Trombocyty (PLT, płytki krwi) – jakie są normy? Co oznacza wysoki i niski poziom trombocytów?

Trombocyty – co to jest?

Trombocyty to inna nazwa płytek krwi (PLT), krwinek płytkowych. Obok leukocytów (białych krwinek) oraz erytrocytów (czerwonych krwinek) stanowią bardzo ważny element morfotyczny krwi. Funkcją trombocytów jest zapewnienie odpowiedniego procesu krzepnięcia krwi. Trombocyty są strzępkowymi komórkami niezawierającymi jądra, pozbawione ruchu niesione są z prądem krwi. Produkcją trombocytów zajmuje się czerwony szpik kostny. Śledziona z kolei stanowi miejsce, gdzie większa część płytek krwi pozostaje zmagazynowana. Po przeżyciu kilku dni (8–10) ulegają zniszczeniu również w śledzionie.

W chwili przerwania ciągłości tkanek i powstania krwawienia, trombocyty docierają w miejsce uszkodzenia i zaczynają ściśle do siebie przylegać. Trombocyty uwalniają zawartość swoich ziarnistości, które powodują zwężenie światła naczynia ułatwiając tym samym powstanie czopu hamującego krwawienie. Płytki krwi jako pierwsze aktywują układ krzepnięcia.

Wyróżniamy następujące zaburzenia ilościowe płytek krwi:

• trombocytopenia – małopłytkowość – wyraża niski poziom trombocytów w surowicy krwi, stan ten może prowadzić do nadmiernego krwawienia,
• trombocytoza – nadpłytkowość – podwyższone trombocyty, stan ten prowadzi do nadmiernego krzepnięcia krwi, zakrzepicy naczyń krwionośnych,
• trombastenia – stan, w którym dochodzi do upośledzenia funkcjonowania płytek krwi.

Przeczytaj też: Grupa krwi – od czego zależy, jakie są grupy krwi i jak się je oznacza?

Badanie płytek krwi – kiedy oznacza się liczbę trombocytów?

Oznaczenie płytek krwi wykonuje się wraz z oznaczeniem innych parametrów morfologii krwi (erytrocyty, leukocyty). Każdy pacjent przynajmniej raz w roku powinien wykonać sobie badanie morfologiczne krwi.

Lekarz zleca wykonanie oznaczenia ilości płytek krwi u pacjentów, u których można podejrzewać zaburzone krzepnięcie krwi. Wskazania do PLT morfologii to m.in.:

• długotrwające krwawienia wywołane przerwaniem ciągłości skóry np. w wyniku zranienia,
• podejrzenie nadmiernej krzepliwości krwi u pacjentów,
• zmiany na skórze pod postacią wybroczyn, podbiegnięć lub sińców,
• podejrzenie zespołu wykrzepiania śródnaczyniowego (DIC),
• podejrzenie nadpłytkowości samoistnej,
• podejrzenie nieprawidłowej funkcji śledziony.

Jak wygląda badanie płytek krwi? Jakie są normy trombocytów?

Oznaczanie trombocytów wykonuje się najczęściej wraz z oznaczeniem pozostałych elementów morfotycznych, czyli w czasie morfologii krwi. Specjalne przygotowanie do badania trombocytów nie jest konieczne. Na badanie należy zgłosić się rano, na czczo – nie można spożywać żadnych pokarmów oraz pić płynów 8 godzin przed badaniem. W pracowni analitycznej odpowiednia osoba wykonuje pobranie krwi od pacjenta, najczęściej z żyły łokciowej.

Otrzymaną próbkę należy niezwłocznie przesłać do laboratorium. Wynik, który pacjent otrzyma, należy pokazać swojemu lekarzowi prowadzącemu.

Norma dla trombocytów zawarta jest w granicach 150 000–400 000 /µl. Z czego dużych trombocytów powyżej 12fl powinno być mniej niż 30 proc. Jeżeli otrzymamy wynik z laboratorium należy go koniecznie pokazać lekarzowi, aby dokonał analizy.

Należy pamiętać, że wynik poziomu trombocytów może nieco różnić się zależnie od laboratorium z uwag na możliwość wykorzystania różnych odczynników.

Podwyższone trombocyty – trombocytoza

Zwiększona ilość trombocytów może występować u pacjentów zarówno z powodów fizjologicznych, jak i patologicznych. Dlatego ważne jest zlecenie dodatkowych badań oraz zebranie dokładnego wywiadu. Podwyższony poziom trombocytów może wystąpić:

• po ciąży,
• w rozległych zakażeniach,
• w stanach niedoboru żelaza,
• w nowotworach szpiku kostnego,
• po splenektomii – usunięciu śledziony,

Stan, w którym obserwuje się za dużo płytek krwi, występuje ponadto w nadpłytkowości samoistnej, która jest łagodnym nowotworem o nieznanej etiologii. Warto wiedzieć, że podwyższone trombocyty występują także po wysiłku fizycznym.

Niski poziom trombocytów – trombocytopenia

Niskie płytki krwi jest równie niebezpieczny, co trombocyty powyżej normy. Stan ten stwierdza się się u pacjentów stosujących leki przeciwbólowe i antybiotyki. Stan, w którym występuje mało płytek krwi obserwuje się także u osób:

• z chorobami uszkadzającymi szpik kostny, w wyniku czego produkcja płytek krwi jest mniejsza,
• u których była zastosowana radioterapia lub chemioterapia,
• z niektórymi chorobami autoimmunologicznymi,
• z chorobami zakaźnymi np. odrą, mononukleozą zakaźną.

Niskie PLT obserwuje się także u pacjentów, u których zachodzi niszczenie trombocytów przez toksyny bakteryjne. Kiedy norma PLT zostaje przekroczona, jako przyczynę pod uwagę należy wziąć również niedobory witaminowe, szczególnie witaminy B₁₂ i kwasu foliowego.

Niski poziom trombocytów może wystąpić także u osób stosujących zabiegi z wykorzystaniem toksyny botulinowej. Nie stanowi to wówczas powodu do obaw. W każdym innym przypadku niedobór trombocytów należy poddać pilnej kontroli medycznej.