Kwas moczowy w surowicy – norma, podwyższony i wysoki

Jak regulowany jest poziom kwasu moczowego w surowicy?

Fizjologicznie kwas moczowy w organizmie powstaje na skutek przemian puryn, czyli związków powstałych na skutek przemian kwasów nukleinowych – DNA i RNA. Także ulegające zniszczeniu w przebiegu procesów chorobowych komórki są źródłami kwasu moczowego.

Kwas moczowy dostarczany jest także z dietą, a jego najbogatszymi źródłami jest mięso, tłuszcze zwierzęce, rabarbar, szczaw, szpinak i rośliny strączkowe. Za usuwanie kwasu moczowego odpowiadają przede wszystkim nerki, zaś w mniejszym stopniu – układ pokarmowy.

Zaburzenie funkcji nerek lub nadmierna podaż kwasu moczowego z dietą lub jego nasilona synteza wewnątrzustrojowa prowadzą do kumulacji kwasu moczowego w organizmie. Wtedy w badaniu krwi wykazany zostanie za wysoki kwas moczowy.

Wskazania do badania kwasu moczowego

Najczęściej badanie kwasu moczowego wykonywane jest przy podejrzeniu dny moczanowej. Występują wtedy charakterystyczne objawy sugerujące dnę:

• ból stawów, najczęściej występujący w nocy lub nad ranem,
• obrzęk stawu i jego zaczerwienienie,
• zajęcie chorobą najczęściej stawów palucha i innych stawów paliczkowych,
• obecność guzków dnawych,
• gwałtowne nasilenie objawów po spożyciu dużych ilości smażonego mięsa bądź alkoholu.

Inną przesłanką do oznaczenia kwasu moczowego jest podejrzenie kamicy nerkowej, która objawia się bólem brzucha i okolicy lędźwiowej, gorączką, krwiomoczem oraz zastojem moczu. Wtedy można oznaczyć także kwas moczowy w moczu (np. w dobowej zbiórce moczu).

Kwas moczowy w surowicy oznaczany jest ponadto podczas monitorowania leczenia wyżej wymienionych chorób, a także podczas długotrwałego stosowania leków moczopędnych lub barbituranów. Jeśli chodzi o kwas moczowy badanie wykonywane jest także podczas terapii nowotworów, gdy masywnemu rozpadowi komórek rakowych towarzyszy znaczący wzrost poziomu kwasu moczowego we krwi.

Jaka jest norma (wyniki) kwasu moczowego we krwi?

Oznaczenie kwasu moczowego we krwi wykonywane jest na czczo. W wynikach badania w celu określenia poziomu kwasu moczowego pobierana jest próbka krwi żylnej, najczęściej ze zgięcia łokciowego. Czy wymagane jest przygotowanie do badania kwasu moczowego? W upalne dni zalecane jest wypicie na godzinę przed badaniem szklanki wody lub gorzkiej herbaty.

Prawidłowy kwas moczowy mieści się w zakresie 180–420 µmol/ l, czyli 3–7 mg/ dl. Podwyższony poziom kwasu moczowego określany jest mianem hiperurykemii.

Wysoki kwas moczowy w surowicy – przyczyny

Jak wygląda interpretacja badania kwasu moczowego? Jeśli zostanie przekroczona norma kwasu moczowego, przyczyną może być nadmierna produkcja lub podaż kwasu moczowego, bądź upośledzone jego usuwanie z organizmu. Najczęstsze przyczyny hiperurykemii to:

• dna moczanowa oraz wywołują objawy dny niewłaściwa dieta, obfitująca w mięso, tłuszcze, alkohol oraz palenie tytoniu,
• leczenie nowotworów,
• choroby rozrostowe układu krwiotwórczego, np. białaczki,
• niewydolność nerek,
• intensywny wysiłek fizyczny,
• urazy i zespoły zmiażdżenia mięśni,
• kwas moczowy w ciąży może być podwyższony w przebiegu zatrucia ciążowego,
• zatrucie ołowiem,
• wrodzone defekty metaboliczne,
• niedoczynność tarczycy,
• nadczynność przytarczyc.

Podwyższony kwas moczowy w surowicy krwi – co robić?

Postępowanie w stanach hiperurykemii jest bezpośrednio uzależnione od przyczyny zwiększenia poziomu kwasu moczowego w surowicy krwi. Wymagane jest wyleczenie choroby podstawowej (np. niewydolności nerek) oraz stosowanie leków obniżających stężenie kwasu moczowego.

Bez względu na przyczynę zaburzeń, gdy stwierdzony jest wysoki kwas moczowy dieta powinna być skomponowana tak, aby unikać produktów bogatych w puryny. Koniecznie trzeba zadbać o odpowiednią podaż płynów – minimum dwa litry wody mineralnej dziennie, z jednoczesnym unikaniem mocnej kawy i mocnej herbaty.

Niski kwas moczowy w surowicy

Kwas moczowy poniżej normy spotykany jest w przebiegu niektórych schorzeń genetycznych (np. choroby Wilsona), celiakii, akromegalii oraz w niektórych schorzeniach nerek i wątroby.

Obniżony kwas moczowy, czyli hipourykemia spotykany jest jednak rzadko i zazwyczaj jest jedynie objawem towarzyszącym, a nie przyczyną choroby.