D-dimery – norma, wyniki, co oznaczają podwyższone i wysokie?

Czym są D-dimery?

D-dimer bądź dimer D jest to fragment sieci fibryny (białko, które wytrąca się z osocza w procesie krzepnięcia krwi). Są to dwie cząsteczki (dwa monomery) połączone ze sobą wiązaniem krzyżowym. Powstaje, gdy enzym plazmina likwiduje powstałe skrzepy – jest to czynnik obronny przed zakrzepicą. Duży poziom D-dimerów we krwi świadczy o walce organizmu z patologicznymi skrzepami w świetle naczyń.

W przypadku przerwania ciągłości tkanki dochodzi do krwawienia. Naturalną obroną organizmu ludzkiego jest dążenie do zahamowania tego krwawienia poprzez uruchomienie procesu krzepnięcia. Miejsce wypływu krwi zostaje pokryte siatką włóknika (fibryny), który zostaje umocniony przez elementy morfotyczne krwi. Tworzy się czop, który zatrzymuje krwawienie. Następnie zachodzi proces fibrynolizy, a więc działanie mające na celu usunąć niepotrzebną już skrzeplinę. W wyniku działań odpowiednich enzymów fibryna zawarta w rusztowaniu zakrzepu zostaje rozłożona m.in. na pary monomerów połączone specjalnym wiązaniem kowalencyjnym. Pary te nazwane są D-dimerami.

D dimery a zakrzepica

Oprócz powstania zakrzepu mającego na celu zahamowanie wypływu krwi z uszkodzonego naczynia krwionośnego możemy mieć do czynienia również z powstawaniem skrzepliny w wyniku wykrzepiania się krwi. Wiąże się to z bezpośrednim zlepiania się i osadzania płytek krwi w naczyniu krwionośnym. Stan taki jest niezwykle niebezpieczny gdyż może prowadzić do zwężenia naczyń krwionośnych, a w następstwie doprowadzić do niedokrwienia okolicznych tkanek.

Przykładami takiej sytuacji może być zawał serca, zawał jelita czy też udar niedokrwienny mózgu. Znana jest również odwrotna sytuacja, kiedy to zakrzep blokuje odpływ krwi z danego miejsca. Powstaje w tym przypadku tzw. przekrwienie bierne. Innym niebezpieczeństwem związanym z zakrzepami jest fakt, że od powstałego czopu może oderwać się nie niewielki fragment materiału zakrzepowego, który wraz z prądem krwi zostanie przeniesiony do mniejszy naczyń zamykając ich światło. Podczas organizacji takiego zakrzepu również dochodzi do rozłożenia fibryny na mniejsze cząsteczki – D-dimery.

Łatwo więc zauważyć, że obecność D-dimerów we krwi jest związana z wcześniejszym powstaniem zakrzepu w naczyniach krwionośnych. Normalnie u człowieka te cząsteczki nie powinny być wykrywane. Obecność D-dimerów we krwi świadczy o powstałej skrzeplinie. Niewielkie stężenia D-dimerów wskazują na niewielki proces tworzenia się zakrzepów. Niskie D-dimery przy sklasyfikowania pacjenta do grupy wysokiego ryzyka rozwój zakrzepicy wymagają jednak pogłębionej diagnostyki.

Wysokie D-dimery wskazują na obecność materiału zakrzepowego i większe ryzyko powstania niedokrwienia ważnych tkanek dla organizmu człowieka.

Przeczytaj też: Clexane – lek przeciwzakrzepowy. Jak działa?

Jakie są wskazania do badania D-dimerów?

Oznaczenie stężenia D-dimerów nie jest standardowym badaniem wykonywanym w ramach morfologii krwi. Poziom D-dimerów we krwi u pacjenta wykonuje się w przypadku podejrzenia zakrzepu lub zatoru naczyń krwionośnych.

Oznaczenia D-dimerów jest przydatne u pacjentów z podejrzeniem żylnej choroby zakrzepowo zatorowej. Szczególnie obarczonych zakrzepicą żył głębokich lub zatorowością płucną.

Poziom D-dimerów wykonywany jest również u pacjentów z podejrzeniem zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC). Zwłaszcza jeżeli wyniki laboratoryjne pacjenta wskazują na nadpłytkowość. Jest to stan zagrażający życiu, w którym układ równowagi między krzepnięciem a upłynnianiem krwi jest zupełnie rozchwiany. Badanie dimeru D jest w tej sytuacji szczególnie ważne, gdyż jego stężenie wzrasta już w czasie poprzedzającym chorobę, kiedy możliwe są jakiekolwiek działania.

Jak się przygotować do badania?

Pacjent przed oznaczeniem D-dimerów nie musi się specjalnie przygotowywać. Do oznaczenia D-dimerów potrzebna jest próbka pełnej krwi pacjenta. W celu pobrania materiału do badania wykonuje się wkłucie do naczynia żylnego. Najczęściej jest to żyła łokciowa znajdująca się na kończynie górnej. Badanie krwi powinno być wykonane na czczo.

Do oznaczenia stężenia D-Dimerów można pobrać krew żylną, tętniczą bądź pełną krew włośniczkową. Jeśli materiał pobierany jest z żył bierze się pod uwagę te najlepiej widoczne i zlokalizowane w dole łokciowym, u dzieci natomiast stosuje się niewielkie nacięcie nożem lekarskim (lancetem) na skórze w celu wywołania niewielkiego krwawienia. Otrzymaną próbkę wysyła się do analizy.

Jakie są metody badania?

Jest klika metod służących do oceny poziomu D-dimerów. Różnią się one aparaturą oraz czasem wykonania oznaczenia. Standardową techniką oznaczenia stężenia D-dimerów jest metoda immunoenzymatyczna – ELISA. Nie jest jednak chętnie stosowana ze względu na długi czas wykonywania oznaczenia (do 8 godzin), a także skomplikowany proces przygotowania próbek. W chwili obecnej stosuje się zautomatyzowaną aparaturę, która podaje wyniki ilościowe oznaczenia D-dimerów znaczenie szybciej, nawet do 1 godziny.

D-dimery – norma

Normą dla D-dimerów są wartości poniżej 500µg/l. Ta wartość dotyczy osoby dorosłej, przed 70 rokiem życia. Stężenie D-dimerów wraz z wiekiem ulega podwyższeniu. Dlatego podczas interpretacji wyniku należy uwzględnić inne czynniki, które mogą mieć wpływ na wynik.

Ocena otrzymanych wartości oznaczenia powinna być przeprowadzona przez lekarza prowadzącego.

Wysokie i podwyższone D-dimery

Interpretacje poziomu D-dimerów należy prowadzić z uwzględnieniem innych badań laboratoryjnych, obrazowych, a także objawów klinicznych prezentowanych przez pacjenta. Jest to bardzo ważne, aby ocenić pacjenta całościowo, a nie jedynie ze względu na podwyższony wynik D-dimerów.

U pacjentów z podejrzeniem zakrzepicy żył głębokich wykonuje się między innymi oznaczenie D-dimerów oraz badanie USG kończyn dolnych. Jeżeli badanie obrazowe nie wykaże żadnych niepokojących zmian, poziom D-dimerów nie przekroczy wartości 500µg/l można wykluczyć postawione podejrzenie.

Podobnie jest w przypadku zatorowości płucnej. Pacjent z tą dolegliwością będzie się uskarżał na ból w klatce piersiowej, duszność, a także będzie obecne krwioplucie. Oznaczenie D-dimerów zleca się po otrzymaniu niejednoznacznego wyniku scyntygrafii płuc. Wynik poniżej górnej granicy pozwala wykluczyć zator płuc.

Czytaj również: Ropień mózgu – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Podwyższone D-dimery – interpretacja wyników

U pacjentów z podejrzeniem rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, wyniki laboratoryjne przedstawiają:

• podwyższony poziom D-dimerów powyżej 500µg/l;
• obniżona wartość płytek krwi (mniejsza niż 100000/µl);
• obniżone stężenie protrombiny o 50 proc.;
• wartości fibrynogenu mniejsze niż 1g/l.

D-dimery w ciąży i innych stanach (podwyższone)

Nieswoiście podwyższony poziom D-dimerów występuje w przebiegu:

• ciąży;
• chorób wątroby;
• zakrzepicy;
• infekcji;
• chorób nowotworowych;
• po dużych zabiegach chirurgicznych.