócić do codziennych obowiązków, w tym do pracy.

Przeciwwskazania do badania USG

Nie istnieją żadne przeciwwskazania do wykonania badania USG, jedynie otwarte rany nad badanym miejscem mogą stanowić istotną barierę.