Normy cholesterolu

Dobry cholesterol HDL i zły cholesterol LDL

Cholesterol jest to tłuszczowy związek chemiczny, który trafia do organizmu wraz ze spożywanym pokarmem (pochodzenie egzogenne). Może być również syntetyzowany w wątrobie, wówczas jest nazywany cholesterolem endogennym.

Do podstawowych funkcji tego związku należy:

• budowanie błon komórkowych,
• udział w tworzeniu hormonów sterydowych (kortyzol, testosteron, estrogen, aldosteron),
• kwasów żółciowych (niezbędnych do procesu trawienia),
• udział w syntezie i przyswajaniu witaminy D.

W organizmie cholesterol występuje w tkankach i w osoczu. Łączna ilość cholesterolu w organizmie przeciętnego człowieka jest oceniana na około 140 g

Cholesterol całkowity to suma „dobrego” cholesterolu HDL i „złego” cholesterolu LDL.

Cholesterol HDL to lipoproteiny o wysokiej gęstości. Zwany inaczej „dobrym” cholesterolem. Jego zadanie to eliminacja cholesterolu z tkanek obwodowych – działa ochronnie przed miażdżycą. Jego funkcją jest również przechowywanie białek –apoprotein. Jest usuwany przez wątrobę w postaci żółci.

Cholesterol LDL to lipoproteiny niskiej gęstości, inaczej „zły” cholesterol. W przypadku, kiedy jest go za dużo w organizmie dochodzi do odkładania cholesterolu w tętnicach, powodując nadbudowywanie blaszek miażdżycowych, w konsekwencji prowadzi to do zwężenia naczyń krwionośnych. W efekcie, czego chorzy zapadają na choroby sercowo – naczyniowe. Zadaniem LDL jest transportowanie cholesterolu z wątroby do komórek organizmu (odwrotna funkcja niż HDL).

Kiedy należy badać cholesterol?

Poziom cholesterolu oznaczany jest w trakcie badania biochemicznego krwi. Wykonuje się tzw. profil lipidowy. Badanie krwi, a w nim m.in. oznaczenie profilu lipidowego powinno się wykonywać kontrolnie raz w roku.

U osób z grupy ryzyka (z nadciśnieniem, otyłością, cukrzycą, chorobą wieńcową, palących tytoń, u których w przeszłości wystąpił zawał serca oraz nieprawidłowości w oznaczeniu cholesterolu) takie badanie powinno się wykonywać raz na pół roku.

Kontrola poziomu cholesterolu zalecana jest u osób z rozpoznaną chorobą niedokrwienną serca (choroba wieńcową, dusznica bolesna, wspomniany wcześniej zawał serca), u osób z podejrzeniem hipercholesterolemii pierwotnej i wtórnej. Oznaczenie stosuje się także w celu monitorowania leczenia medykamentami obniżającymi poziom tłuszczów.

Jakie są normy cholesterolu całkowitego?

Norma dla cholesterolu całkowitego mieści się w przedziale granicach 3,0–5,2 mmol/l (114–200 mg/dl).

Normą dla cholesterolu LDL jest wynik poniżej 100 mg/dl (2,6 mmol/l).

Norma dla cholesterolu HDL jest zależna od wielu czynników m.in.: wieku, płci, metody oznaczenia. Ze względu na płeć normy wynoszą:

• mężczyzn i >1,0 mmol/l (40 mg/dl),
• kobiety >1,3 mmol/l (50 mg/dl).

Wysoki i niski cholesterol LDL

Podwyższony poziom cholesterolu całkowitego oraz podwyższony cholesterol LDL występuje w:

• hipercholesterolemii rodzinnej,
• hipercholesterolemii wielogenowej,
• rodzinnym defekcie apolipoproteiny B100,
• niedoczynności tarczycy – upośledzona,
• zespole nerczycowym,
• przewlekłej chorobie nerek,
• chorobie wątroby przebiegające z cholestazą,
• podczas stosowania leków, np. prostaglandyn lub kortykosteroidów,
• pokarmach bogatych w cholesterol.

Obniżony poziom cholesterolu całkowitego oraz obniżony poziom cholesterolu LDL towarzyszy:

• nadczynności tarczycy – jest to związane ze zwiększonym metabolizmem cholesterolu,
• chorobą wątroby np. późne stadium marskości wątroby albo ciężkie uszkodzenie miąższu wątroby prowadzące do uszkodzenia hepatocytów. Prowadzi to do niedostatecznej produkcji cholesterolu pochodzenia endogennego,
• sepsie,
• wyniszczeniu, niedożywieniu,
• nieprawidłowemu wchłanianiu cholesterolu w jelicie cienkim – zespół wadliwego trawienia lub wchłaniania.

Wysoki i niski cholesterol HDL

Podwyższony poziom cholesterolu HDL działa korzystnie na organizm usuwając nadmiar blaszki miażdżycowej, usuwa nadmiar cholesterolu we krwi. Wysoki poziom obserwowany jest u osób regularnie uprawiających sport, ewentualnie u osób zażywających leki, które korzystnie wpływają na profil lipidowy.

Obniżony poziom HDL występuje:

• zespole nerczycowym,
• u osób z hipertrójglicerydemią (mających podwyższony poziom trójglicerydów),
• u palaczy tytoniu,
• u osób stosujących leki glikokortykosteroidy, androgeny, betablokery, diuretyki,
• u osób z dyslipidemią aterogenną, rodzinną hipoalfalipoproteinemią, z niedoborem wewnątrzkomórkowego białka przenoszącego estry cholesterolu, a także z rodzinnym niedoborem acylotransferazy.