Badanie CRP – dziecko, noworodek, ciąża, dorosły

CRP (białko C-reaktywne) – co to jest?

CRP (białko C-reaktywne, glikoproteina) to tzw. białko ostrej fazy, które syntetyzowane jest w organizmie w odpowiedzi na urazy, infekcje czy stany zapalne.

Badanie CRP jest zatem najczęściej oznaczanym markerem zapalnym. Wskazuje na zaistnienie stanu chorobowego oraz pomaga różnicować infekcje wirusowe od bakteryjnych.

CRP to białko obecne w organizmie w warunkach fizjologicznych, zaś jego wzmożona synteza przez wątrobę następuje już w przeciągu kilku godzin od zadziałania szkodliwego bodźca.

CRP – norma

Wartość CRP normalizuje się do 72 godzin od ustania działania bodźca patologicznego. CRP to marker nieswoisty, reagujący podwyższonym stężeniem na infekcje, zawał serca, ostre stany zapalne, choroby układowe tkanki łącznej, nowotwory złośliwe. Marker ten ma zatem charakter ogólnie informacyjny, zaś podwyższone CRP zawsze wymaga dalszej diagnostyki.

Norma CRP wynosi < 3 mg/l, choć niektóre laboratoria uznają wartość < 5 mg/l. Zazwyczaj rutynowo stosowane testy oznaczają wartości CRP powyżej 5 mg/l, zatem wynik dla wartości niższych nie jest dokładnie oznaczany ilościowo, tylko podawany jako wynik w normie, czyli CRP < 5 mg/ l.

W związku z tym, że wynik CRP zależy od wieku, masy ciała czy stanu ogólnego zdrowia, interpretacji powinien dokonać lekarz. Przykładowo dla osób otyłych, palaczy czy osób z nadciśnieniem dopuszczalna wartość CRP to < 10 mg/ l.

Badanie CRP – kiedy oznaczać CRP marker?

Badanie CRP ilościowo to bardzo uniwersalny marker, który reaguje wzrostem stężenia na wiele czynników; stąd zastosowanie CRP w diagnostyce jest bardzo szerokie. Najważniejsze wskazania do badania CRP to:

• różnicowanie infekcji wirusowych i bakteryjnych;
• monitorowanie ostrych stanów zapalnych oraz infekcyjnych, w tym sepsy;
• kontrolowanie stanu pacjenta po zabiegach operacyjnych (w kierunku infekcji okołooperacyjnej) oraz po przeszczepach;
• ocena ryzyka wystąpienia chorób sercowo – naczyniowych (hs-CRP);
• monitorowanie przebiegu ostrego zapalenia trzustki;
• objawy wskazujące na infekcję: stany gorączkowe, utrata masy ciała, niedokrwistość bez niedoboru żelaza czy hipoalbuminemia.

Test CRP to badanie krwi, które powinno być oznaczane z próbki krwi pobranej na czczo. W przypadku badania CRP cena to około 10 zł.

hs-CRP a choroby serca

Test CRP ma jeszcze jedno zastosowanie – to istotny czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, w tym zawału serca, miażdżycy czy choroby niedokrwiennej. Wykorzystując bardzo czuły test, można oznaczyć niższe niż 5 mg/l wartości CRP, w oparciu o które określono trzy grupy ryzyka wystąpienia schorzeń serca i naczyń:

• grupa niskiego ryzyka to wartości CRP < 1 mg/ l;
• grupa średniego ryzyka to wartości CRP 1–3 mg/l;
• grupa wysokiego ryzyka to wartości > 3 mg/l.

W celu oszacowania ryzyka sercowo-naczyniowego CRP powinno być oznaczane w okresie wolnym od jakiejkolwiek choroby.

Podwyższone CRP – na co wskazuje wysokie CRP?

Białko CRP wzrasta od kilku do nawet kilkuset razy powyżej normy, a wzrost CRP zazwyczaj skorelowany jest ze wzrostem innych białek ostrej fazy. Najczęściej razem występuje też podwyższone OB i CRP.

CRP podwyższone do wartości 40 mg/l może wskazywać na infekcje wirusowe oraz łagodne stany zapalne, zaś CRP od 40–200 mg/ l świadczy o infekcji bakteryjnej lub pasożytniczej.

Wynik CRP w przedziale 200–500 mg/l występuje przy rozległych oparzeniach, zmiażdżeniu mięśni, zawale, sepsie czy ostrym zapaleniu otrzewnej.

Za wysokie CRP, osiągające wartości trzycyfrowe, towarzyszy nowotworom. Warto pamiętać, że jednorazowe oznaczenie CRP na ograniczoną wartość diagnostyczną, w przeciwieństwie do oznaczenia seryjnego CRP.

Kilkukrotne wykonanie badania CRP w odstępach czasowych doskonale obrazuje dynamikę rozwoju infekcji czy procesu zdrowienia.

CRP w ciąży

CRP w ciąży powinno wynosić poniżej 10 mg/l. Badanie CRP w ciąży wykonywane jest przy podejrzeniu jakiejkolwiek infekcji oraz u ciężarnych z przedwczesnym odejściem wód płodowych.

Podwyższone CRP w ciąży często skłania lekarza do przepisania antybiotyku o szerokim spektrum działania, np. Augumentin czy Duomox. Niekiedy w ostatnim trymestrze ciąży możliwy jest fizjologiczny wzrost CRP.

CRP u noworodka

CRP u noworodka wykazuje wysokie wartości w pierwszych trzech dobach po porodzie, większe po porodzie siłami natury niż po cesarskim cięciu.

W pierwszej dobie życia CRP noworodka wynosi do 5 mg/l, w drugiej dobie do 3 mg/l, w trzeciej powoli się normalizuje.

W związku z tym, że u noworodków stwierdza się fizjologicznie wyższy poziom CRP, utrudnia to wykorzystanie tego markera w diagnostyce zakażeń okołoporodowych. Razem z CRP powinny być oznaczane zatem inne białka ostrej fazy oraz prokalcytonina, która najlepiej różnicuje infekcje bakteryjne i wirusowe. Czułość wykrywanie sepsy u noworodków zwiększa się dla seryjnych oznaczeń CRP oraz wykazania neutropenii ze stosunkiem granulocytów pałeczkowatych do segmentowanych > 0,3.

CRP u dzieci – jaki wynik CRP jest prawidłowy?

CRP u dzieci powinno wynosić poniżej 10mg/l. Wysokie CRP u dziecka interpretowane jest podobnie jak u dorosłych: wartości w granicach 15–20 mg/l wskazują na infekcję wirusową, zaś CRP powyżej 40 mg/l – na infekcję bakteryjną. Takie różnicowanie ma szczególne znaczenie w różnicowaniu przyczyn zapalenia migdałków, zapalenia ucha środkowego, zapalenia oskrzeli czy zapalenia opon mózgowych.

Znacznie podwyższone CRP u dziecka może świadczyć o ostrej infekcji, np. zapaleniu płuc czy układu moczowego. Przy braku objawów warto wykonać badanie ogólne moczu – u dzieci zakażenie dróg moczowych często przebiega bezobjawowo.

Po wdrożeniu antybiotykoterapii CRP powinno się unormalizować; jeśli to nie nastąpi, wymagane są bardziej szczegółowe badania diagnostyczne.