Cholinesteraza – badanie

Czym jest cholinesteraza?

Cholinesteraza pod względem biochemicznym zaliczana jest do grupy enzymów, zwanych hydrolazami. W organizmie człowieka umożliwia ona przemianę grupy związków – estrów choliny do choliny oraz kwasów tłuszczowych.

Znanym związkiem należącym do grupy estrów choliny jest acetylocholina. Występuje ona powszechnie w ustroju człowieka, spełniając rolę neuroprzekaźnika. Umożliwia ona przenoszenie informacji pomiędzy komórkami nerwowymi.

Kiedy i w jakim celu bada się poziom cholinesterazy?

Oznaczając poziom cholinesterazy można określić aktywność dwóch enzymów: acetylocholinesterazy oraz pseudocholinesterazy. Te dwa enzymy niezbędne są do prawidłowego przewodzenia impulsów nerwowych.

Acetylocholinesteraza umożliwia rozkład acetylocholiny do choliny i kwasu octowego. Pseudocholinesteraza znajduje się przede wszystkim w komórkach wątrobowych, natomiast acetylocholinesteraza w tkance nerwowej oraz w krwinkach czerwonych.

• Oznaczenie poziomu cholinesterazy jest przydatne w diagnostyce chorób wątroby. Cholinesteraza produkowana jest w wątrobie, dlatego to badanie wątroby stanowi bardzo dobry wskaźnik jej wydolności.
• Badanie wykonuje się również, gdy u pacjenta zachodzi podejrzenie zatrucia środkami fosforoorganicznymi. Najczęściej do takiego zatrucia dochodzi u osób mających kontakt z środkami stosowanymi do ochrony roślin, tzw. pestycydami.

Do początkowych objawów, które mogą wystąpić po zatruciu środkami fosforoorganicznymi należą: zaburzenia widzenia, zwężenie źrenic, nudności, wymioty oraz bóle głowy. Gdy dojdzie do ciężkiego zatrucia mogą wystąpić zaburzenia świadomości, drgawki, zwolnienie czynności serca, a nawet wstrząs.

Związki fosforoorganiczne hamują enzym – acetylocholinesterazę, powodując nagromadzenie w ustroju acetylocholiny. Nadmiar acetylocholiny wpływa negatywnie na funkcjonowanie organizmu człowieka. Powoduje pobudzenie układu przywspółczulnego, czego skutkami są: wzmożona aktywność przewodu pokarmowego, zwężenie oskrzeli, zwężenie źrenic, obniżenie ciśnienia tętniczego krwi.

• Oznaczenie aktywności cholinesterazy może być również wykorzystywane w trakcie kwalifikacji pacjenta do zabiegu operacyjnego. Pozwala ocenić nadwrażliwość pacjenta na lek stosowany w anestezjologii – sukcynylocholinę. Lek ten rozkładany jest w ustroju przez cholinesterazę, dlatego istotne jest oznaczenie jej aktywności. Sukcynylocholina stosowana jest w celu zwiotczenia mięśni poprzecznie prążkowanych i umożliwienia przeprowadzenia intubacji pacjenta. Niedobory cholinesterazy i zwiększona wrażliwość pacjenta na sukcynylocholinę mogą spowodować przedłużenie czasu trwania blokady nerwowo-mięśniowej i w efekcie doprowadzić do bezdechu przedłużającego się po operacji. Oznaczenie takie jest przydatne u pacjentów, u których w trakcie poprzednich operacji po zastosowaniu sukcynylocholiny wystąpił przedłużony bezdech, bądź taka sytuacja miała miejsce u członków rodziny pacjenta i jest on obciążony genetycznym ryzykiem wystąpienia bezdechu.

Badanie cholinesterazy – normy i wyniki

Do oznaczenia aktywności cholinesterazy niezbędna jest próbka krwi. Uzyskuje się ją od pacjenta nakłuwając najlepiej widoczną żyłę w obrębie kończyny górnej. Zazwyczaj jest to żyła łokciowa. Pobraną próbkę krwi przesyła się do analizy.

Zakres wartości referencyjnych dla oznaczenia aktywności, norma cholinesterazy wynosi 5–12 U/ml

Zakres ten może się różnić w zależności od laboratorium wykonującego oznaczenie, dlatego zawsze należy zwrócić uwagę na normy podane obok otrzymanego wyniku badania.

Obniżenie aktywności cholinesterazy (niska cholinesteraza), otrzymany wynik poniżej normy <5 U/ml może być wywołany:

• uszkodzeniem komórek wątrobowych w przebiegu stanów zapalnych, marskości wątroby,
• przyjmowaniem przez pacjenta leków hamujących aktywność, bądź syntezę cholinesterazy: cytostatyki, środki antykoncepcyjne, związki fosforoorganiczne,
• wrodzonymi zaburzeniami syntezy cholinesterazy,
• ciążą.

Wzrost aktywności cholinesterazy (wysoka cholinesteraza), otrzymany wynik powyżej normy >12 U/ml może być obecny w przebiegu:

• zespołu nerczycowego,
• enteropatii wydzielniczej,
• nadczynności tarczycy,
• łuszczycy.