Adiponektyna – działanie, rola w otyłości, badanie poziomu

Co to jest adiponektyna?

Adiponektyna to peptyd zbudowany z 247 aminokwasów, wydzielany przez adipocyty, czyli komórki tkanki tłuszczowej. Adipocyty syntetyzują adiponektynę w jej podstawowej formie, czyli postaci trimerycznej (LMW). W krążeniu krwi występuje natomiast kilka form adiponektyny – heksamery (MMW) oraz multimery wyższego rzędu (HMW). Proporcje poszczególnych form adiponektyny we krwi zależą od wielu czynników, a najważniejszym jest masa ciała. Uznaje się, że największy wpływ na regulowanie metabolizmu wywiera multimer HMW. Wzajemny stosunek całkowitego stężenia wszystkich postaci adiponektyny do stężenia formy wielkocząsteczkowej umożliwia ocenę prawidłowej multimeryzacji adiponektyny. Zaburzeniu tego procesu może towarzyszyć wyższe ryzyko rozwoju niektórych chorób przewlekłych.

Przeczytaj również: Progesteron – normy u kobiet, w ciąży i u mężczyzn

Adiponektyna – działanie

Adiponektyna oddziałuje na komórki ciała za pośrednictwem dwóch receptorów: AdipoR1 (zlokalizowanych głównie w mięśniach, a w mniejszych ilościach – w nerkach, trzustce czy mózgu) oraz AdipoR2 (występujących w wątrobie i mięśniach szkieletowych). Działanie adiponektyny w komórkach mięśni szkieletowych sprowadza się przede wszystkim do utleniania glukozy oraz kwasów tłuszczowych i usprawnienia przyswajania glukozy przez mięśnie. Adiponektyna zwiększa wrażliwość komórek mięśniowych na insulinę. Z kolei wpływ na wątrobę sprowadza się do hamowania glukoneogenezy oraz zwiększenia utleniania kwasów tłuszczowych. Ostatnio wykazano ponadto obecność receptorów dla adiponektyny w komórkach błony śluzowej oraz komórek podścieliska trzonu macicy.

Adiponektyna – zwłaszcza jej postać HMW – moduluje lipidogram, sprzyjając utrzymaniu optymalnego poziomu cholesterolu HDL i zmniejszając poziom cholesterolu LDL. Ponadto adiponektyna wykazuje pozytywny wpływ na śródbłonek naczyń krwionośnych, co ogranicza tworzenie się blaszki miażdżycowej, jej pękanie oraz generowanie procesów zakrzepowych. Dzięki temu adiponektyna może chronić przed rozwojem zmian miażdżycowych i powstałych na jej podłożu schorzeń układu sercowo – naczyniowego.

Pobudzenie receptorów dla adiponektyny w podwzgórzu prowadzi do stymulacji łaknienia.

Przeczytaj więcej na temat: Niski progesteron – leczenie, objawy, skutki

Od czego zależy poziom adiponektyny w organizmie?

Adiponektyna to hormon kodowany przez gen ADPN, którego ekspresja zależy od wielu czynników. Wpływają one na wielkość stężenia adiponektyny w organizmie. Najważniejsze z nich to:

• insulina,
• BMI, czyli wskaźnik masy ciała,
• stężenie trójglicerydów,
• wartość wskaźnika insulinooporności HOMA,
• wiek,
• poziom cholesterolu HDL,
• wartość ciśnienia tętniczego krwi.

Niski poziom adiponektyny we krwi towarzyszy m. in. nadciśnieniu tętniczemu krwi, cukrzycy typu 2, chorobie wieńcowej, otyłości.

Jak oznaczana jest adiponektyna? Badanie przeprowadzane jest w nielicznych laboratoriach i polega na pobraniu próbki krwi. Nie jest wymagane specjalne przygotowanie do badania adiponektyny. Cena badania to około 200 zł. Prawidłowy poziom adiponektyny we krwi to 5–30 mikrogramów/ ml.

Adiponektyna w otyłości

Za syntezę adiponektyny odpowiada tkanka tłuszczowa, zatem powinna występować wprost proporcjonalna zależność między ilością tkanki tłuszczowej a poziomem adiponektyny. Osoby otyłe powinny mieć zatem wysoki poziom hormonu we krwi – w rzeczywistości jest jednak inaczej. U osób z nadwagą czy otyłością wykazują nawet kilkukrotnie obniżony poziom adiponektyny w porównaniu z osobami o prawidłowej masie ciała (tzw. paradoks adiponektyny). Natomiast redukcja masy ciała sprzyja normalizacji poziomu hormonu we krwi.

U osób z nadwagą warto zatem dążyć do zwiększenia poziomu adiponektyny we krwi, co może wpłynąć pozytywnie na gospodarkę glukozową, a także insulinowrażliwość. Jak zwiększyć poziom adiponektyny? Osoby z nadwagą sięgają niekiedy po adiponektynę w tabletkach. Taki suplement diety nie zawiera samego hormonu, a jedynie substancje wspomagające wzrost poziomu adiponektyny w organizmie. Najczęściej adiponektyna w tabletkach to preparaty zawierające: kofeinę, kwas chlorogenowy, resweratol, katechiny zielonej herbaty, kurkuminę, L-argininę, kwasy omega 3 czy ketony z malin.Ich stosowanie ma na celu redukcję masy ciała, a także zminimalizowanie ryzyka rozwoju takich powikłań otyłości jak nadciśnienie, miażdżyca czy cukrzyca typu 2.

Poziom adiponektyny warto zwiększyć także na drodze zdrowego stylu życia – odpowiednia dieta, regularna aktywność fizyczna sprzyjają normalizacji wagi, a tym samym – zwiększeniu poziomu hormonu.