Cystatyna C – badanie i norma cystatyny C w chorobach nerek

Co to jest Cystatyna C?

Choroby nerek, które zyskują już miano cywilizacyjnych, to jeden ze znaków naszych czasów. Wydłużenie średniej długości życia, cukrzyca, nadciśnienie, choroby metaboliczne oraz niektóre zakażenia bakteryjne czy wady wrodzone prowadzą do rozwoju wielu chorób nerek, których następstwem może być przewlekła niewydolność nerek.

Jednym z najbardziej obiecujących wskaźników tego schorzenia wydaje się być cystatyna C, stosunkowo nowy marker laboratoryjny. Oznaczenie cystatyny C jest znacznie czulsze niż badanie kreatyniny i GFR , stosowanych rutynowo. Na czym polega badanie cystatyny C?

Niewydolność nerek i GFR w daniu moczu

Chore nerki mają odbicie w wynikach wielu badań laboratoryjnych, wykonywanych w moczu i krwi. Ocena funkcji nerek jest częstym elementem postępowania diagnostyczno-terapeutycznego zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Wczesne wykrycie zmian patologicznych nerek lub predyspozycji do ich wystąpienia ma decydujący wpływ na przebieg choroby i jej terapię.

Wielkością określającą czynność nerek, a tym samym będącą podstawą diagnostyki przewlekłej niewydolności nerek jest GFR, czyli wielkość przesączania kłębuszkowego. Jest to objętość krwi przepływającej przez nerki, która ulega przefiltrowaniu przez czynne kłębki nerek. Wartości prawidłowe GFR to 80–120 ml/ min/ 1,73 m² (GFR wyrażany jest w przeliczeniu na powierzchnię masy ciała). Wielkość GFR jest szacowana w oparciu o empiryczne równania lub określana klirensem niektórych substancji, czyli taką objętością osocza, która jest oczyszczana z tej substancji w jednostce czasu.

Cystatyna C i kreatynina – badania w chorobach nerek

Do niedawna za idealną substancję klirensową uważana było badanie kreatyniny. Ten końcowy produkt metabolizmu mięśniowego ulega w nerkach całkowitej filtracji, stanowiąc użyteczny wyznacznik filtracji kłębkowej.

Jednak badanie to ma kilka zasadniczych ograniczeń: zależy od wieku, płci, masy mięśniowej, diety czy intensywności wysiłku fizycznego. I najważniejsze – kreatyninę cechuje mała czułość diagnostyczna przy niewielkim i umiarkowanym spadku GFR.

Oznacza to, że przy wczesnym i średniozaawansowanym upośledzeniu funkcji nerek, stężenie kreatyniny pozostaje bez zmian. W poszukiwaniu alternatywnego, bardziej miarodajnego markera funkcji nerek, zwrócono uwagę na mało znane białko – cystatynę C.

Cystatyna C – norma u dorosłych i u dziecka

Cystatyna C to drobnocząsteczkowe białko produkowane przez niemal wszystkie jądrzaste komórki organizmu, a jej synteza odbywa się ze stałą prędkością. 99,5 proc. tego białka jest eliminowane z osocza drogą filtracji kłębkowej.

Wynika z tego, że zawartość cystatyny C we krwi zależy jedynie od szybkości jej filtracji kłębkowej. Stężenie cystatyny C jest niezależne od płci, wieku, wzrostu, masy mięśniowej, aktywności fizycznej, diety czy statusu hormonalnego, czyli od tych czynników, które umniejszają wartość diagnostyczną kreatyniny.

Istnieje jedynie konieczność stworzenia specjalnych zakresów referencyjnych dla dzieci do 1 r. ż. oraz osób po 50 r. ż.

cystatyna C – zakresy wartości referencyjnych:

• dzieci do 1 r. ż. – 0,59–1,97 mg/l,
• dzieci 1–18 r. ż. – 0,50–1,27 mg/l,
• dorośli do 50 r. ż. – 0, 53–0,92 mg/l,
• dorośli powyżej 50 r. ż. – 0, 58–1,02 mg/l.

Pacjent zgłasza się na czczo do punktu pobrań i jednorazowo pobierana jest próbka krwi żylnej; standardowy czas oczekiwania na wynik to 1 dzień.

Kiedy oznaczać cystatynę C?

Badanie stężenia cystatyny C wykonuje się w celu:

• monitorowanie wartości GFR dla każdej grupy wiekowej;
• ocena stopnia upośledzenia funkcji nerek już od najwcześniejszych stadiów zaawansowania przewlekłej niewydolności nerek (gdy stężenie kreatyniny nadal pozostaje niezmienione);
• kontrola leczenia lekami nefrotoksycznymi;
• wykrywanie nefropatii cukrzycowej;
• monitorowanie GFR u pacjentów po przeszczepie nerki.

Cystatyna C to bardzo obiecujący wskaźnik funkcji filtracyjnych nerek. Podwyższona cystatyna C następuje już przy niewielkim spadku szybkości filtracji kłębkowej – jest to więc parametr dużo czulszy niż kreatynina w moczu. Oznaczanie cystatyny C znacznie zwiększa trafność diagnoz dotyczących szybkości filtracji kłębuszkowej. Z pewnością badanie to będzie odgrywało coraz większą rolę w diagnostyce chorób nerek.

Czytaj również: Niska kreatynina – co oznacza?