Skutki uboczne tabletek antykoncepcyjnych

Jak działa antykoncepcja hormonalna?

Antykoncepcja hormonalna polega na przyjmowaniu żeńskich hormonów płciowych, aby zapobiec zajściu w ciążę. Obecnie najczęściej stosowane są dwa spośród nich, czyli estradiol i progesteron, najczęściej łączone ze sobą jako tzw. środki dwuskładnikowe. Zasada ich działania polega na przerwaniu ciągłości cyklu menstruacyjnego, tak aby nie dochodziło do owulacji.

W trakcie prawidłowego cyklu miesięcznego dochodzi do następujących kolejno po sobie wzrostach i spadkach stężenia poszczególnych hormonów. Każda z tych zmian warunkuje przejście do kolejnej fazy cyklu takich jak krwawienie miesięczne, dojrzewanie pęcherzyka jajnikowego, owulacja czy tworzenie ciałka żółtego. Antykoncepcja hormonalna , jakkolwiek bezpieczna w większości przypadków, posiada, jak każdy lek, również skutki uboczne swojego działania. Metody antykoncepcji hormonalnej to:

• tabletka antykoncepcyjna dwuskładnikowa (najczęściej stosowana),
• tabletka antykoncepcyjna jednoskładnikowa,
• system wewnątrzmaciczny hormonalny (spirala wewnątrzmaciczna nie uwalnia hormonów, a związki miedzi),
• implant antykoncepcyjny,
• tabletka "po",
• plastry antykoncepcyjne,
• krążek dopochwowy,
• zastrzyk antykoncepcyjny.

To też może Cię zainteresować: Estradiol – normy u kobiet i mężczyzn

Skutki uboczne antykoncepcji hormonalnej

Skutki stosowania antykoncepcji hormonalnej obejmują szereg różnych dolegliwości, które mogą wystąpić po stosowaniu środków zawierających hormony.

Są to:

• nudności i wymioty – skutki te są wynikiem działania estrogenów, zazwyczaj pojawiają się przyjmowaniu tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych, jeżeli kobieta stosuje inne formy antykoncepcji hormonalnej, np. plastry antykoncepcyjne, wówczas przykrych objawów gastrycznych udaje się uniknąć,
• wahania wagi – zazwyczaj niewielki wzrost masy ciała może być zauważalny w pierwszym okresie po rozpoczęciu terapii, dla wielu kobiet możliwość przytycia po tabletkach antykoncepcyjnych jest jednym z największych problemów,
• nieprawidłowe plamienia i krwawienia – zwykle występują tuz po rozpoczęciu kuracji,
• spadek libido – często zgłaszane powikłanie po antykoncepcji hormonalnej,
• tkliwość piersi, ból piersi i ich obrzmienie – jest wynikiem działania hormonów zawartych w środkach antykoncepcyjnych,
• bóle głowy, także o typie migreny – zazwyczaj pojawiają się przy stosowaniu tabletek dwuskładnikowych
• trądzik i inne zmiany skórne,
• zwiększone ryzyko wystąpienia infekcji intymnych,
• suchość pochwy,
• obniżenie nastroju.

Czytaj również: Tycie po tabletkach antykoncepcyjnych: prawda czy mit?

Skutki uboczne: antykoncepcja hormonalna a nowotwory

Powikłania antykoncepcji hormonalnej w głównej mierze dotyczą reakcji na stałe, wysokie stężenie estrogenów i wyraźnie zależą od sposobu ich podania. Hormony płciowe oddziałują na te tkanki, które posiadają odpowiedni, potrzebny do ich przyłączenia receptor. Najliczniej receptory te występują w jajnikach, gruczołach piersiowych i narządach płciowych, ale także w skórze, tkance tłuszczowej, wątrobie, kościach i to właśnie z tymi narządami będą wiązały się powikłania ich stosowania.

Estrogeny działające na jajnik, sutek czy macicę warunkują wzrost i rozwój poszczególnego typu komórek. Są one przygotowane, na krótkotrwałą (kilkudniową) ekspozycję na te hormony, dlatego też dłuższa ich podaż jaka ma miejsce w przypadku antykoncepcji hormonalnej może prowadzić do ich nadmiernego, patologicznego wzrostu, a więc także rozwoju nowotworów. Zjawisko to częściej uwidacznia się jednak w przypadku hormonalnej terapii zastępczej stosowanej po menopauzie, niż w trakcie stosowania antykoncepcji u młodych kobiet. Istnieje niewielkie ryzyko rozwoju raka szyjki macicy i raka piersi po antykoncepcji hormonalnej.

Czytaj również: Leki na wymioty – jakie wybrać?

Skutki uboczne: antykoncepcja hormonalna a niewydolność żylna

Bardzo istotnymi powikłaniami stosowania antykoncepcji hormonalnej jest jej wpływ na wątrobę. Hormony przyjmowane w formie doustnej pobudzają wątrobę do produkcji białek, w tym także do produkcji czynników krzepnięcia. Dochodzi do nadmiernej krzepliwości krwi, związanej z jej zagęszczeniem. Zjawisko to jest jednym z bardzo istotnych czynników rozwoju przewlekłej niewydolności żył kończyn dolnych i powstającej w jej następstwie żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej.

W niewydolności żylnej dochodzi do tego, że krew znajdująca się w obrębie żył kończyn dolnych, która z racji na panujące w nich niskie ciśnienie oraz siłę grawitacji ma utrudniony powrót do serca i w przypadku dodatkowego jej zagęszczenia zaczyna krzepnąć, zatykając światło naczynia. W początkowej fazie nie sprawia to poważniejszych problemów, jednak w po dłuższym przyjmowania doustnych hormonów pojawiać się mogą objawy niepożądane takie jak dyskomfort, wieczorne bóle nóg oraz obrzęki.

Następnie mogą rozwinąć się zmiany skórne w postaci pajączków naczyniowych i żylaków. Zmiany te mogą utrzymywać się przez wiele lat, sprawiają wiele problemów natury estetycznej i negatywnie wpływają na komfort psychiczny kobiet. Jeśli choroba pogłębia się nadal, może doprowadzić do powstawania żylnych owrzodzeń, które są niezwykle trudne i kosztowne w leczenia.

Czytaj również: Czy tabletki antykoncepcyjne obniżają libido?

Skutki uboczne: antykoncepcja a zakrzepica

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa jest jednym z powikłań niewydolności żylnej. Polega ona na tym, że fragmenty zakrzepłej krwi obecne w układzie żylnym, głównie kończyn dolnych, mogą ulec oderwaniu. Wędrują one bez przeszkód przez coraz szersze naczynia żylne do serca, a dalej do płuc i jeśli nie ulegną rozpuszczeniu mogą spowodować zator płucny. Jest to stan zagrożenia życia i nierozpoznany w porę grozi śmiercią.

Wzrost produkcji białek przez wątrobę, nie jest jednak jedynym działaniem niepożądanym, który może dotknąć ten narząd. Ogólne obciążenie wątroby może prowadzić do spadku tolerancji przyjmowanych leków oraz alkoholu. Występują wówczas objawy zatrucia i działania niepożądane charakterystyczne dla poszczególnych przyjmowanych farmaceutyków.