Aminotransferaza alaninowa – badanie ALT

Czym jest aminotransferaza alaninowa?

Aminotransferaza alaninowa (transaminaza glutaminowo-pirogronianowa, ALT, ALAT, SGPT) jest enzymem występującym głównie w cytoplazmie komórek miąższowych wątroby, komórek nabłonkowych cewek nerkowych, a także w mniejszych ilościach w sercu i w mięśniach szkieletowych. W niewielkich ilościach jest obecny w komórkach wszystkich tkanek.

Oznaczanie poziomu ALAT przeprowadza się najczęściej:

• podczas wykonywania testów przesiewowych do rozpoznania, różnicowania oraz kontrolowania przebiegu stanów zapalnych wątroby głównie związanych z zakażeniem wirusem HBV oraz wirusem HCV,
• alkoholizmem,
• toksycznym działaniem leków,
• zapaleniem dróg żółciowych.

Wzrost poziomu aminotransferazy alaninowej w surowicy jest najważniejszym wskaźnikiem martwicy komórek wątroby. Podwyższone aktywności ALAT wyprzedzają wystąpienie żółtaczki nawet o 7–14 dni w przypadku wirusowego zapalenia wątroby. ALAT posiada zmienność dobową, jej aktywność jest wyższa po południu niż wcześnie rano.

Badanie ALT – normy

Materiałem do badania jest surowica oraz osocze. Krew powinna zostać pobrana rano na czczo.

Zakres wartości referencyjnych aminotransferazy alaninowej (ALT):

• mężczyźni <45 U/l,
• kobiety <35 U/l,
• dzieci (1–15 rok życia) <25 U/l.

Podwyższony i obniżony ALAT

Podwyższona aktywność ALAT jest spowodowana uwalnianiem tego enzymu ze zniszczonych komórek.

Wysoki ALAT (poziom ALT) występuje najczęściej w chorobach wątroby, do których należą:

• ostre i przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby,
• toksyczne uszkodzenie wątroby (zatrucie grzybami, czterochlorkiem węgla, halotanem),
• przewlekłe autoimmunologiczne,
• polekowe zapalenie wątroby,
• alkoholowe zapalenie wątroby,
• marskość wątroby,
• stłuszczenie wątroby, guzy pierwotne,
• cholestaza zewnątrzwątrobowa (wzrost aktywności ALAT występuje już w ciągu pierwszych dwóch dni) oraz zapalenie dróg żółciowych.

Podwyższone wartości ALAT występują również w otyłości (średnio 1–3 krotny wzrost), w ciężkich stanach przedrzucawkowych, w szybko postępującej białaczce limfoblastycznej, w zawale mięśnia sercowego, w chorobach mięśni (zapalenie, urazy zabiegi chirurgiczne), chorobie Wilsona, hemochromatozie, w infekcjach (HAV, HBV, HSC, CMV, EBV), nowotworach, w hemolizie wewnątrznaczyniowej.

Fałszywie podwyższone wyniki ALAT występują w przypadku: ciężkiej pracy fizycznej, wysiłku fizycznego, hemolizy, zażywania pewnych leków, a także u kobiet w trakcie ciąży lub po porodzie. Obniżone wartości poziomu ALT występują m.in. w zakażeniu układu moczowo-płciowego lub w niedoborze witaminy B₆ (fosforanu pirydoksalu) np. w niedożywieniu.

Aktywność ALT często jest oznaczana razem z aktywnością aminotransferazy asparaginianowej (AST, AspAT). W celu oceny stopnia uszkodzenia wątroby wskazane jest wyliczenie stosunku aktywności AST do ALT (tzw. wskaźnik de Ritisa). Wartości zbliżone do 2 przemawiają za alkoholowym zapaleniem wątroby. W przypadku rozległej martwicy AspAT przewyższa ALAT, natomiast w przypadku zapalenia wątroby bez dużej martwicy ALAT przewyższa AspAT. Prawidłowy wskaźnik wynosi 0,7–1,4.