Bilirubina wolna – badanie

Czym jest bilirubina wolna?

Bilirubina wolna, inaczej zwana jest bilirubiną pośrednią, bądź niesprzężoną. Należy ona do grupy organicznych związków chemicznych. W organizmie powstaje w wyniku szeregu przemian biochemicznych hemoglobiny. Przemiany te dokonują się w komórkach wątroby, śledziony, a także w szpiku.

Bilirubina pośrednia wędruje do krwi, gdzie ulega połączeniu z białkami – albuminami. Ten rodzaj bilirubiny nie przedostaje się do moczu, gdyż nie przenika przez błonę filtracyjną kłębuszków nerkowych. Kolejnym etapem przemiany bilirubiny jest dotarcie do wątroby i połączenie z kwasem glukuronowym. Tak połączona bilirubina nazwana jest już bilirubiną sprzężoną.

Bilirubina wolna może przenikać przez barierę krew-mózg i wywierać działanie toksyczne na ośrodkowy układ nerwowy.

Przeczytaj też: Co oznacza wysoki poziom hemoglobiny?

Kiedy bada się wolną bilirubinę?

Lekarz zleca oznaczenie bilirubiny wolnej w celu diagnozowania:

• chorób wątroby,
• schorzeń dróg żółciowych,
• chorób trzustki.

Badanie bilirubiny wolnej to ma znaczenie w różnicowaniu przyczyn żółtaczki. Stężenie bilirubiny wolnej oznacza się również, gdy u pacjenta obserwuje się wzmożoną hemolizę (rozpad krwinek czerwonych – erytrocytów) i podejrzewana jest niedokrwistość hemolityczna.

W procesie diagnostycznym lekarz oznacza również inne konieczne parametry, w tym m.in.: bilirubinę całkowitą oraz bilirubinę sprzężoną. Dodatkowo sprawdzane są parametry wątrobowe: AspAT, AlAT.

Wolna bilirubina – norma i wyniki badania

Norma stężenia bilirubiny wolnej zawiera się w przedziale 0,2–0,8mg/dl.

Stężenie bilirubiny niesprzężonej oznaczane jest we krwi. W tym celu niezbędne jest uzyskanie od pacjenta próbki krwi. Pacjent powinien zgłosić się do punktu pobrań na czczo. Wskazane jest również wcześniejsze omówienie z lekarzem wszystkich przyjmowanych na stałe leków, gdyż niektóre z nich mogą wpłynąć na wynik badania. Osoba wykwalifikowana nakłuwa najlepiej widoczną żyłę i pobiera krew. Następnie materiał przesyłany jest do analizy.

U pacjentów u których wzrost bilirubiny wolnej związany jest z hemolizą, żółtaczka jest przeważnie umiarkowana. Żółtaczka w przebiegu, której obserwuje się wzrost stężenia bilirubiny wolnej nazywana jest żółtaczką przedwątrobową, inaczej hemolityczną. Pacjenci mogą zaobserwować zmianę zabarwienia stolca na ciemny kolor, ze względu na podwyższony poziom sterkobilinogenu w kale. Dodatkowo w moczu obserwuje się wzrost urobilinogenu. Enzymy wątrobowe: AlAT i AspAT są w normie.

Hiperbilirubinemia z przewagą bilirubiny wolnej

Z takim stanem mamy do czynienia, gdy dochodzi do nadmiernego wytwarzania bilirubiny. Dzieje się tak w wyniku rozpadu krwinek czerwonych. Stan taki nazywany jest hemolizą. Rozpad erytrocytów może mieć miejsce już w szpiku kostnym i proces erytropoezy (powstawania krwinek czerwonych) jest nieefektywny. Konkretnie dochodzi tutaj do rozpadu tzw. komórek prekursorowych erytrocytów. Dzieje się tak m.in.: w przebiegu niedokrwistości złośliwej Addisona-Biermera, talasemii.

U noworodków, u których wystąpił konflikt serologiczny dochodzi do rozpadu krwinek czerwonych. Efektem tego może być nagromadzenie bilirubiny w jądrach podkorowych mózgowia, na skutek jej zdolności do przenikania przez barierę krew-mózg. Stan taki jest bardzo niebezpieczny dla dziecka, dlatego tak ważne jest oznaczanie stężenia bilirubiny u noworodków.

Ze wzrostem bilirubiny wolnej we krwi możemy mieć również do czynienia, wówczas, gdy zaburzony jest proces łączenia bilirubiny wolnej z kwasem glukuronowym. Taka sytuacja ma miejsce u osób z zespołem Gilberta. Jest to choroba wrodzona. Jej objawem jest łagodna żółtaczka. Stężenie bilirubiny u tych pacjentów nie przekracza 50mg/l.

Kolejną możliwą przyczyną wzrostu bilirubiny wolnej we krwi jest przyjmowanie leków powodujących hemolizę.

Wzrost bilirubiny wolnej może wystąpić również po przetoczeniu krwi.