Jakie badania diagnostyczne może zlecić ginekolog? Jak wykryć choroby ginekologiczne?

Badanie ginekologiczne

Badanie ginekologiczne składa się z dwóch części. W pierwszym etapie lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentką, aby ustalić cel wizyty. Zalecane jest, aby wykonywać je w miarę regularnie, z częstotliwością raz na 6-12 m-cy, co pozwala na uchwycenie niepokojących zmian w obrębie narządu rodnego. Najczęstszym powodem zgłaszania się kobiet do ginekologa jest dobranie właściwej antykoncepcji w przypadku rozpoczęcia współżycia seksualnego. W wielu przypadkach badanie ginekologiczne pełni funkcję diagnostyczną. Główne skargi kobiet w gabinecie lekarskim to nieregularne i nadmiernie obfite krwawienia miesiączkowe, silne dolegliwości bólowe podczas menstruacji, bóle podbrzusza związane z fazą cyklu menstruacyjnego oraz upławy.

Istotną częścią badania jest tzw. badanie dwuręczne lub badanie zestawione. Polega ono na wykorzystaniu obu rąk lekarza. Dwa palce prawej dłoni badają sklepienie pochwy szyjkę macicy, a także ujście zewnętrzne szyjki macicy. Druga ręka ginekologa uciska podbrzusze, co pozwala nie tylko na ocenę położenia macicy, ale także na uchwycenie patologicznych rozrostów w obrębie przydatków, np. torbieli.

Zobacz też: Po co się robi wymaz z odbytu?

Badanie cytologiczne

Badanie cytologiczne jest bardzo często częścią składową standardowego badania ginekologicznego. Pozwala ono na ocenę w obrazie mikroskopowym nabłonka wyścielającego szyjkę macicy. Dzięki temu możliwa jest wczesna diagnostyka zmian w kierunku raka szyjki macicy. Cytologia jest zatem wskazana u każdej kobiety po 25. roku życia, która rozpoczęła współżycie płciowe w odstępach przynajmniej 3 letnich, co stanowi element badania przesiewowego dla raka szyjki macicy. Cytologię najlepiej wykonywać między 10 a 18 dniem cyklu. W przypadku tendencji do powstawania nadżerki badanie należy powtarzać częściej niż raz na 3 lata.

Lekarz przy użyciu specjalnej szczoteczki cytologicznej pobiera materiał komórkowy, który następnie rozprowadza cienką warstwą na szkiełku podstawowym. Tak przygotowany preparat zostaje utrwalony i poddany ocenie mikroskopowej. Wynik badania, który otrzymuje pacjentka zawiera numer grupy wg powszechnie obowiązującej skali wg. Papanicolaou. Przypisanie do grupy II to informacja o toczącym się procesie zapalnym, bardzo często ze wskazaniem czynnika etiologicznego. III stopień charakteryzują cechy dysplazji, czyli zmian w obrębie budowy nabłonka. Raka płaskonabłonkowego należy podejrzewać w stopniu IV, natomiast stopień V jest zarezerwowany dla raka, który ma zdolność do naciekania struktur sąsiednich.

Czytaj również: Skręt jajnika – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie

USG przezpochwowe

Badanie, podczas którego głowica ultrasonograficzna jest wprowadzana poprzez pochwę nazywamy USG endowaginalnym lub transwaginalnym. W przypadku trudności w ocenie struktur wewnętrznych, a także u kobiet, które nie rozpoczęły jeszcze współżycia wykonuje się badanie poprzez odbyt, czyli badanie endorektalne. Oba typy USG dają nieporównywalnie lepsze możliwości diagnostyczne niż tradycyjne badanie z użyciem sondy brzusznej, a przede wszystkim są o wiele bardziej dokładniejsze.

Wskazania do przeprowadzenia USG endowaginalnego to:

• nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych,
• bóle podbrzusza,
• ból i inne dolegliwości podczas miesiączki,
• diagnostyka niepłodności,
• zmiany w obrębie jajników np. zespół policystycznych jajników,
• podejrzenie wady anatomicznej narządu rodnego.

Nie zaleca się, aby przed badaniem przygotowywać się w specjalny sposób. Należy skorzystać z toalety, aby w czasie badania pęcherz moczowy był pusty. Istotne jest, aby pamiętać datę ostatniej miesiączki. Mimo, iż badanie jest niebolesne, może powodować u niektórych kobiet uczucie lekkiego dyskomfortu.

Badanie ultrasonograficzne jest nieocenionym narzędziem diagnostycznym podczas ciąży. Pozwala ono nie tylko na monitorowanie prawidłowego rozwoju płodu, ale dodatkowo służy do wykrywania stanów patologicznych. Obligatoryjnie należy wykonać trzy badania pomiędzy 11 a 14 tygodniem, między 11 a 22 i ostatnie po 30 tygodniu ciąży. Z uwagi na małą inwazyjność badania i brak działań niepożądanych nie trzeba ograniczać ilość badania USG, jeżeli stan dziecka tego wymaga.

Laparoskopia diagnostyczna

Laparoskopia ginekologiczna jest wykorzystywana nie tylko w celu przeprowadzenia zabiegów operacyjnych alternatywnie do drogi klasycznej, czyli poprzez rozcięcie powłok brzusznych, ale jest także doskonałym narzędziem diagnostycznym, który pozwala na ocenę narządów jamy brzusznej w dużym powiększeniu. Ponadto umożliwia pobranie fragmentu tkankowego lub zmiany guzowatej, który następnie zostaje poddany analizie w badaniu histopatologicznym. W ginekologii bardzo trudno zlokalizować ogniska endometriozy przy użyciu diagnostyki małoinwazyjnej. Wówczas badanie laparoskopowe wydaje się być jedyną możliwością. Dużą zaletą diagnostycznej laparoskopii jest możliwość poszerzenia zabiegu o elementy terapeutyczne np. usunięcie podejrzanie wyglądającej zmiany, czy uwolnienie zrostów.

Wskazania do laparoskopii diagnostycznej:

• ból brzucha o nieustalonej etiologii (zwłaszcza w celu zróżnicowania chorób ginekologicznych a ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego),
• guz w jamie brzusznej ( w trakcie badania można pobrać fragment do badania histopatologicznego),
• płyn w jamie brzusznej o nieznanej etiologii,
• endometrioza,
• diagnostyka niepłodności,
• ciąża pozamaciczna.

Laparoskopia diagnostyczna wykonywana jest w warunkach bloku operacyjnego po uprzednim znieczuleniu pacjenta. Z uwagi na małą inwazyjność badania, powrót pacjenta do sprawności następuje bardzo szybko. Niestety nie jest pozbawiona powikłań. Do najczęstszych zaliczyć można: perforacja narządów jamy brzusznej, zakażenie czy powikłania wynikające z samego znieczulenia.

Histeroskopia

Badanie histeroskopowe to wykonywane jest w warunkach bloku operacyjnego, po zastosowaniu krótkotrwałego znieczulenia. Histeroskopia umożliwia ocenę narządów w powiększeniu nawet 150 razy.

Wskazania do wykonania histeroskopii:

• problemy z zajściem w ciążę,
• zaburzenia cyklu menstruacyjnego,
• wady anatomiczne macicy,
• krwawienia z dróg rodnych o nieustalonej przyczynie,
• zrosty, mięśniaki, polipy czy ciała obce w jamie macicy,
• zmiany o charakterze rozrostu nowotworowego macicy.

Powikłania występują bardzo rzadko, zazwyczaj dotyczą przypadkowego przebicia ściany macicy, a także wiążą się z zastosowanym gazem do rozszerzenia narządu – ryzyko zatoru gazowego.

O rozwijającej się infekcji świadczą gorączka, upławy i dolegliwości bólowe miednicy mniejszej.

Wyłyżeczkowanie jamy macicy

Zabieg najczęściej wykorzystywany w celu usunięcia fragmentów tkanek pozostałych po ciąży obumarłej, a także w czasie porodu, aby oczyścić jamę macicy. Z przyczyn diagnostycznych wyłyżeczkowanie wykonuje się w przypadku nieprawidłowego krwawienia z dróg rodnych.

Po badaniu pacjentka może zgłaszać dyskomfort w okolicy podbrzusza, który przypomina ból menstruacyjny.