Osmolalność surowicy

Co to jest osmolalność surowicy?

Osmolalność surowicy określa ilość substancji rozpuszczonych w surowicy. Znaczny wpływ na osmolalność surowicy ma sód. Odpowiada on (wraz z potasem, jonami chlorkowymi, jonem wodorowęglanowym) za utrzymanie prawidłowej równowagi kwasowo-zasadowej organizmu.

W przypadku hiponatremii (obniżonego poziomu sodu) następuje spadek osmolalności, natomiast w przypadku hipernatremii obserwuje się wzrost osmolalności.Na molalność osocza ma również wpływ glukoza. Glukoza odpowiada za przemieszczanie się wody między przestrzenią wodną pozakomórkową a wewnątrzkomórkową. Narządem, który aktywnie uczestniczy w regulacji osmolalności surowicy są nerki.

Kiedy oznacza się osmolalność surowicy?

Badanie to wykonuje się w monitorowaniu równowagi wodno-elektrolitowej: ocena zaburzeń gospodarki wodnej w diagnostyce niedoboru sodu, jest pomocne w diagnostyce śpiączki hiperglikemicznej nieketonowej i w monitorowaniu leczenia substancjami aktywnymi osmotycznie np. mannitolem (to lek stosowany w leczeniu obrzęku mózgu).

Badanie można wykonać przy podejrzeniu zatrucia metanolem i glikolem etylenowym, substancje te mają wpływ na osmolalność. Oznaczanie osmolalności osocza ma znaczenie również u chorych nieprzytomnych.

Wyniki badania na osmolalność surowicy

Należy pobrać od pacjenta próbkę krwi. Materiał pobierany jest zazwyczaj z żył najlepiej widocznych i zlokalizowanych w dole łokciowym. Otrzymaną próbkę przesyła się do analizy.

Wartością referencyjną dla określenia osmolalności surowicy jest: 280–300 mOs/kg H2O

Należy pamiętać, że na wartość osmolalności surowicy wpływ mogą mieć różne czynniki, dlatego każdy wynik należy skonsultować z lekarzem.

Wysoka i niska osmolalność surowicy

Wzrost osmolalności surowicy występuje w:

• hiperglikemii (cukrzyca – następuje wówczas znaczny wzrost stężenia glukozy, która ma znaczny wpływ na osmolalność surowicy);
• śpiączce hiperglikemicznej nieketonowej (znaczny wzrost stężenia glukozy);
• hipernatremii (gdy w organizmie jest nadmiar sodu) występującej w takich stanach jak:
  • moczówka prosta centralna, moczówka prosta nerkopochodna, biegunka, wymioty, odwodnienie. Występuje tutaj zwiększone wydalanie wody z organizmu,
  • w trakcie leczenia mannitolem,
  • po spożyciu alkoholu.

Spadek osmolalności surowicy możemy zaobserwować, gdy mamy do czynienia z hiponatremią (niedobór sodu):

występującej w takich stanach jak:

• przewodnienie organizmu;
• niewydolność kory nadnerczy;
• choroby nerek;
• zespół nerczycowy;
• zespół nieadekwatnego wydzielania wazopresyny – SIADH(występuje tutaj nadmierne uwalnianie wazopresyny przez tylny płat przysadki, powoduje on zatrzymywanie wody w organizmie, wydalany mocz jest bardziej stężony).