Angiografia nerkowa – przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest angiografia nerkowa?

Angiografia nerkowa to badanie, podczas którego do tętnic nerkowych, przez tętnicę udową podawany jest środek kontrastowy. Kontrast wypełnia te naczynia, a potem całe nerki, obrazując ich kształt dzięki silnemu pochłanianiu promieniowania, o wiele silniejszemu niż pochłanianie otaczających tkanek. Seria zdjęć rentgenowskich umożliwia zarejestrowanie otrzymanych obrazów. Klasyczna angiografia polega na zapisie zdjęć na kliszy, natomiast w cyfrowej angiografii subtrakcyjnej tło jest wyciszone w ten sposób, że na zdjęciu widoczne są tylko naczynia wypełnione kontrastem. Cyfrowa angiografia ma jeszcze jedną zaletę – wiąże się z mniejszym promieniowaniem, a kontrast może być podany dożylnie, jednak wyniki takiego badania są gorsze niż klasycznej angiografii.

Jak działa angiografia nerkowa?

W trakcie badania angiografii nerkowej do tętnic nerkowych podawany jest środek kontrastowy. Układa się on tak, jak przebiega ściana naczyń. Pozwala więc zobaczyć takie schorzenia w nerce jak np. zwężenie spowodowane miażdżycą czy dysplazją włóknisto-mięśniową. Stany te różnią się obrazem:

• miażdżyca spowoduje centralne przewężenia,
• dysplazja natomiast ciąg zwężeń i poszerzeń, tzw. „koraliki”.

Na zdjęciu można zobaczyć miejsce przewężenia i jego stopień. Innymi objawami radiologicznymi, pośrednio świadczącymi o tym, że zwężenie jest istotne, są: poszerzenie tętnicy przed miejscem zwężenia, wolniejszy napływ krwi ze środkiem kontrastowym do nerki oraz zmniejszenie jej wymiarów.

To też może Cię zainteresować: Uderzenia gorąca w młodym wieku – przyczyny

Badanie to ma duże znaczenie w diagnostyce nadciśnienia tętniczego, zwłaszcza przy podejrzeniu jego nerkowego pochodzenia. Nadciśnienie naczyniowonerkowe charakteryzuje się nagłym początkiem, szybkim rozwojem, występowaniem w młodym wieku i opornością na leczenie. Za wystąpienie podwyższonego ciśnienia odpowiada układ renina-angiotensyna-aldosteron. W fizjologicznych warunkach chroni on organizm przed niedokrwieniem ważnych narządów, gdy do nerki dopływa mało krwi (np. z powodu krwotoku), jest to sygnał, by podnieść wydzielać więcej reniny, uruchomić całą kaskadę i podnieść wartość ciśnienia tętniczego krwi. Wtedy pomimo tego, że krwi jest mało, wysokie ciśnienie pozwoli na prawidłowy dowóz substancji odżywczych do tkanek.

Gdy niedokrwiona jest sama nerka, z powodu choroby tętnicy nerkowej, sygnał odbierany jest w ten sam sposób i występuje nadciśnienie. W czasie angiografii z tętnicy nerkowej można pobrać krew w celu oznaczenia reniny.

Oprócz zwężenia miażdżycowego lub dysplastycznego, wiele innych chorób przyczynia się do zaburzenia przepływu nerkowego. Są to m.in.:

• zapalenia tętnic (guzkowe zapalenie tętnic, choroba Takayasu),
• tętniaki, malformacje tętniczo-żylne,
• zatory zamykające od wewnątrz światło naczynia,
• uszkodzenie jatrogenne tętnicy (podczas innych operacji dokonywanych w jamie brzusznej),
• uraz jamy brzusznej.

Również ucisk z zewnątrz na tętnicę spowoduje niedostateczny przepływ krwi do nerki. Powodują go np. guzy lokalizujące się w sąsiedztwie. Diagnostyka zwężeń tętnic nerkowych właśnie z powodu możliwości wystąpienia nadciśnienia naczyniowonerkowego jest tak istotna. Nieleczone nadciśnienie naczyniowonerkowe szybko może doprowadzić do niewydolności nerek.

W angiografii nerkowej można także zobaczyć patologiczne unaczynienie guza, obszar niedokrwienia w nerce czy uraz. Arteriografia nerkowa (angiografia tętnic nerkowych) jest ważnym narzędziem dla chirurga, ponieważ na jej podstawie może przygotować on strategię operacji, zwłaszcza jeśli guz jest duży a jego unaczynienie skomplikowane. Takie postępowanie eliminuje błędy podczas samej operacji i pozwala przeprowadzić ją w zaplanowany sposób. Arteriografia służy także do oceny przed embolizacją tętnicy nerkowej. Embolizacja jest to zabieg, podczas którego do tętnicy nerkowej wprowadzany jest specjalny materiał zatorowy, działający jak korek. Do nerki z nowotworem przestaje dopływać krew z substancjami odżywczymi, przez co masa guza zmniejsza się.

W urazach nerki i całej jamy brzusznej angiografię wykonuje się w wyjątkowych przypadkach, gdy nie ma możliwości wykonania tomografii komputerowej. Wypływanie cieniującej krwi poza nerkę lub bliżej, poza tętnicę nerkową, świadczy o uszkodzeniu tych struktur i konieczności podjęcia interwencji.

Obszary niedokrwienia w nerce najczęściej są pochodzenia pozawałowego. Są to martwicze miejsca wyłączone z krążenia. Arteriografia w takim przypadku odpowie na pytanie, ile jak rozległe są rejony martwicy i ile miąższu nerki nadal jest czynne.

Wskazania do badania angiografii nerkowej

Wskazaniami do wykonania angiografii nerek są:

• podejrzenie zwężenia tętnicy nerkowej.
• diagnostyka tętniaka lub naczyniaka.
• podejrzenie malformacji naczyniowej.
• diagnostyka patologicznego unaczynienia w guzie nerki.
• urazy nerek,
• nadciśnienie tętnicze,
• kontrola po leczeniu zwężenia tętnicy nerkowej.

Jak wygląda badanie angiografii nerkowej?

Angiografia nerkowa jest badaniem inwazyjnym, muszą istnieć co do niej dokładne wskazania. Poprzedza ją dokładne badanie lekarskie. Należy pamiętać, aby powiedzieć o wszystkich chorobach, szczególnie uczuleniu na środek kontrastowy.

Lekarz, poza zbadaniem pacjenta i zleceniem badań laboratoryjnych i obrazowych (USG, tomografia komputerowa bez środka cieniującego) może także zmienić lub odstawić na pewien czas leki stosowane przez pacjenta. Szczególnie dotyczy leków wpływających na krzepliwość krwi.

Do badania obowiązuje specjalne przygotowanie. W celu uniknięcia działań niepożądanych, zwłaszcza uszkodzenia nerek środkiem kontrastowym, należy odpowiednio nawodnić chorego. Pacjent otrzymuje przynajmniej 1 litr płynów dożylnie (w kroplówce) przed i po badaniu. Kilka dni przed angiografią dobrze jest unikać niesteroidowych leków przeciwzapalnych, gdyż powodują one skurcz naczyń nerkowych. Chorych z już niewydolnymi nerkami podaje się N-acetylocysteinę.

Do badania należy zgłosić się na czczo. Przed badaniem podawane są często leki uspokajające. Pacjent układany jest na stole w pracowni rentgenowskiej i znieczulany miejscowo w obrębie pachwiny. Znieczulenie ogólne wykonywane jest rzadko, zazwyczaj w przypadku dzieci czy pacjentów z ograniczonym kontaktem (np. starsi pacjenci z otępieniem, chorzy psychicznie). Lekarz wykonując badanie nakłuwa tętnicę udową i wprowadza do niej cewnik, który pod kontrolą aparatu rentgenowskiego umieszcza w tętnicy nerkowej. Następnie przez cewnik strzykawką podaje się kontrast i wykonuje serię zdjęć. Podczas wnikania kontrastu do naczyń pacjent może odczuwać pewne dolegliwości jak uderzenia gorąca i ból głowy, zawsze należy poinformować o tym prowadzącego badanie.

Badanie trwa około godziny. Po angiografii należy zostać w łóżku kilkanaście godzin, najlepiej ograniczając ruchy do minimum.

Przeciwwskazania do angiografii nerkowej

Przeciwwskazaniami do przeprowadzenia angiografii nerkowej są:

• nadwrażliwość (uczulenie) na środek kontrastowy,
• zaburzenia krzepnięcia,
• inne alergie,
• niewydolność nerek (względne przeciwwskazanie),
• ciąża,
• wole toksyczne,
• szpiczak mnogi,
• ciężkie uszkodzenie wątroby.

Zwężenie tętnicy nerkowej – wypowiedź nefrologa