Wkładka domaciczna (spirala antykoncepcyjna) – rodzaje, zakładanie, skuteczność

Wkładka wewnątrzmaciczna – jak działa?

Wkładka wewnątrzmaciczna (znana jako spirala antykoncepcyjna) jest jedną z najbardziej popularnych metod antykoncepcji w Polsce. Jest to małe urządzenie w kształcie litery „T”, wykonane z plastiku i miedzi, które umieszcza się w jamie macicy.

Tradycyjna wkładka wydziela niewielkie ilości miedzi, a wkładka hormonalna uwalnia dodatkowo progestagen. Spirala antykoncepcyjna spełnia swoją funkcję tylko wtedy, gdy zostanie umieszczona wewnątrz macicy. Zabieg ten przeprowadza lekarz.

Istnieje nowy rodzaj wkładki domacicznej o innowacyjnym kształcie, to wkładka IUB.

Wkładka domaciczna jest rozwiązaniem dla kobiet, które chcą zastosować antykoncepcję na wiele najbliższych miesięcy, a nawet lat. Raz umieszczona w macicy spirala domaciczna może w niej pozostać przez wiele miesięcy, o ile tylko kobieta dobrze ją toleruje oraz nie dochodzi do powikłań. Oznacza to, że dopóki wkładka domaciczna jest na swoim miejscu, nie trzeba o niej myśleć każdego dnia, ani przy każdym stosunku (tak jak to się dzieje odpowiednio przy tabletce antykoncepcyjnej czy prezerwatywie).

Przeczytaj też: Wkładka wewnątrzmaciczna a stosowanie tamponów i kubeczka menstruacyjnego

Wkładki domaciczne – rodzaje

Występuje kilka typów i rozmiarów wkładek wewnątrzmacicznych. Część lekarzy jest zdania, że spirala antykoncepcyjna jest zarezerwowana jest wyłącznie dla kobiet, które już rodziły. Pojawiają się także zdania, że może być używana niezależnie od tego, czy kobieta ma dzieci, czy też nigdy wcześniej poród nie miał miejsca.

Wkładki dzieli się na:

• wkładki tradycyjne – wkładka miedziana (antykoncepcja niehormonalna),
• wkładki hormonalne,
• wkładki typu IUB.

Wkładki hormonalne, spirale hormonalne

Hormonalna wkładka wewnątrzmaciczna to jedna z hormonalnych metod antykoncepcji. Pełna i prawidłowa nazwa wkładki to hormonalny system wewnątrzmaciczny. Potocznie nazywana jest spiralą hormonalną.

System wewnątrzmaciczny to małe, wykonane z plastiku urządzenie w kształcie litery „T”, wprowadzane do wnętrza macicy przez lekarza.

Powoduje on zagęszczenie śluzu w szyjce macicy, utrudniając plemnikom poruszanie się i dotarcie w okolice komórki jajowej. Powoduje także obkurczanie się błony śluzowej macicy, przez co spada prawdopodobieństwo zagnieżdżenia się w niej zapłodnionego jaja. U niektórych kobiet może także hamować owulację (uwalnianie komórki jajowej).

System wewnątrzmaciczny jest w pełni odwracalną formą antykoncepcji, metodą, która zapewnia długotrwałą ochronę przed niechcianą ciążą. System działa przez około pięć lat. Zaletą spirali hormonalnej jest to, że stosujące go kobiety nie muszą regularnie pamiętać o zapewnieniu antykoncepcji. System wewnątrzmaciczny może stosować każda kobieta, bez względu na to, czy miała dzieci, czy jest bezdzietna.

Wkładka domaciczna – skuteczność

Wkładki wewnątrzmaciczne mogą różnić się pomiędzy sobą zawartością miedzi. Spirala antykoncepcyjna zawierająca większą ilość miedzi zapewnia ponad 99% skuteczność w zapobieganiu ciąży. Oznacza to, że rocznie mniej niż 1 kobieta na 100 stosujących wkładkę może zajść w ciążę. Spirale zawierające mniejszą ilość miedzi są mniej skuteczne.

Zależnie od typu wkładki jej trwałość określa się nawet na kilka lat: zwykle ok. 5 lat w przypadku wkładki tradycyjnej i 3 lat w przypadku wkładki hormonalnej. Może ona zostać umieszczona wewnątrz macicy w dowolnym momencie. Jedynym przeciwwskazaniem jest ciąża. Wkładka może zostać wyjęta w dowolnym momencie przez lekarza, a po jej usunięciu płodność szybko powraca do normy.

W ciągu pierwszych trzech do sześciu miesięcy często występują zmiany w obrazie miesiączki (np. bardziej obfite, dłuższe i bardziej bolesne), lecz po tym okresie sytuacja normuje się. Może występować plamienie lub krwawienie pomiędzy okresami. Istnieje ryzyko pojawienia się infekcji, jednak jest ono niewielkie. Lekarze zazwyczaj odradzają swoim pacjentkom ten typ antykoncepcji, jeśli wcześniej dochodziło do infekcji narządów w miednicy mniejszej.

Spirala antykoncepcyjna może wywoływać dyskomfort, choć i te przypadki należą do nielicznych. Wkładka wewnątrzmaciczna nie chroni przez chorobami przenoszonymi drogą płciową. Przed chorobami tymi można się chronić stosując dodatkowo prezerwatywę. Ryzyko zajścia w ciążę jest niewielkie, jeśli jednak do niego dojdzie, zwiększa się ryzyko ciąży pozamacicznej .

Wkładki wewnątrzmaciczne – jak zapobiegają ciąży?

Spirala antykoncepcyjna uwalnia miedź. Miedź zmienia skład śluzu wypełniającego macicę i jajowody, nie pozwalając plemnikom na przeżycie. Wkładka może także nie dopuścić do zagnieżdżenia się zapłodnionego jaja w macicy.

Spirale produkowane są w różnych typach i rozmiarach, odpowiadających potrzebom różnych kobiet. Wkładka wewnątrzmaciczna może pozostać w macicy przez okres nawet do kilku lat, o czym zawsze decyduje lekarz. Ten rodzaj antykoncepcji jest także stosowany jako jeden ze sposobów antykoncepcji awaryjnej.

Założenie wkładki wewnątrzmacicznej

Wkładkę wewnątrzmaciczną można założyć w dowolnym momencie cyklu menstruacyjnego (część specjalistów jest zdania, że powinien to być ostatni dzień miesiączki), pod warunkiem że kobieta nie jest w ciąży. Ochrona przed ciążą zaczyna się natychmiast po założeniu spirali.

Przed założeniem wkładki musi zostać przeprowadzone badanie, dzięki któremu określona zostanie wielkość i położenie macicy. Dzięki temu lekarz uzyska pewność, że wkładka znajduje się w odpowiednim miejscu. Założenia wkładki dokonuje wyłącznie lekarz, w gabinecie ginekologicznym. Lekarz z pewnością zapyta o przebyte infekcje, także o choroby przenoszone drogą płciową. Najlepiej jest wyleczyć wszelkie infekcje przed założeniem wkładki.

Procedura wprowadzenia wkładki trwa od 15 do 20 minut. Ściany pochwy rozchyla się podobnie jak podczas pobierania wymazu z szyjki macicy. Następnie wkładkę wprowadza się przez szyjkę macicy do macicy. Procedura wprowadzania spirali może wiązać się z dyskomfortem, a czasami bólem. Mogą także nastąpić skurcze. Istnieje możliwość zastosowania środka znieczulającego miejscowo.

Jak mogą pojawić się objawy w czasie kilku pierwszych dni po założeniu wkładki wewnątrzmacicznej? W okresie kilku dni po założeniu spirali może wystąpić ból lub krwawienie. Należy o tym fakcie powiadomić lekarza. Po upływie trzech do sześciu tygodni lekarz musi skontrolować ułożenie wkładki. Zawsze należy skonsultować się z lekarzem, jeśli pojawią się dolegliwości bólowe w dolnej części brzucha, gorączka, a także wtedy, gdy z pochwy wydobywa się nieprzyjemnie pachnąca wydzielina. Objawy te mogą sygnalizować pojawienie się infekcji.

Jak sprawdzić, czy wkładka jest na swoim miejscu?

Spirala antykoncepcyjna wyposażona jest w dwie cienki nitki, wystające z macicy i zwisające w pochwie. Lekarz, który założył wkładkę, poucza pacjentki jak je wyczuć. Dzięki temu można sprawdzić, czy wkładka jest na swoim miejscu. Sprawdzenia warto dokonywać w określonych odstępach czasu, a częściej w pierwszym miesiącu od jej założenia.

Jest bardzo mało prawdopodobne, aby wkładka sama wypadła, lecz jeśli nitki są niewyczuwalne i istnieją uzasadnione obawy, że mogła się przemieścić, należy niezwłocznie udać się do lekarza oraz zawsze stosować dodatkową metodę antykoncepcji, np. prezerwatywę, aż do chwili kontroli wkładki. Jeśli wkładka wypadła lub uległa przesunięciu, a doszło do zbliżenia, warto porozmawiać z lekarzem o zastosowaniu antykoncepcji awaryjnej.

Mężczyzna w czasie penetracji nie powinien czuć obecności wkładki. Ból odczuwany w czasie stosunku, który nie pojawiał się przed założeniem wkładki jest wskazaniem do konsultacji lekarskiej.

Jaki jest koszt założenia wkładki wewnątrzmacicznej?

Założenie wkładki wewnątrzmacicznej w prywatnym gabinecie lekarskim to koszt ok. 300-1700 zł, w zależności od rodzaju wkładki (hormonalna bądź nie) oraz kliniki, która oferuje usługę. Uwaga! Założenie spirali antykoncepcyjnej może być bezpłatne – finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Dla kogo wkładka wewnątrzmaciczna?

Większość kobiet może stosować wkładki domaciczne. Dotyczy to także tych pań, które nigdy nie były w ciąży. Przed założeniem wkładki, lekarze każdorazowo zbierają od pacjentek szczegółowy wywiad, aby sprawdzić, czy w konkretnym przypadku nie istnieją przeciwwskazania do założenia wkładki hormonalnej.

Przeciwwskazania do wkładki domacicznej:

Ta metoda antykoncepcji ta może być nieodpowiednia w przypadkach takich, jak:

• podejrzenie ciąży,
• zdiagnozowany rak piersi (także wtedy, gdy choroba miała miejsce w ciągu ostatnich pięciu lat),
• rak szyjki macicy,
• niewydolność wątroby,
• krwawienia z dróg rodnych o niewyjaśnionej przyczynie,
• choroby naczyniowe,
• infekcje narządów miednicy mniejszej.

Przeciwwskazania do założenia wkładki antykoncepcyjnej – film z ginekologiem

Wypowiedź lekarza – kiedy nie zakładać spirali antykoncepcyjnej?

Wyjmowanie wkładki wewnątrzmacicznej

Tylko lekarze usuwają wkładki domaciczne. Pacjentka nie może sama jej usunąć. W przypadku rezygnacji z tej formy antykoncepcji, należy w ciągu siedmiu dni przed planowanym jej usunięciem stosować inny rodzaj antykoncepcji. Plemniki są w stanie przeżyć w drogach rodnych nawet do siedmiu dni i mogą spowodować zapłodnienie po usunięciu wkładki. Normalna płodność wraca niezwłocznie po usunięciu wkładki wewnątrzmacicznej.

Wkładka domaciczna jako awaryjna metoda antykoncepcji

Wkładkę wewnątrzmaciczną można wprowadzić do macicy w okresie do pięciu dni od chwili odbycia stosunku bez zabezpieczenia lub w okresie do pięciu dni od chwili rozpoczęcia owulacji. Może nie dopuścić do zapłodnienia komórki jajowej lub zagnieżdżenia się zapłodnionej komórki jajowej w macicy. Wkładki domaciczne jako rodzaj antykoncepcji awaryjnej są skuteczne, jeśli zostaną szybko zastosowane po stosunku bez zabezpieczenia. W ciążę zachodzi mniej niż 1% kobiet stosujących wkładkę. W przypadku zastosowania wkładki wewnątrzmacicznej jako antykoncepcji awaryjnej, można ją pozostawić jako zwykłą metodę antykoncepcyjną (nawet na wiele miesięcy, zawsze zgodnie z zaleceniem lekarza).

Spirala antykoncepcyjna a ciąża

Chociaż wkładki domaciczne to jedna z najskuteczniejszych metod antykoncepcji, zdarzają się ciąże u kobiet noszących wkładkę. Czy spirala stanowi zagrożenie dla płodu? Nie, może zostać usunięta w trakcie ciąży – jeśli jest położona poniżej jaja płodowego. Jeśli ciąża umiejscowi się pod spiralą, powinna ona sama wypaść po porodzie, lekarze widząc, że w macicy znajduje się spirala, dopilnują, aby ją usunąć.