Kardiotokografia (KTG) – wskazania, przebieg i wyniki badania serca płodu

Co to jest kardiotokografia?

Kardiotokografia jest to badanie służące do oceny dobrostanu płodu. KTG jest badaniem nieinwazyjnym, całkowicie bezpiecznym i bezbolesnym.

Badanie to składa się z 2 części – z kardiografii i tokografii.

Kardiografia służy do monitorowania czynności serca u płodu, natomiast tokografia do monitorowania czynności skurczowej macicy, dzięki temu możliwa jest jednoczesna ocena czynności serca płodu i czynności skurczowej macicy.

• Kardiotokografia pozwala na wcześniejsze wykrycie zagrożenia dla życia płodu.
• W oparciu o zapis KTG lekarz może zastosować odpowiednie leczenie a także zdecydować o wcześniejszym rozwiązaniu ciąży.
• Czy do badania KTG trzeba się przygotowywać? Badanie kardiotokograficzne nie wymaga przygotowania.
• Czy KTG powoduje powikłania u płodu, czy jest bezpieczne dla dziecka? Kardiotokografia jest całkowicie bezpieczna, zarówno dla matki, jak i dla jej dziecka.

Jakie są wskazania do wykonania badania kardiotokograficznego?

Kardiotokografia wykonuje się od 28 tygodnia ciąży.

Począwszy od 37 tygodnia ciąży KTG wykonuje się u każdej ciężarnej aż do czasu porodu. U zdrowych ciężarnych w okresie okołoporodowym badanie jest wykonywane co 2–3dzień.

Wskazaniami do częstszego badania KTG są:

• obciążony wywiad położniczy,
• ciąża po terminie,
• hipotrofia płodu,
• nadciśnienie tętnicze, choroby serca, nerek u matki,
• krwawienia z dróg rodnych,
• konflikt serologiczny,
• słabsze odczuwanie ruchów płodu przez matkę,
• urazy brzucha.

Jak wygląda kardiotokografia?

Podczas badania kardiotokograficznego, kobieta ciężarna kładzie się na leżance. Do brzucha ciężarnej przymocowane zostają 2 głowice. Jedna połączona jest z kardiografem natomiast druga z tokografem. Urządzenie sporządza zapis. Podczas badania kobieta słyszy bicie serca dziecka. Całość badania trwa około 30 minut.

Prawidłowa czynność serca płodu wynosi 110–160 uderzeń/minutę.

Czynność powyżej 160 uderzeń/minutę to tachykardia, obserwuje się ją w następujących przypadkach:

• u płodu niedojrzałego może występować tachykardia fizjologiczna,
• może być reakcją płodu na stan gorączkowy u matki,
• odwodnienia,
• nadczynność tarczycy u matki,
• przyjmowania przez matkę leków kardiologicznych,
• może być ona czynnikiem poprzedzającym wystąpienie u płodu niedotlenienia.

Obniżenie czynności serca płodu poniżej 110 uderzeń/minutę to bradykardia, obserwuje się ją w następujących przypadkach:

• fizjologicznie występuje w ciąży po terminie,
• wrodzone wady serca.

Jak odczytywać opis i wynik KTG?

W opisie badania KTG mogę również wystąpić takie pojęcia jak deceleracje i akceleracje.

Deceleracje to przejściowe, krótkotrwałe zwolnienie czynności serca płodu w stosunku do czynności wyjściowej o przynajmniej 15 uderzeń/minutę i trwające minimum 15 sekund. Dzielą się na:

• deceleracje wczesne – występują one na początku skurczu macicy, są one spowodowane uciskiem główki płodu w kanale rodnym i pobudzeniem nerwu błędnego;
• deceleracje późne – występują w przypadku istniejącej niewydolności łożyska;
• deceleracje zmienne – mają swój początek w różnych fazach skurczu macicy, są związane z zaburzeniami przepływu krwi przez pępowinę.

W prawidłowym zapisie KTG deceleracje nie powinny występować.

Akceleracje – to przejściowe, krótkotrwałe przyspieszenie czynności serca płodu w stosunku do czynności wyjściowej o przynajmniej 15 uderzeń/minutę i trwające minimum 15 sekund. Związane są one z ruchami płodu. Są one wykładnikiem prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego płodu. Brak akceleracji jest objawem niepokojącym. Przyczynami ich braku może być niedotlenienie, infekcja, stosowanie niektórych leków przez matkę.

Dodatkowo w trakcie badania KTG lekarz może przeprowadzić testy:

1. test niestresowy – polega on na ocenie występowania lub braku akceleracji w czasie 30 minutowego zapisu
2. test oksytocynowy – podczas tego testu podaje się pacjentce oksytocynę w celu wywołania skurczów macicy. Oksytocyna to hormon, który powoduje skurcze macicy. U człowieka wytwarzana jest w podwzgórzu a następnie magazynowana w przysadce. W trakcie skurczu macicy dochodzi do chwilowego niedotlenienia płodu. W przypadku płodów niedotlenionych w zapisie KTG obserwuje się późne deceleracje.

Ocena zapisu KTG może być następująca:

1. prawidłowy zapis KTG,
2. podejrzany zapis KTG,
3. patologiczny zapis KTG.