Chromatyna plemnikowa – badanie

Czym jest chromatyna plemnikowa?

Chromatyna plemnikowa jest strukturą zawierającą w sobie materiał genetyczny DNA, a także RNA oraz niektóre białka. Znajduje się w wewnątrz plemnika. Chromatyna plemnikowa jest upakowana w chromosomy i znajduje się w jądrze komórkowym męskiej komórki rozrodczej – plemnika. Chromatyna plemnikowa jest odpowiedzialna za przekazanie informacji genetycznej na kolejne pokolenia.

Badanie chromatyny plemnikowej znajduje doskonałe uzupełnienie diagnostyki męskiej niepłodności. Zwłaszcza jeżeli u par starających się o dziecko odnalezienie przyczyny niepłodności jest utrudnione. Najczęściej zlecanym badaniem w diagnostyce niepłodności jest badanie ogólne nasienia. Niestety analiza mikroskopowa nasienia nie jest wstanie określić kondycji chromatyny plemnikowej. Dlatego należy poszerzyć diagnostykę w poszukiwaniu przyczyn niepłodności.

Badanie chromatyny plemnikowej odnajduje również zastosowanie przed planowanym zapłodnieniem in vitro. Pozwala ocenić kondycję genetyczną nasienia oraz procent uszkodzonych plemników.

Trzeba mieć na uwadze, że ogólne badanie nasienia może dawać poprawne wyniki natomiast dopiero analiza chromatyny plemnikowej wskaże na nieprawidłowość w materiale genetycznym uniemożliwiającą zajście w ciążę.

Kiedy wykonuje się badanie chromatyny plemnikowej?

Badanie chromatyny plemnikowej u mężczyzn zaleca się w przypadku:

• trudnej do rozpoznania przyczyny niepłodność u par starających się o dziecko;
• chęci poczęcia dziecka za pomocą technik wspomagających rozród – badanie przed zapłonieniem in vitro lub inseminacją;
• otrzymania nieprawidłowych wyników nasienia – obniżona morfologia oraz ruchliwość plemników;
• otrzymania wyników wskazujących na obecność dużej ilość leukocytów w badanym nasieniu, leukocyty mają tendencję do produkcji wolnych rodników, które działają uszkadzająco na DNA;
• chęć przez pacjenta sprawdzenia kondycji swoich plemników, pod względem materiału genetycznego.

Jak wykonuje się badanie chromatyny plemnikowej?

Przed zgłoszeniem się na badanie zaleca się zachowanie wstrzemięźliwości seksualnej w okresie 3–7 dni. Przez 7–14 dni przed badaniem zaleca się odstawić wszelkie używki. Przed badaniem należy dokładnie umyć prącie.

Do badania chromatyny plemnikowej niezbędne jest uzyskanie od pacjenta próbki spermy z pierwszego wytrysku, po okresie wstrzemięźliwości seksualnej. Próbkę spermy uzyskuje się drogą masturbacji, w niektórych przypadkach można zastosować stosunek przerywany. Niewskazane jest uzyskiwanie próbki spermy z prezerwatywy, gdyż takowa zawiera środki plemnikobójcze. Ejakulat (sperma po wytrysku) umieszcza się w jałowym pojemniku, ogrzanym w rękach do temperatury ciała.

Dalsza analiza nasienia opiera się na badaniu chromatyny plemnikowej. Można to zrobić kilkoma metodami. Najczęściej stosowaną metoda do analizy chromatyny plemnikowej jest technika cystometrii przepływowej, oznacza się ją również skrótem SCSA (ang. Sperm Chromatin Structure Assay). Efektem końcowym badania jest uzyskanie tzw. indeksu DFI (ang. DNA fragmentation Index) oraz HDS (ang. High DNA Stainability). Indeks DFI oznacza odsetek plemników z uszkodzonym DNA (plemniki z fragmentacją DNA), natomiast HDS określa odsetek plemników o niedojrzałej chromatynie.

Alternatywną metodą analizy chromatyny plemnikowej jest SCD (ang. Sperm Chromatin Dispersion), określająca również liczbę plemników z pofragmentowaną chromatyną.

Wynik badania chromatyny plemnikowej

Wyniki badania SCSA skupiają się na wyznaczeniu przede wszystkim indeksu DFI, który przedstawia budowę chromatyny plemnikowej. Prawidłowym wynikiem, świadczącym o dobrym potencjale do zapłodnienia jest uzyskanie DFI poniżej 15%, a także HDS poniżej 15%.

Nieprawidłowym wynikiem analizy chromatyny plemnikowej jest uzyskanie DFI powyżej 30%. Świadczy to o tym, że 30% plemników jest obarczonych defektami genetycznymi. Wskazuje to na bardzo niski potencjał do zapłodnienia.

Wartości pośrednie pomiędzy 15%, a 30% można podzielić na dwa zakresy:

• DFI pomiędzy 15–24% wskazują na dobry potencjał do zapłodnienia,
• DFI pomiędzy 25–30% oznaczają umiarkowany potencjał do zapłodnienia.