Niski poziom żelaza

Żelazo we krwi – jaką pełni funkcję?

Żelazo jest zaliczane do bardzo ważnych pierwiastków występujących w organizmie człowieka i warunkujących jego prawidłowe działanie. Nie jest ono endogennie produkowane przez organizm człowieka, dlatego ważne, aby dostarczać odpowiednią ilość tego pierwiastka wraz z przyjmowanym pokarmem.

Żelazo wchłaniane jest w początkowym odcinku jelita cienkiego – dwunastnicy, następnie wiąże się z transferyną i wraz z krwią transportowane jest do szpiku kostnego, mięśni, śledziony i wątroby. Wątroba magazynuje ten pierwiastek, a jego zapasy są uwalniane np. w trakcie krwawienia.

Żelazo pełni ważną funkcję podczas produkcji czerwonych krwinek (erytrocytów). Jest składnikiem budulcowym hemoglobiny oraz mioglobiny. Przyczynia się do prawidłowego działania enzymów tkankowych, metabolizmu cholesterolu oraz detoksykacji toksycznych substancji w wątrobie. Pierwiastek ten wspiera także działanie układu nerwowego oraz układu odpornościowego poprzez zwalczanie bakterii i wirusów.

Czytaj również: Niska hemoglobina – przyczyny

Brak żelaza – jakie są przyczyny?

Przyczynami niskiego (obniżonego) poziomu żelaza może być nadmierna utrata krwi, w tym krwawienie menstruacyjne u kobiet czy krwawienia z przewodu pokarmowego lub układu moczowego.

Do innych przyczyn za niskiego żelaza we krwi zalicza się:

• nieprawidłową dietę, która nie zaspakaja zapotrzebowania na żelazo (niedobory żywieniowe),
• nadmierne zapotrzebowanie wynikające ze stanu, w jakim znajduje się pacjent, np. dojrzewanie, niedobór żelaza i anemia w ciąży, laktacja, leczenie erytropoetyną, przełom retikulocytowy,
• nieprawidłowe wchłanianie w przewodzie pokarmowym – zespół upośledzonego wchłaniana/trawienia, zespół poresekcyjny, przewlekłe stany zapalne przewodu pokarmowego z towarzyszącą biegunką,
• chorobę przewlekłą z niedokrwistością.

Wymienić należy tu także nadmierne odkładanie się żelaza w tkankach, np. w układzie siateczkowo-śródbłonkowym, w przebiegu stanów zapalnych.

Niski poziom żelaza – jakie są objawy?

W początkowym okresie niskie żelazo we krwi organizmie manifestowany będzie zawrotami głowy, uczuciem szybkiej pracy serca (szybsze bicie serca, kołatanie) czy apatią, czyli stanem zobojętnienia wyrażonym mniejszą wrażliwością na bodźce emocjonalne i fizyczne.

Wśród innych objawów obniżonego żelaza wymienia się:

• zaburzenia pamięci i koncentracji,
• suchą skórę z tendencją do powstawania siników,
• łamliwość i kruchość paznokci,
• wypadanie włosów,
• obniżenie odporności, częste przeziębienia, zajady w kąciku ust.

Znaczne zaawansowanie stanu niedoboru tego pierwiastka we krwi będzie skutkowało rozwojem niedokrwistości z niedoboru żelaza (anemii).

Niedobór żelaza u dziecka i młodzieży

Na niedobór żelaza we krwi szczególnie narażone są niemowlęta między 6. a 20. miesiącem życia, a także młodzież w okresie dojrzewania. Młody organizm w trakcie rozwoju potrzebuje dużo substancji odżywczych i odpowiedniego zaopatrzenia w tlen. Musi być także odporny na działanie czynników chorobotwórczych. Z tych względów wzrasta zapotrzebowanie na mikro- i makroelementy, m.in. na żelazo.

Początkowo zostają zużywane zapasy, które zgromadzone są np. w wątrobie. Po ich wyczerpaniu zaczynają się pojawiać pierwsze objawy niedoboru żelaza u dziecka.

Przyczyną niskiego żelaza w surowicy krwi jest nieprawidłowe odżywianie. Pacjent przyjmuje zbyt małą ilość pierwiastka, która nie pokrywa zapotrzebowania organizmu.

Badanie żelaza a wyniki morfologii

Oprócz oznaczenia stężenia żelaza we krwi pacjenta można wykonać również inne badania, na wynik których ma wpływ zbyt niski poziom tego pierwiastka.

Zmiany w morfologii krwi będą związane z niskim poziomem żelaza przechodzącym w niedokrwistość z jego niedoboru żelaza.W badaniu krwi pod kątem anemii ocenia się: ilość krwinek czerwonych – erytrocytów, ilość hemoglobiny (Hb), hematokryt (Ht), średnią objętość krwinki czerwonej (MCV) i masę hemoglobiny w krwinkach czerwonych (MCH), a także średnie stężenie hemoglobiny w krwinkach czerwonych (MCHC). Ponadto gospodarkę żelaza ocenia się za pomocą: całkowitej zdolności wiązania żelaza w surowicy (TIBC) oraz stężenia transferyny w surowicy.

Żelazo – norma – kiedy wykonać badanie krwi?

Oznaczenie stężenia żelaza powinno wykonywać się w godzinach porannych, będąc na czczo. Kobiety nie powinny zgłaszać się na badanie w trakcie miesiączki. Do wykonania badania potrzebna jest niewielka ilość krwi pacjenta, którą można uzyskać poprzez nakłucie naczynia żylnego w dole łokciowym. Pobrany materiał umieszcza się w jałowej probówce i przekazuje do laboratorium w celu wykonania badania.

Norma żelaza jest uzależniona od wieku pacjenta.

• Noworodki (100–250 µg/dl).
• Niemowlęta (40–100 µg/dl).
• Starsze dzieci (50–120 µg/dl),
• Dorośli mężczyźni (65–175 µg/dl).
• Dorosłe kobiety (50–170 µg/dl).