Wziernikowanie pęcherza moczowego

Co to jest wziernikowanie pęcherza moczowego?

Wziernikowanie pęcherza moczowego, czyli cystoskopia to badanie umożliwiające bezpośrednie obejrzenie:

• cewki moczowej,
• szyi,
• śluzówki pęcherza moczowego,
• ujść moczowodów.

Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym, w niektórych przypadkach uzasadnionych medycznie lub w przypadku dzieci stosuje się znieczulenie ogólne (pacjent jest usypiany). Instrumentem służącym do badania jest wziernik, czyli cystoskop, który jest sztywną rurą o średnicy zbliżonej do średnicy długopisu. Wprowadza się go poprzez cewkę moczową delikatnymi ruchami. Wszystkie narzędzia wykorzystywane do badania są sterylne.

Cystoskopia może być połączona z pobraniem fragmentów tkanki – wycinków do badania histopatologicznego. Używa się do tego specjalnych szczypczyków, które są częścią wziernika, jest to bezbolesne i dotyczy głównie sytuacji przy podejrzeniu guza pęcherza moczowego. Następnie pobrane wycinki przekazywane są histopatologowi, który stawia rozpoznanie, co umożliwia wykluczenie poważnej choroby jaką jest nowotwór lub, w przypadku potwierdzenia, wdrożenie odpowiedniego leczenia farmakologicznego.

Podczas wziernikowania pęcherza moczowego można również ocenić stan moczowodów podając przez cewnik moczowodowy środek kontrastujący, który umożliwia zobrazowanie zmian w promieniach rentgenowskich. Obraz utworzony przez środek cieniujący wyświetlany jest na ekranie. Metoda ta daje możliwość sprawdzenia czy w moczowodach nie występuje blok odpływu moczu lub uwidocznienia patologii, takich jak zwężenie, poszerzenie lub uchyłki moczowodów.

Wziernikowanie pęcherza moczowego jest również przydatnym narzędziem diagnostycznym do oceny stopnia zalegania moczu w pęcherzu, na przykład przy przeroście gruczołu krokowego.

Na czas cystoskopii pacjent jest przyjmowany do szpitala na pobyt jednodniowy. Badanie jest bezpieczne dla osób w każdym wieku, jak również dla kobiet w ciąży. Może być powtarzane.

Wskazania do wziernikowania pęcherza moczowego

Wskazaniami do przeprowadzenia wziernikowania pęcherza moczowego są:

• podejrzenie nowotworu pęcherza moczowego,
• wady rozwojowe cewki i pęcherza moczowego,
• nawracające infekcje dróg moczowych,
• podejrzenie kamicy moczowa,
• podejrzenie gruźlicy układu moczowego,
• krwiomocz nieznanego pochodzenia,
• obecność przetoki moczowej,
• podejrzenie uszkodzenia pęcherza moczowego,
• ocena zalegania moczu.

Jak przebiega wziernikowanie pęcherza moczowego?

Tuż przed wziernikowaniem pęcherza moczowego należy go opróżnić. W przypadku zwiększonego ryzyka wystapienia zakażenia dróg moczowych, na 1-2 dni wcześniej podaje się prewencyjnie leki przeciwbakteryjne (pod kontrolą lekarza). Pacjent powinien również zgłosić lekarzowi przeprowadzającemu badanie aktualnie przyjmowane leki, skłonność do uczuleń (zwłaszcza na substancje lecznicze) oraz skłonność do nadmiernego krwawienia (skazę krwotoczną).

Należy dokładnie umyć okolice krocza i ujścia cewki moczowej, a bezpośrednio przed badaniem oddać mocz. Następnie pacjent układa się na specjalnym fotelu (podobnym do fotela ginekologicznego) z kończynami dolnymi rozchylonymi i zgiętymi w stawach biodrowych i kolanowych pod kątem 90 stopni, stopy są oparte na podpórkach. Lekarz odkaża okolice ujścia cewki moczowej, smaruje specjalnym środkiem znieczulającym i powoli wprowadza cystoskop przez cewkę moczową. W trakcie badania lekarz może pobrać wycinki do badania histopatologiczne lub podać kontrast do oceny moczowodów metodą radiologiczną.

Całe badanie trwa od 5 do 10 minut i jest raczej niebolesne, aczkolwiek podczas wziernikowania cewki moczowej pacjent może odczuwać pewien dyskomfort przypominający parcie na mocz lub pieczenie. Wszelkie dolegliwości należy zgłaszać i konsultować z lekarzem badającym.

Jeśli badanie przeprowadzane jest w znieczuleniu ogólnym pacjent powinien być na czczo. Przez cały czas trwania cystoskopii jest on wtedy uśpiony i badanie jest bezbolesne. Po wybudzeniu pacjent pozostaje na kilka godzin obserwacji w szpitalu.

Dobrze jest, aby pacjent został odebrany ze szpitala po badaniu przez osobę towarzyszącą.

Powikłania po wziernikowaniu pęcherza moczowego

Po wziernikowaniu pęcherza moczowego można odczuwać pewien dyskomfort (parcie i pieczenie) podczas oddawania moczu, zdarza się, że pojawia się przejściowo krew w moczu (krwiomocz).
W wyniku wprowadzania instrumentów medycznych do dróg moczowych może wystąpić zakażenie, dlatego lekarz często prewencyjnie przepisuje lek przeciwbakteryjny. Należy pić duże ilości płynów.
U mężczyzn istnieje ryzyko wystąpienia zatrzymania moczu – konieczne jest wtedy założenie cewnika i zastosowanie leczenia farmakologicznego.

Wszelkie niepokojące objawy, które wystąpią w przeciągu kilku dni od badania wziernikowania pęcherza moczowego należy skonsultować z lekarzem prowadzącym.

Przeciwwskazania do wziernikowania pęcherza moczowego

Przeciwwskazaniami do wziernikowania pęcherza moczowego są:

• infekcje układu moczowo-płciowego (zwłaszcza ostre zapalenie pęcherza lub gruczołu krokowego) – zwiększone ryzyko wystąpienia urosepsy,
• znaczne powiększenie stercza (gruczołu krokowego),
• urazowe uszkodzenie pęcherza moczowego,
• mały pęcherz moczowy, np. w przebiegu gruźlicy.

Zaburzenia krzepliwości są przeciwwskazaniem względnym, należy je skonsultować z lekarzem kierującym na badanie.

W przypadku pacjentów z chorobą zastawek serca lub sztucznymi zastawkami wskazane jest zastosowanie antybiotyków w celu ochrony przed bakteriemią (podanie przed, w trakcie i po badaniu cystoskopii), gdyż istnieje ryzyko zapalenia wsierdzia.