Angiokardiografia - co to, wskazania, przeciwwskazania, przebieg

Co to jest angiokardiografia?

Angiokardiografia jest to badanie radiologiczne jam serca i naczyń krwionośnych, z użyciem środka kontrastowego. Służy do oceny stanu jam serca, jego kurczliwości, pracy zastawek oraz badaniu naczyń wychodzących z serca – aorty, tętnic płucnych i wieńcowych. Za pomocą angiokardiografii można obliczyć objętość krwi wypływającej z serca podczas pojedynczego skurczu oraz siłę tego skurczu. Podczas badania można także wykonać działania lecznicze, jak operacja zastawek czy poszerzanie tętnic wieńcowych.

Na czym polega angiokardiografia?

Angiokardiografia jest to badanie, w czasie którego przez cewnik wprowadzony do tętnicy udowej, drogą naczyń tętniczych, do serca dostaje się środek kontrastowy. Kontrast pochłania promieniowanie rentgenowskie silniej niż otoczenie, wypełniając serce odzwierciedla jego kształt na ekranie monitora podłączonego do aparatu rentgenowskiego. Za pomocą aparatu można wykonać też film, który obrazuje serce podczas skurczu – w czasie jego pracy.

Jest to bardzo pomocne zwłaszcza przy diagnostyce wad wrodzonych serca u dzieci, gdzie przez otwory w przegrodach dzielących przedsionki i komory cofa się krew. Dzięki filmowi, można ten przeciek zobaczyć i dokładnie określić jego lokalizację i wielkość.

Zobrazować można także zaburzenia kurczliwości po zawale serca – na zdjęciach martwa część serca będzie nieruchoma.

Krew zawierająca środek cieniujący wpływająca do naczyń wieńcowych również ukazuje ich stan – np. czy blaszki miażdżycowe nie blokują przepływu.

Wskazania do angiokardiografii

Wskazaniami do wykonania badania angiokardiografii są:

• wrodzone wady serca, przebiegające zarówno bez sinicy, jak i z sinicą, czyli zmniejszoną wartością wysycenia krwi tętniczej tlenem: drożny otwór owalny, ubytek przegrody międzykomorowej, ubytek przegrody międzyprzedsionkowej, przetrwały przewód tętniczy, tetralogia Fallota, zespół Eisenmengera, wady zastawek przedsionkowo – komorowych (wady zastawki lewej: rozszczep płatka zastawki mitralnej, zastawka dwuujściowa, zastawka spadochronowa, arkada mitralna, nieprawidłowości strun ścięgnistych; wady zastawki prawej: anomalia Ebsteina, dysplazja, rozszczep, hipoplazja, atrezja), przełożenie pni tętniczych. Badanie służy do przedoperacyjnej oceny morfologii wady, współistniejących zaburzeń;
• wady zastawkowe: niedomykalność lub zwężenie zastawki mitralnej, aortalnej, złożone wady zastawkowe. Angiokardiografia pozwala na ocenę fali zwrotnej przepływającej przez niedomknięte zastawki, obliczenie pola zwężenia, a tym samym ciężkości wady;
• wady naczyniowe: zwężenie drogi odpływu prawej komory, zwężenie drogi odpływu lewej komory, koarktacja aorty;
• powiększenie komór serca: kardiomiopatie, powikłanie wad serca. W kardiomiopatii rozstrzeniowej, charakteryzującej się poszerzeniem komór serca z upośledzeniem czynności skurczowej, angiokardiografię wykonuje się w celu wykluczenia choroby niedokrwiennej serca oraz w ocenie przed przeszczepem serca;
• pomiar frakcji wyrzutowej w niewydolności serca;
• choroba niedokrwienna serca. W angiografii ocenie poddawana jest ruchomość ścian mięśnia sercowego, świadcząca o ich żywotności. Możliwe do zobrazowania są rejony wyłączone ze skurczu – blizny pozawałowe oraz naczynia wieńcowe;
• po operacji serca, jeśli stan pacjenta jest zły, a badanie nieinwazyjne są niejednoznaczne, a także w celu monitorowania dalszego leczenia;
• podczas angiokardiografii bywa czasem wykonywany zabieg leczniczy. W przypadku niektórych wad (m.in. izolowane zwężenie zastawki pnia płucnego, przetrwały przewód tętniczy u dziecka powyżej 10 kg masy ciała, wybrane ubytki przegrody międzyprzedsionkowej) zabieg taki jest wystarczający do wyleczenia choroby. Polega on najczęściej na zamknięciu lub poszerzaniu połączeń wewnątrzsercowych lub naczyniowych. Najczęściej wykonywanym zabiegiem jest atrioseptostomia balonowa, czyli zabieg Rashkinda. Polega on na mechanicznym przerwaniu przegrody międzyprzedsionkowym cewnikiem z samorozprężalnym się balonem. Stosowany jest np. w przełożeniu wielkich pni tętniczych. Często jest zabiegiem ratującym życie, bo dzięki niemu krew może się mieszać, co poprawia utlenowanie krwi docierającej do całego ciała.

Jak wygląda angiokardiografia?

Na około tydzień przed angiokardiografią warto pozostać w domu, nie wykonywać zbyt dużego wysiłku fizycznego oraz w miarę możliwości unikać stresu. Przed badaniem pacjent musi zostać gruntownie przebadany przez kardiologa, który wyda też szczegółowe wskazania co do przyjmowanych leków. Najczęściej wykonuje się EKG, rentgen klatki piersiowej i echokardiografię. 24 godziny przed, jak i po zabiegu rutynowo podaje się antybiotyk.

Na początku wymagane jest podpisanie zgody na zabieg, w przypadku dzieci podpisują je rodzice. Gdy dziecko skończyło 16 lat, również i ono składa podpis. Następnie lekarz jeszcze raz informuje pacjenta i rodziców o przebiegu badania i możliwych powikłaniach.

Angiografia jest przeprowadzane w znieczuleniu miejscowym. Często podawane są leki uspokajające. U dzieci lub u osób z dużym poziomem lęku, niewspółpracujących, chorych psychicznie, możliwe jest zastosowanie znieczulenia ogólnego. Pacjent musi być przygotowany na czczo. Całą procedura trwa około godziny. W przypadku, gdy wykonywany jest zabieg, badania trwa oczywiście odpowiednio dłużej.

By zbadać lewą komorę, aortę i tętnice wieńcowe, cewnik należy wprowadzić do lewej komory przez nakłucie w tętnicy udowej. W celu zobrazowania prawej komory serca, cewnik wprowadza się do żyły (np. odłokciowej). Rzadko dokonuje się bezpośrednio nakłucia żyły wątrobowej bądź chirurgicznego otwarcia tętnicy szyjnej. Gdy cewnik znajdzie się już w pożądanym miejscu, przez strzykawkę podaje się kontrast. Mogą wtedy wystąpić bóle i zawroty głowy, uderzenie gorąca. O wszystkich takich objawach należy powiedzieć lekarzowi wykonującemu badanie. Następnie wykonywana jest seria zdjęć rentgenowskich.

Na miejsce wkłucia nie zakłada się szwów, jedynie opatrunek. Po zabiegu pacjent powinien zostać w szpitalu przynajmniej na jedną dobę, najlepiej w łóżku, nie wykonując gwałtownych ruchów. Zapobiega to powstawaniu wylewów śródtkankowych z nakłutej tętnicy udowej.

Powikłania po angiokardiografii

Powikłania po zabiegu angiografii zdarzają się rzadko, ale są możliwe. Miejscowe to m.in.:

• przedłużone krwawienie z miejsca wkłucia (rzadko wymagające przetoczenia krwi),
• zakrzepica w naczyniu.

Powikłania ogólne:

• rozwój zakażenia krwiopochodnego,
• zaburzenia rytmu serca,
• przebicie ściany serca.

Im cięższy stan ogólny chorego, tym większe ryzyko wystąpienia powikłań.

Przeciwwskazania do angiokardigrafii

Przeciwwskazaniami do wykonania angiokardiografii są:

• uczulenie na środek kontrastowy,
• niekontrolowane nadciśnienie tętnicze,
• komorowe zaburzenia rytmu,
• ciężka niedokrwistość,
• krwawienie z przewodu pokarmowego,
• świeży udar,
• ciąża,
• skaza krwotoczna.

Czytaj również: Aortografia – co to jest? Wskazania, przebieg badania, powikłania