Monocyty obniżone – co oznaczają za niskie wyniki MONO w badaniu krwi?

Czym są monocyty produkowane w szpiku kostnym?

Monocyty są składnikami układu białych krwinek, produkowanymi w szpiku kostnym z komórek macierzystych. Stanowią bardzo istotną część układu immunologicznego. Ze szpiku kostnego przedostają się do krwi, a stamtąd przez ściany naczyń do odległych rejonów organizmu, gdzie przeobrażają się w makrofagi – komórki żerne, inaczej fagocytujące.

Monocyty odgrywają bardzo ważną funkcję w zachowaniu odporności organizmu. Pochłaniają patogenne drobnoustroje oraz niepotrzebne organizmowi komórki, a także produkują substancje regulujące działanie układu odpornościowego, takie jak cytokiny, czynnik martwicy nowotworów czy interleukiny.

Monocyty są największymi komórkami układu białokrwinkowego, charakteryzują się nerkowatym jądrem komórkowym i brakiem ziarnistości w cytoplazmie. Z tego ostatniego powodu są zaliczane do agranulocytów, dzięki czemu wykonując ręczny rozmaz krwi obwodowej, możemy je różnicować z innymi komórkami wchodzącymi w skład elementów morfotycznych krwi.

Kiedy oznacza się monocyty? Jakie są wskazania?

Oznaczenie ilości monocytów przeprowadza się łącznie z badaniem innych parametrów morfologicznych krwi. W ocenie ilościowej i jakościowej białych krwinek ważne jest wykonanie tzw. rozmazu krwi. Pozwala on na analizę procentowego rozkładu populacji leukocytów.

Wskazaniem do wykonania rozmazu krwi z oceną populacji krwinek białych jest diagnostyka:

• zaburzeń odporności,
• chorób mieloproliferacyjnych,
• chorób hematologicznych,
• przewlekłych stanów zapalnych,
• zakażeń bakteryjnych, wirusowych, pierwotniakowych,
• chorób pasożytniczych.

W celu wykonania badania morfologii krwi z rozmazem niezbędna jest próbka krwi pacjenta. Należy ją pobrać z żyły łokciowej do jałowej probówki. Następnie przekazuje się odpowiednio opisaną próbkę do laboratorium. Rozmaz wykonuje się z użyciem mikroskopu lub specjalnego automatu.

Normy monocytów we krwi

W morfologii krwi monocyty mogą być również oznaczone skrótem MONO. Normy monocytów we krwi wynoszą 200–800 na mikrolitr krwi (0,2–0,8 G/l). A więc we krwi zdrowego człowieka monocyty stanowią 4–8% całkowitej liczby białych krwinek (leukocytów).

Badanie poziomu monocytów należy interpretować łącznie z pozostałymi składowymi morfologii krwi obwodowej. Składa się na nie poziom hemoglobiny, a także liczba erytrocytów, płytek krwi oraz poszczególnych typów białych krwinek: neutrofili, eozynofili, bazofili, limfocytów oraz monocytów. Tylko dzięki takiej interpretacji w połączeniu z objawami zgłaszanymi przez pacjenta jesteśmy w stanie podejrzewać co może oznaczać nieprawidłowy poziom monocytów we krwi. Odgrywa to ogromną rolę w sposobie dalszego postępowania.

Obniżony poziom monocytów we krwi – możliwe przyczyny

Niski poziom monocytów we krwi obserwuje się w dwóch przypadkach, a mianowicie – gdy zaburzona jest ich produkcja w szpiku kostnym lub gdy są one w nadmiernej ilości wykorzystywane lub dochodzi do niszczenia monocytów, np. w obrębie śledziony. Obniżone monocyty mogą świadczyć o zaburzeniach odporności pierwotnych lub wtórnych.

W czasie wykonywania rutynowego badania krwi nierzadko obserwujemy monocyty poniżej normy laboratoryjnej. Mówimy wówczas o monocytopenii, która może wynikać z różnych przyczyn.

Co ważne, aby snuć jakiekolwiek przypuszczenia, zawsze musimy zwrócić uwagę na inne komórki wchodzące w skład elementów morfotycznych krwi. Dla przykładu, choroby zanikowe szpiku kostnego charakteryzują się obniżeniem poziomu ich wszystkich elementów (pancytopenią), a więc również erytrocytów, płytek krwi, jak i również leukocytów, z czego wynika niedobór monocytów.

Jedną z najczęstszych przyczyn nabytych zaburzeń odporności jest AIDS, rozwijające się w wyniku zakażenie wirusem HIV. Objawem tej choroby mogą być właśnie niskie monocyty, a także nawracające zakażenia – infekcje bakteryjne, zakażenia pasożytnicze oraz częste infekcje wirusowe, rozwijające się w następstwie upośledzonej odpowiedzi immunologicznej. Obniżone monocyty mogą również towarzyszyć różnym nowotworom hematologicznym, a także być efektem stosowanego leczenia onkologicznego w czasie terapii choroby podstawowej.

Podwyższony poziom monocytów we krwi – możliwe przyczyny

Podwyższona liczba monocytów, czyli monocytoza na wyniku rozmazu krwi, może mieć różne przyczyny, zarówno mniej jak i bardziej poważne. Najczęściej mamy do czynienia z tymi pierwszymi. Wówczas podwyższony poziom monocytów we krwi może wynikać z trwającej infekcji. Często mogą się tym objawiać choroby zakaźne, takie jak mononukleoza lub płonica.

Monocyty powyżej normy są charakterystyczne dla okresu zdrowienia po chorobach przebiegających z obniżonym poziomem neutrofili, m.in. po infekcjach wirusowych. Wzrost liczby monocytów może również wystąpić w przebiegu gruźlicy oraz infekcyjnego zapalenia wsierdzia. Poza tym możemy mieć z nim do czynienia w chorobach zapalnych tkanki łącznej, nieswoistych chorobach zapalnych jelit oraz w marskości wątroby. Monocyty podwyższone stwierdza się w ostrej białaczce monocytowej, a niekiedy również w przebiegu szpiczaka mnogiego.

Znacznie podwyższony poziom monocytów w automatycznym rozmazie krwi obwodowej zawsze nakazuje nam wykluczyć schorzenia hematologiczne, charakteryzujące się nieprawidłowym rozrostem układu białych krwinek. Wówczas możemy mieć do czynienia z sytuacją, gdy nieprawidłowe komórki produkowane przez szpik kostny, tzw. blasty są błędnie zaliczane do populacji monocytów. W takiej sytuacji, aby badanie monocytów mogło być wiarygodne, konieczne jest wykonanie rozmazu ręcznego krwi obwodowej. Nierzadko niezbędne jest również poszerzenie diagnostyki o badania obrazowe oraz biopsję szpiku kostnego. Podwyższone monocyty we krwi obserwuje się też u pacjentów po usunięciu śledziony oraz w trakcie leczenia glikokortykosteroidami.

współpraca: lek. Kamil Kowal