Spirometria – przebieg, wyniki, normy, przeciwwskazania

Spirometria – badanie pojemności płuc

Badanie spirometryczne zalicza się do badań czynnościowych układu oddechowego. To badanie służące do pomiaru objętości, pojemności płuc oraz przepływu powietrza, które znajduje się w płucach i w oskrzelach. Zbadanie poszczególnych parametrów pozwala ocenić wydolność oddechową pacjenta. Badanie wykonuje się za pomocą specjalnego przyrządu – spirometru, który połączony jest zazwyczaj z komputerem.

Spirometria jest jednym z podstawowych, nieinwazyjnych badań układu oddechowego. Zalicza się ją do tzw. badań czynnościowych. Spirometria umożliwia określenie ilości wdychanego i wydychanego powietrza.

Wskazaniami do wykonania spirometrii jest przede wszystkim diagnostyka chorób układu oddechowego – m.in. astmy i POChP (Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc).

Sprawdź również: Odkrztuszanie plwociny (flegmy)

Badanie spirometryczne – kiedy wykonać?

Astma jest przewlekłą chorobą dróg oddechowym. Najważniejszymi jej elementami jest stan zapalny i obturacja, czyli odruchowe zwężenie dróg oddechowych. Dzięki spirometrii u dzieci można wykryć astmę oskrzelową.

Badanie spirometryczne wykonuje się, kiedy występuje podejrzenie astmy i można zaobserwować objawy charakterystyczne dla choroby, tj.:

• duszność,
• trudności i problemy z oddychaniem,
• monitorowanie chorób płuc,
• świszczący oddech,
• suchy, napadowy kaszel.

Wyróżnia się astmę: alergiczną albo niealergiczną oraz sporadyczną albo przewlekłą. Do czynników ryzyka zachorowania na astmę zalicza się: czynniki genetyczne, płeć żeńską, alergię, narażenie na działanie alergenów, takich jak np. dym tytoniowy. Czynnikami wywołującymi chorobę może być też otyłość czy zakażenie układu oddechowego.

Z kolei POChP to przewlekła obturacyjna choroba dróg oddechowych, w której tak jak w przypadku astmy dochodzi do zwężenia dróg oddechowych. Charakterystyczną cechą tej choroby jest ograniczony przepływ powietrza przez drogi oddechowe. Przepływ ten nie jest całkowicie odwracalny. POChP jest chorobą postępującą, która występuje często u palaczy tytoniu. Do objawów POChP będących wskazaniami do spirometrii należą: przewlekły kaszel, który występuje zwykle w ciągu dnia, rzadko w nocy, przewlekłe odkrztuszanie plwociny oraz duszność. Spirometria powinna być badaniem kontrolnym u osób palących.

Spirometria – jak się przygotować i jak przebiega?

Pacjent 24 godziny przed badaniem spirometrycznym nie powinien palić papierosów, a na 4 godziny przed badaniem nie powinien pić alkoholu. Na około 2–3 godziny przed badaniem nie powinien jeść też obfitych i ciężkostrawnych posiłków. W dzień badania płuc pacjent powinien włożyć luźne ubranie, które nie będzie go uciskać. Przed badaniem pacjent nie powinien wykonywać wysiłku fizycznego.

Badanie pojemności płuc wykonuje się w pozycji siedzącej. Pacjent ma założony na nos specjalny zacisk, obejmuje ustnik aparatu wargami, a następnie dokładnie wykonuje polecenia wydawane przez osobę przeprowadzającą badanie. Początkowo pacjent będzie miał za zadanie oddychać spokojnie, następnie nabrać maksymalnie powietrza a także wykonać maksymalny wdech i wydech. Badanie spirometryczne powtarza się zazwyczaj 3-krotnie, uzyskane wyniki powinny być do siebie podobne i jest to miarą poprawności wykonanego badania. Ile trwa spirometria? Cały proces wymaga kilku minut.

Spirometria – wyniki i normy

Spirometria może być dodatkowo rozszerzona o wykonanie próby rozkurczowej. Jest ona wykorzystywana do oceny odwracalności obturacji. Przeprowadza się ją po wykonaniu spirometrii podstawowej, po około 15 minutach od podania leku rozkurczającego oskrzela do inhalacji.

Wyniki spirometrii przedstawiane są w postaci liczbowej, a także za pomocą wykresów.

Do parametrów, które są oceniane podczas badania spirometrycznego należą m.in.:

• FEV1 – określa objętość powietrza, jaką pacjent jest w stanie wydmuchać z płuc w ciągu pierwszej sekundy natężonego wydechu. Jest ona zależna od wielkości płuc a także od ich drożności.
• FVC – określa objętość powietrza, jaką pacjent może wydmuchać począwszy od najgłębszego wdechu a kończąc na maksymalnym wydechu. Jest ona zależna od wielkości płuc.
• FEV1/FVC – ten wskaźnik pozwala na ocenę czy obserwowane podczas spirometrii zaburzenia mają związek ze zwężeniem oskrzeli – tzw. obturacją (występuje utrudniony przepływ powietrza, szczególnie podczas wydechu). Wówczas, gdy współczynnik ten jest zmniejszony oznaczać to może, że obserwowane zaburzenia mają związek z obturacją. Jeśli wartość współczynnika jest zwiększona może to świadczyć o zmniejszonej objętości płuc.

Jak odczytać wyniki spirometrii? Interpretacja przedstawia się następująco: jeżeli wartość FEV lub FVC zwiększy się o > 200ml i o > 12 proc. wartości należnej, wynik próby jest dodatni i świadczy to o odwracalności obturacji. Taka odwracalność jest charakterystyczna dla astmy.

Spirometria – przeciwwskazania

Przeciwwskazania do spirometrii to: niedawno przebyte operacje okulistyczne, odwarstwienie siatkówki czy tętniaki aorty lub tętnic mózgowych.

Poza tym badania spirometrycznego nie przeprowadza się u osób po zawale przebytym w ciągu ostatniego miesiąca oraz po operacjach na jamie brzusznej lub klatce piersiowej, jeżeli występują dolegliwości bólowe.

Przeciwwskazaniem do wykonania opisywanego badania płuc może być również niekontrolowane nadciśnienie tętnicze. Spirometria jest nieinwazyjnym i bezpiecznym badaniem płuc, nie powinno prowadzić do powikłań.