Posiew nasienia (spermy) – co oznacza taki wynik badania?

Co to jest posiew nasienia?

Posiew nasienia jest badaniem służącym do potwierdzenia zakażenia męskiego układu rozrodczego. Ostateczny skład nasienia jest efektem współdziałania wszystkich elementów układu rozrodczego mężczyzny, stąd też mikroorganizmy (bakterie, rzadziej grzyby) mogą dostać się do nasienia z każdego z nich – począwszy od jąder, przez najądrza i drogi wyprowadzające nasienie, na pęcherzykach nasiennych i gruczole krokowym kończąc.

Poza wywoływaniem objawów zakażenia układu moczowo-płciowego, infekcje układu moczowego w tym rejonie, infekcje dróg nasiennych wpływają również na jakość nasienia, co może mieć wpływ na żywotność plemników i w związku z tym płodność.

Wskazania do posiewu nasienia

W większości przypadków posiewu nasienia dokonuje się w przypadku podejrzenia infekcji układu moczowo-płciowego. Do objawów charakterystycznych dla tych zakażeń należą: ból towarzyszący wytryskowi, a także:

• obecność krwi w nasieniu;
• częste parcie na mocz;
• częste oddawanie moczu w małej ilości;
• wyciek z cewki moczowej;
• ból podczas oddawania moczu (objawy zapalenia dolnych dróg moczowych).

W większości przypadków jednak infekcje te są bezobjawowe. Ponieważ podejrzewa się, że mogą one również odpowiadać za niektóre przypadki niepłodności męskiej, posiew spermy bywa wykonywany w ramach diagnostyki niepowodzeń rozrodu razem z innymi badaniami nasienia. W wielu przypadkach za zakażenia męskiego układu rozrodczego odpowiedzialne są patogeny przenoszone drogą płciową (najczęściej różne gatunki bakterii, rzadziej grzyby, pasożyty i wirusy).

Posiew nasienia – jak się przygotować? Jak wygląda badanie?

Wiarygodność wyniku posiewu nasienia zależy ściśle od tego, czy próbka pobrana do badania jest wolna od zanieczyszczeń mikroorganizmami ze środowiska. Jest to możliwe do uniknięcia pod warunkiem przestrzegania kilku podstawowych zasad. Pojemnik na próbkę powinien być jałowy. Przed przystąpieniem do pobrania próbki należy oddać mocz w celu „przepłukania” cewki moczowej.

Kolejnym krokiem jest dokładne umycie rąk i prącia wodą z mydłem, a następnie obfite opłukanie wodą. Ręce i okolicę krocza należy osuszyć przykładając do niej czysty ręcznik. Próbkę nasienia pobiera się przez wywołanie wytrysku (drogą masturbacji) i zebranie nasienia do przygotowanego wcześniej pojemnika. Aby uniknąć zanieczyszczenia próbki, nie wolno w żadnym momencie dotknąć wnętrza pojemnika (czy to rękoma, czy członkiem). Bezzwłocznie po pobraniu próbki należy szczelnie zamknąć pojemnik i jak najszybciej (maksymalnie w ciągu trzech godzin) dostarczyć go do laboratorium.

Posiew spermy – wynik ujemny i dodatni

Posiew nasienia pozwala uzyskać odpowiedź na pytanie, czy drobnoustrój jest obecny w nasieniu, a jeśli tak, do jakiego należy gatunku. Za wynik prawidłowy badania (tzw. posiew ujemny) uznaje się brak wzrostu bakterii po umieszczeniu próbki nasienia na podłożu hodowlanym. Obecność wzrostu (tzw. posiew dodatni) uznawana jest za wynik nieprawidłowy. W takiej sytuacji wykonywany jest jednocześnie antybiogram, czyli badanie mające na celu określenie lekowrażliwości patogenu i umożliwienie zaplanowania skutecznego leczenia.

Z uwagi na specyfikę badania istnieje ryzyko uzyskania wyników fałszywie dodatnich (obecność wzrostu mikroorganizmów, mimo że w rzeczywistości nie są one obecne w układzie rozrodczym pacjenta) i fałszywie ujemnych (wynik ujemny posiewu spermy mimo obecności zakażenia), co znacznie utrudnia interpretację badania. Posiew nasienia wykonywany jest zwykle razem z analizą nasienia, co ułatwia uniknąć wyciągania błędnych wniosków.

Interpretacja wyniku posiewu nasienia

Na wstępie warto zaznaczyć, że posiew nasienia jest badaniem obciążonym dużym ryzykiem błędu, stąd prawidłowa jego interpretacja wymaga szerokiej wiedzy i doświadczenia, a wyniki badań muszą być odniesione do całości obrazu klinicznego. Prawidłowe nasienie jest jałowe, tzn. pozbawione jest bakterii, wirusów i grzybów (pewne niewielkie ilości bakterii kolonizujących cewkę moczową mogą dostawać się do nasienia podczas wytrysku), tak więc u zdrowego mężczyzny posiew powinien być ujemny. Oznacza to brak infekcji układu moczowo-płciowego. Należy jednak zawsze mieć na uwadze możliwość uzyskania wyniku fałszywie ujemnego – zdarza się to zwłaszcza w przypadku nieprawidłowego dobrania podłoża hodowlanego lub zakażenia wywołanego przez mikroorganizmy niepoddające się standardowej hodowli.

Wynik dodatni posiewu nasienia uznawany jest za dowód obecności zakażenia. Niestety badanie łatwo ulega zafałszowaniu na skutek zanieczyszczenia próbki – czy to z powodu nieprzestrzegania zasad jej pobierania (np. niewystarczająco staranne umycie rąk i krocza), czy też nieprawidłowego jej przechowywania i transportu. W wielu przypadkach zaniedbania te powodują wzrost patogenów mimo faktycznej ich nieobecności w układzie moczowo-płciowym pacjenta. Zdarza się, że wynik taki trudno odróżnić od prawdziwej infekcji. Należy pamiętać, że każda osoba z podejrzeniem zakażenia układu moczowo-płciowego (potwierdzonym posiewem lub nie) powinna zachować całkowitą wstrzemięźliwość seksualną do momentu wykluczenia zakażenia. Jest to jedyny skuteczny sposób na uniknięcie transmisji choroby.

Posiew nasienia wykonywany jest zwykle razem z badaniem nasienia, co ułatwia uniknąć błędów w interpretacji.