Fosfataza kwaśna to enzym, który decyduje o rozkładzie estrów fosforanowych. W dużych ilościach występuje w gruczole krokowym. Wzrost stężenia ACP może świadczyć o nowotworze gruczołu krokowego. Podwyższone i wysokie wartości kwaśnej fosfatazy diagnozuje się także w chorobach kości – osteoporozie, chorobie Pageta, w szpiczaku.
Fosfataza kwaśna ACP – badanie sterczowej i całkowitej, norma, wyniki
Co to jest fosfataza kwaśna (ACP)
Fosfataza kwaśna (ACP) jest enzymem produkowanym przez ludzki organizm. Odpowiada za hydrolizę monoestrów fosforanu organicznego w kwaśnym pH. W osoczu występuje w postaci pięciu izoform. W osteoklastach (komórki kostne kościogubne) znajduje się frakcja kostna, natomiast w gruczole krokowym frakcja sterczowa. Największy poziom fosfatazy kwaśnej, nawet kilkaset razy większy w stosunku do pozostałych płynów ustrojowych znajduje się w gruczole krokowym, stąd często stosowane określenie – fosfataza sterczowa.
Oznaczenie poziomu ACP – kiedy się bada?
Głównymi źródłami tkankowymi ACP we krwi są: prostata, czyli gruczoł krokowy, osteoklasty (komórki układu kostnego), erytrocyty, trombocyty, trzustka, jelito, śledziona, wątroba, nerki oraz w mniejszym stopniu inne organy komórkowe.
Oznaczenie poziomu ACP znajduje zastosowanie w diagnostyce wielu chorób np. w wykrywaniu łagodnego rozrostu gruczołu krokowego, gruczolaku oraz nowotworu prostaty. Znaczenie oceny aktywności frakcji sterczowej uległo zmniejszeniu, z związku stosowaniem oznaczenia PSA.
Dodatkowo badanie poziomu fosfatazy kwaśnej wykonuje się w przypadku bólu kości, występowania złamań patologicznych, zmian kości w badaniu radiologicznych oraz w zaburzeniu gospodarki wapniowej. Określenie poziomu ACP służy do monitorowania aktywności osteoklastów odpowiedzialnych za procesy osteolizy i przebudowy kości u chorych z osteoporozą.
Fosfataza kwaśna – normy dla badania ACP
Prawidłowy poziom fosfatazy kwaśnej jest odmienny w poszczególnych grup wiekowych. Całkowita czynność fosfatazy kwaśnej u osób dorosłych wynosi: 30–90 nmol/l/s.
Dużą część z tego stanowi frakcja sterczowa fosfatazy kwaśnej. U dorosłych norma fosfatazy kwaśnej wynosi 0,1–0,63 U/l. U dzieci wynik badania powinien prawidłowo wskazywać wartość: 0,67–1,07 U/l (do okresu pokwitania)
Podwyższona i wysoka fosfataza kwaśna
Nieprawidłowy wynik może wskazywać na wiele różnych chorób. W przypadku, gdy będzie niewłaściwy konieczne są dodatkowe badania.
Wysoka fosfataza kwaśna sterczowa jest w szczególności związany z zapaleniem lub nowotworem gruczołu krokowego. Niewielki przejściowy wzrost fosfatazy kwaśnej, aktywności tego enzymu można stwierdzić przy ucisku gruczołu krokowego, np. w przypadku badania per rectum, cewnikowania pęcherza, a także zatrzymania moczu. W związku z tym krew do badania powinna zostać pobrana przed przystąpieniem do badania przedmiotowego prostaty.
Podwyższony poziom ACP występuje w przebiegu chorób układu kostnego w tym:
- chorobie Pageta,
- osteoporozie,
- u chorych z osteolizą (spowodowaną przerzutami do kości),
- u chorych z akromegalii,
- w szpiczaku,
- w nadczynności przytarczyc.
Niewielki wzrost i odchylenie od normy stwierdza się w raku jelita, sutka, niedokrwistości hemolitycznej (spowodowanych rozpadem erytrocytów) lub megaloblastycznej, w trombocytopenii (liczba płytek krwi poniżej normy fizjologicznej), w schorzeniach wątroby, chorobie nerek oraz w chorobie Gauchera.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- de la Piedra Gordo C, Torres Jimenez R. Usefulness of bone remodelling biochemical markers in the diagnosis and follow-up of Paget's bone disease, primary hyperparathyroidism, tumor hypercalcemia and postmenopausal osteoporosis II bone resorption markers. An Med Interna 1991;7:534–8.
- Rak stercza. Naturalna historia raka; niektóre aspekty wczesnego
wykrycia. Medycyna 2000 (1993), 41/42, 42-44.
Aneta Kościołek
Specjalista zdrowia publicznego
Magister Aneta Kościołek, doktorantka i absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, kierunków: zdrowie publiczne, biotechnologia, dietetyka. Doświadczony szkoleniowiec i wykładowca.
Komentarze i opinie (0)