Cholesterol nie-HDL – norma, wyniki, interpretacja badania

Cholesterol nie – HDL – co to jest?

Nie-HDL cholesterol odzwierciedla poziom wszystkich cząstek lipidów, które mogą inicjować proces miażdżycowy (nie tylko tzw. zły cholesterol, czyli LDL).

Cholesterol to związek syntetyzowany w wątrobie, którego fizjologiczną rolą w organizmie jest budowanie błon komórkowych, osłonek mielinowych nerwów oraz udział w syntezie hormonów steroidowych. We krwi oznaczany jest cholesterol całkowity, na który składa się cholesterol HDL i cholesterol LDL. Do niedawna w lipidogramie krwi oznaczane były następujące parametry:

• cholesterol całkowity,
• cholesterol HDL,
• trójglicerydy,
• cholesterol LDL obliczany na podstawie specjalnego wzoru, w oparciu o wyniki pozostałych parametrów lipidogramu.

Poziom cholesterolu LDL, określanego także jako „zły cholesterol” uznawane było za wiarygodny marker ryzyka sercowo-naczyniowego, jednak okazuje się, że cholesterol LDL to nie jedyny wskaźnik aterogenny. Mianem tym określane są związki sprzyjające powstawaniu blaszki miażdżycowej w ścianach naczyń krwionośnych. Oprócz cholesterolu LDL na zachorowalność na choroby układu sercowo-naczyniowego mają także:

• lipoprotein bardzo małej gęstości – VLDL
• lipoprotein o pośredniej gęstości – IDL
• lipoproteiny A.

Dzięki uwzględnieniu tych lipoprotein aterogennych, cholesterol nie-HDL jest znacznie lepszym wskaźnikiem niż cholesterol LDL. Ponadto obliczenie cholesterolu nie-HDL możliwe jest u pacjentów z bardzo wysokim poziomem trójglicerydów, u których nie da się obliczyć stężenia cholesterolu LDL.

Kiedy wykonywany jest pomiar nie-HDL?

Badanie stężenia nie-HDL C wykonywane jest w celu oszacowania ryzyka choroby niedokrwiennej serca. Takie badanie może być wykonywane u każdego, w ramach okresowych badań profilaktycznych. Jednak szczególnym wskazaniem do badania na cholesterol jest występowanie czynników ryzyka chorób serca. Badania na cholesterol nie-HDL powinny być zatem wykonywane w przypadku:

• występowania chorób serca w rodzinie,
• nadwagi lub otyłości,
• nadciśnienia,
• cukrzycy.

Wskazaniem do oznaczenia cholesterolu nie-HDL jest także zaobserwowanie objawów choroby niedokrwiennej serca: bólu w klatce piersiowej, uczucia dławienia, drętwienia rąk, zawrotów głowy, kołatania serca czy nudności. Warto poznać poziom cholesterolu przy podejrzeniu zaburzeń krążenia obwodowego, manifestującego się chromaniem przestankowym, czyli występowaniem bólu kończyn dolnych podczas chodzenia i brakiem dolegliwości bólowych w spoczynku.

Bez względu na występowanie czynników ryzyka lub ich brak, raz na 5 lat wskazane jest oznaczenie lipidogramu, w skład którego wchodzi poziom trójglicerydów, cholesterolu całkowitego, cholesterolu HDL oraz cholesterolu nie-HDL (lub cholesterolu LDL).

Jak przebiega badanie poziomu cholesterolu nie-HDL?

W celu oznaczenia poziomu cholesterolu nie-HDL konieczne jest pobranie próbki krwi żylnej. Nie jest wymagane żadne specjalne przygotowanie do badania, poza powstrzymaniem się przed spożywaniem posiłku na co najmniej 10–12 godzin przed badaniem. Po pobraniu próbki krwi na czczo wykonywane jest oznaczenie całego lipidogramu. Nie ma możliwości oznaczenia samego parametru nie-HDL, gdyż jego wielkość obliczana jest w oparciu o pozostałe parametry profilu lipidowego – cholesterol całkowity oraz cholesterol HDL.

Cholesterol nie-HDL – norma

Brak jest jednego zakresu wartości referencyjnych dla cholesterolu nie-HDL. Interpretacja wyników musi uwzględniać występowanie czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, z których najistotniejsze to:

• wiek powyżej 45 lat u mężczyzn i 55 lat u kobiet,
• nadciśnienie tętnicze,
• palenie papierosów,
• cukrzyca,
• występowanie chorób serca w rodzinie,
• niski poziom cholesterolu HDL.

Jaka jest cena badania nie-DHL?

Badanie jest częścią lipidogramu. Koszt tego ostatniego w zależności od laboratorium waha się pomiędzy 25, a 35 złotych.

Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania.

Jak odczytać wyniki badania cholesterolu nie-HDL?

Norma wyrażana jest jako optymalne stężenie tego parametru i definiowane jest osobno dla poszczególnych grup ryzyka sercowo-naczyniowego:

• dla osób o niskim ryzyku choroby niedokrwiennej serca (przy braku czynników ryzyka lub obecności 1 czynnika ryzyka) cholesterol nie-HDL powinien przyjmować wartości poniżej 190 mg/dl (4,91 mmol/l), pacjenci, którzy zgłaszają wynik nie-HDL 200 mg/dl i większy powinni ;
• dla osób o umiarkowanym ryzyku chorób serca (przy obecności co najmniej dwóch czynników ryzyka) poziom cholesterolu nie-HDL nie powinien przekraczać 160 mg/ dl (4,14 mmol/l);
• dla osób chorujących na cukrzycę lub stabilna chorobę wieńcową, optymalny poziom cholesterolu nie-HDL to poniżej 130 mg/dl (3,37 mmol/l);
• u osób po zawale serca lub z niestabilną chorobą wieńcową cholesterol nie-HDL powinien wynosić poniżej 100 mg/dl (2,59 mmol/l).

Poziom cholesterolu nie-HDL powinien być wyższy o 30 mg/dl od cholesterolu LDL.

Cholesterol nie-HDL wysoki – interpretacja wyników

Przekroczenie optymalnego poziomu cholesterolu nie-HDL dla określonej grupy ryzyka wskazuje na zwiększone ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. Jeśli w lipidogramie stwierdzone zostanie nie-HDL podwyższone, wówczas lekarz może zalecić konieczność modyfikacji stylu życia, a także wdrożenie farmakoterapii celem unormalizowania poziomu cholesterolu. Za wysoki cholesterol nie-HDL może występować także w ciąży, a normalizacja jego poziomu następuje do 6 tygodni po porodzie.

Cholesterol nie-HDL niski – interpretacja wyników

Obniżone wyniki cholesterolu nie-HDL najczęściej nie mają znaczenia klinicznego i mogą towarzyszyć zawałowi serca, infekcjom, nadczynności tarczycy czy marskości wątroby.