Defekografia – na czym polega, wskazania i przygotowanie do badania

Co to jest defekografia?

Defekografia jest specyficznym typem badania radiologicznego. Przy użyciu promieniowania rentgenowskiego obserwuje się u pacjenta czynny akt defekacji, czyli wypróżniania. Defekografia przedstawiona jest za pomocą serii zdjęć lub krótkiego filmu. Do prawidłowego postawienia diagnozy potrzebna jest wizualizacja całego czynnego aktu defekacji.

Badanie pozwala na określenie przyczyny nieprawidłowego wypróżnienia się. Standardowe badania typu RTG jelita grubego lub rektoskopia (badanie kanału odbytu przez specjalny wziernik) nie dają konkretnych informacji na temat zaburzeń funkcjonowania dolnego odcinka jelita grubego. Dlatego ważne jest, aby wykonać badanie pozwalające na ocenę czynności wypróżniania. Defekografia jest badaniem umożliwiającym postawienie diagnozy poprzez prześledzenie całego aktu defekacji ze zwróceniem szczególnej uwagi na ewentualne patologie, które mogą zaburzać ten proces.

Wskazania do wykonania defekografii

Defekografia jest badaniem pozwalającym na dalsze, bardziej zaawansowane poszukiwanie przyczyn zaburzeń związanych z aktem defekacji.

Wśród wskazań do diagnostyki zaburzeń defekacji metodą defekografii zalicza się:

• zaburzenia defekacji objawiające się uczuciem niepełnego wypróżnienia lub zmianą charakteru wypróżnień – mniejsze porcje kału oddawane kilkakrotnie w ciągu dnia,
• zgłaszany przez pacjenta problem z nietrzymaniem stolca,
• wypadanie odbytnicy,
• zespół nadmiernego obniżania krocza,
• silne i długotrwałe skurcze mięśni zwieraczy odbytu,
• podejrzenie obecność zmian na ścianach odbytnicy,
• zaburzenia dna miednicy związane z wgłobieniem lub uchyłkiem odbytnicy (rectocele).

Jak wygląda defekografia? Jak przygotować się do badania?

Pacjent na badanie defekografii nie musi się specjalnie przygotowywać. Ważne, aby badanie przebiegało w miejscu intymnym zapewniającym pacjentowi komfort.

Istotnym elementem badania defekografii jest podanie pacjentowi papki barytowej przypominającej konsystencją kał. Papka barytowa pełni funkcję środka cieniującego (tzw. kontrastu). Do jej właściwości należy pochłanianie promieni rentgenowskich, dzięki czemu powstaje wyraźny obraz radiologiczny. Głównym składnikiem papki barytowej jest siarczan baru. Jest to substancja nierozpuszczalna w wodzie, nie wchłania się w jelitach oraz jest bezpieczna dla pacjenta. Pacjentowi podaje się 300 ml papki barytowej do odbytnicy.

Na czas przeprowadzanego badania pacjent siedzi na specjalnym krześle umożliwiającym wypróżnienie oraz wykonanie zdjęć rentgenowskich. Pierwsze prześwietlenie rentgenowskie u pacjenta wykonuje się w stanie spoczynku. Kolejne zdjęcie robi się w stanie, kiedy pacjent silnie wstrzymuje akt defekacji. Następnie wykonuje się serię zdjęć podczas aktu defekacji. Inną opcję rejestracji aktu defekacji jest wykonanie krótkiego filmu w trakcie trwania badania.

Co bada się podczas defekografii?

W przebiegu badania ocenia się kąt odbytniczo-odbytowy, który w spoczynku powinien wynosić 90⁰. W momencie kiedy dochodzi do zaciskania zwieracza hamując tym samym wypróżnienie kąt ten ulega zmniejszeniu. W trakcie parcia oraz w czasie samej defekacji kąt odbytniczo-odbytowy zwiększa się. Prawidłowość tych zmian jest uzależniona od funkcjonowania przepony miedniczej.

Badanie pozwala na ocenę kanału odbytnicy oraz ewentualnych zmian patologicznych tam występujących. Można ocenić czy występują wgłobienia, uchyłki, obniżenie przepony miednicy, a także ocenia się średnicę bańki odbytnicy oraz średnicę kanału odbytu. Pod uwagę bierze się również długość kanału odbytu.

Obserwacja czynnego aktu defekacji pozwala określić czy podczas wypróżniana istnieje jakaś przeszkoda na tej drodze. Na zdjęciach można określić ile pozostało nie wydalonej papki barytowej w odbytnicy, co bezpośrednio można połączyć ze zdolnością opróżniania bańki odbytnicy.