Poikilocytoza – nietypowy kształt erytrocytów w rozmazie (badaniu) krwi

Erytrocyty – jaki mają kształt? Co to jest poikilocytoza?

Prawidłowe erytrocyty (czerwone krwinki) to normocyty – komórki o kształcie owalnego, dwuwklęsłego dysku. Wszystkie występujące we krwi krwinki czerwone powinny mieć podobny kształt i objętość. Morfologia krwi dostarcza informacji o zróżnicowaniu objętości erytrocytów – jest to wskaźnik RDW, nie jednak nie mówi o zróżnicowaniu ich kształtu.

W tym celu należy wykonać rozmaz krwi, czyli badanie krwi, które polega na roztarciu krwi na szkiełku, utrwaleniu i wybarwieniu w celu oceny mikroskopowej. Dzięki temu można ocenić budowę wszystkich komórek krwi. Rozmaz wykonywany jest z próbki krwi pobranej na czczo. Gdy zauważalne są zmiany kształtu erytrocytów, diagnozowana jest poikilocytoza, czyli znaczne zróżnicowanie kształtu erytrocytów.

Poikilocytoza nie jest chorobą krwi, a jedynie objawem innych schorzeń. Pod względem różnokształtności krwinki czerwone można podzielić na: eliptocyty, sferocyty, krwinki tarczowate, krwinki sierpowate, stomatocyty, schistocyty akantocyty echinocyty lakrymocyty.

Przeczytaj też: Co oznacza wysoki poziom hemoglobiny?

O czym świadczą nieprawidłowe erytrocyty?

Nieprawidłowe erytrocyty towarzyszące defektom genetycznym

Eliptocyty (owalocyty) to erytrocyty o owalnym kształcie, niewielkie ich ilości mogą występować w prawidłowym rozmazie krwi. Znaczne ich ilości, od 25 – 75% występują w dziedzicznej owalocytozie, która prowadzi do rozpadu erytrocytów i niedokrwistości. Inne przyczyny występowania owalocytów to niedokrwistość złośliwa, niedokrwistość z niedobory żelaza oraz zespoły mielodysplastyczne (MDS).

Sferocyty to erytrocyty o okrągłym kształcie, pozbawione centralnego przejaśnienia i o nieco mniejszych rozmiarach niż normocyty. Ich występowanie towarzyszy sferocytozie wrodzonej, zespołowi wykrzepiania śródnaczyniowego (DIC), chorobie hemolitycznej noworodków czy późnej reakcji poprzetoczeniowej.

Krwinki tarczowate mają charakterystyczny wygląd przypominający tarczę, w zaciemnieniem na obwodzie i w samym centrum, a przejaśnieniem pomiędzy nimi. Wiąże się to z atypowym rozkładem hemoglobiny w erytrocycie. Najczęściej krwinki tarczowate występują w przebiegu talasemii – choroby genetycznej prowadzącej do ciężkiej niedokrwistości. W mniejszych ilościach krwinki tarczowe występują w hemoglobinopatiach, niedoborze żelaza, zatruciu ołowiem czy chorobach obstrukcyjnych wątroby.

Krwinki sierpowate (drepanocyty) mają charakterystyczny wygląd półksiężyca, wynikający z nieprawidłowej budowy hemoglobiny. Wada ta uwarunkowana jest genetycznie i nosi nazwę anemii sierpowatokrwinkowej. Główny obszar występowania tej choroby to Afryka, u rasy białej anemia sierpowatokrwinkowa spotykana jest rzadko.

Stomatocyty to nieprawidłowe krwinki czerwone z podłużnym centralnym przejaśnieniem. Występują w niedokrwistościach hemolitycznych i stomatocytozie wrodzonej, a także u alkoholików.

Nieprawidłowe erytrocyty w przebiegu innych schorzeń

Schistiocyty to fragmenty erytrocytów o nieregularnym kształcie, towarzyszą chorobom przebiegającym z niszczeniem krwinek czerwonych:

• niedokrwistości polekowej,
• niedokrwistości mechanicznej,
• hemolitycznej niedokrwistości mikroangiopatycznej,
• talasemii,
• niewydolności nerek,
• oparzeniach II i III stopnia.

Lakrymocyty to erytrocyty to krwinki o kształcie łzy czy spadającej kropli. Są charakterystyczne dla mielofibrozy, czyli zwłóknienia szpiku. Wtedy znacznej poikilocytozie w rozmazie krwi towarzyszy anizocytoza.

Echinocyty to erytrocyty z 10–30 wypustkami cytoplazmatycznymi. Towarzyszą hiperlipidemii, mocznicy, niewydolności nerek czy stanom po usunięciu śledziony.

Akantocyty to sferocytowe krwinki posiadające nieliczne, ostro zakończone wypustki cytoplazmatyczne, dzięki czemu zyskują wygląd przypominający kasztana. Towarzyszą wrodzonej abetalipoproteinemii, polekowej niedokrwistości hemolitycznej mikroangiopatycznej, niedokrwistości hemolitycznej. Są obecne w rozmazie krwi osób cierpiących na mocznicę, nocną napadową hemoglobinurię, przewlekłe choroby wątroby czy schorzenia nerek.

Poikilocytoza w rozmazie krwi – co dalej?

Zróżnicowanie kształtu erytrocytów może wskazywać na wiele schorzeń, z których większość wymaga diagnostyki szczegółowej. Najczęściej nieprawidłowy kształt erytrocytów ukierunkowuje dalsze badania:

• przy podejrzeniu wrodzonych defektów błony komórkowej erytrocytów wykonywany jest test oporności osmotycznej krwinek czerwonych;
• wykonywane są badania w celu oceny stopnia nasilenia hemolizy: poziom żelaza, hemoglobiny i dehydrogenazy mleczanowej LDH we krwi oraz wydalanie hemoglobiny w moczem (hemoglobinuria) oraz retikulocyty we krwi;
• niekiedy konieczne są specjalistyczne badania hematologiczne.