fT4 niskie i wysokie – co to oznacza?

Hormony tarczycy – fT₄ i T₄ – rola i funkcje

T₄ i fT₄ to symbole, którymi oznacza się hormon tarczycy – T₄ to tyroksyna i fT₄ to wolna tyroksyna. Synteza tych hormonów jest regulowana przez tyreotropinę (TSH), wydzielaną przez przysadkę mózgową.

Związki te pełnią w organizmie bardzo ważne funkcje i są niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania. Wywierają ważny regulacyjny wpływ na wiele układów, narządów i funkcji organizmu. Podejrzenie chorób tarczycy to główne wskazanie do wyliczenia stężenia tych hormonów. Dla przykładu, niedobór tyroksyny jest przyczyną pojawienia się objawów niedoczynności tarczycy.

Hormon fT4:

• decyduje o prawidłowym rozwoju i funkcjonowaniu układu nerwowego;
• reguluje dojrzewanie układu kostnego, w tym gospodarkę wapniowo-fosforanową;
• reguluje metabolizm i przemiany energetyczne w organizmie;
• decyduje o metabolizmie tłuszczów, cukrów i białek;
• wpływa na pracę mięśni i siłę mięśniową;
• pobudza wzrost i rozwój tkanek.

Tyroksyna we krwi wykazuje mniejszą aktywność metaboliczną od trójjodotyroniny. Po opuszczeniu tarczycy, hormony wiążą się w ponad 99 proc. ze specjalnymi białkami. Stężenia tych białek zależą od wielu czynników, między innymi od przyjmowanych leków. Zatem większe znaczenie diagnostyczne ma oznaczanie wolnych hormonów tarczycy, które nie są związane z białkami. Frakcja wolna T₄ to około 0,05 proc. całkowitej ilości T₄.

Badanie fT4 – po co oznacza się hormon ft4?

Stężenie fT₄ oznaczamy w diagnostyce i monitorowaniu leczenia chorób tarczycy. W monitorowaniu leczenia niedoczynności tarczycy, nadczynności tarczycy, raka tarczycy.

W Polsce u każdego nowonarodzonego dziecka wykonuje się test w kierunku wykrycia wrodzonej niedoczynności tarczycy. Z pięty noworodka pobierana jest krew około 3.-5. dnia po narodzeniu i oznaczany jest stężenie TSH i FT₄ . Dzięki temu możliwe jest jak najszybsze rozpoznanie i wdrożenie leczenia, zapobiega to powikłaniom niedoczynności tarczycy.

A jak oznacza się ten hormon u dorosłych? Pacjent powinien być na czczo. Należy pobrać od pacjenta próbkę krwi. Materiał pobierany jest zazwyczaj z żył najlepiej widocznych i zlokalizowanych w dole łokciowym. Otrzymaną próbkę przesyła się do analizy. Przed takim badaniem należy wspomnieć lekarzowi o wszystkich przyjmowanych lekach, zwłaszcza przewlekle. Istotne znaczenie dla wyniku będzie miała prowadzona terapia hormonalna.

Hormony tarczycy związane są ze specyficznymi białkami, wówczas określa się jako T₄ i T₃ . Niewielka ich część krąży we krwi postaci wolnej, w której nie są związane z białkami. I to właśnie te frakcje hormonów mają dla lekarzy decydujące znaczenie diagnostyczne – frakcje te opisywane są jako fT₃ i fT₄ .

Stężenie białek, z którymi są połączone hormony tarczycy, może ulegać zmianie pod wpływem różnych czynników. Istnieją jednak szczególe sytuacje kliniczne, w których oznaczenie całkowitych hormonów tarczycy znajduje zastosowanie.

fT₄ – jaka jest norma?

Monitorowanie leczenia chorób tarczycy wymaga systematycznego badania wartości hormonów tarczycy. Wartości referencyjne dla badania tyroksyny są różne i zależne od tego, czy jest to frakcja wolna czy całkowita fT₄ i T₄:

• tyroksyna całkowita – w tym przypadku wynik powinien wynosić – 64,4–154,4 nmol/l,
• tyroksyna wolna, a więc norma fT₄ to – 9,1–23,8 pmol/l (pikomoli na litr).

Należy pamiętać, iż wartości te różnią się w zależności od laboratorium. Na otrzymanym wydruku obok naszego wyniku fT4 będzie podany zakres wartości prawidłowych dla oznaczanych przez nas hormonów.

Niskie fT4 – co oznacza obniżona tyroksyna i poniżej normy?

Obniżone wartości fT₄ w badaniach laboratoryjnych oznaczają:

• przy podwyższonym poziomie TSH mogą wskazywać na pierwotną niedoczynność tarczycy;
• przy obniżonym, bądź utrzymującym się w granicach normy stężeniu TSH, mogą wskazywać na wtórną lub trzeciorzędową niedoczynność tarczycy.

Wysokie ft4 – co oznacza podwyższona tyroksyna i powyżej normy?

Podwyższone wartości fT₄ w badaniach laboratoryjnych oznaczają:

• przy obniżonym poziomie TSH mogą wskazywać na pierwotną nadczynność tarczycy;
• przy podwyższonym, bądź utrzymującym się w granicach normy stężeniu TSH, mogą wskazywać na wtórną nadczynność tarczycy.

Jeżeli fT4 i TSH są w normie, to mamy do czynienia z tzw. eutyreozą – oznacza to, że tarczyca pracuje prawidłowo i jest zdrowa. Podwyższona tyroksyna i TSH mogą wskazywać na tzw. subkliniczną niedoczynność tarczycy – stan, w którym pacjent nie odczuwa typowych objawów choroby tarczycy, ale wyniki badań laboratoryjnych ją potwierdzają. Niskie fT4 i TSH mogą z kolei wskazywać na tzw. subkliniczną nadczynność tarczycy.

Są natomiast przypadki, kiedy trzeba zbadać fT₄ i fT₃ . Dzieje się tak wtedy, gdy wynik badania tyroksyny jest prawidłowy, a TSH jest niskie. Interpretacja wyników jest wówczas następująca:

• TSH poniżej normy, a fT₃ i fT₄ w normie świadczą o subklinicznej nadczynności tarczycy;
• wolna tyroksyna w normie, TSH i fT₃ poniżej normy wskazują na tzw. zespół niskiej trójjodotyroniny, towarzyszący m.in. zawałowi serca, gorączce czy głodzeniu;
• fT4 w normie, tyreotropina poniżej normy oraz fT₃ powyżej normy wskazywać mogą na tzw. T₃ – tyreotoksykozę, czyli nadczynność tarczycy.