Podwiązanie jajowodów – wskazania, metody wykonywania, powikłania

Czym jest podwiązanie jajowodów?

Podwiązanie jajowodów (czasem błędnie nazywane „podwiązaniem jajników”) to chirurgiczna metoda antykoncepcji. Jest to bardzo popularna forma antykoncepcji na świecie – wykonano ponad 150 mln zabiegów. Jest to zabieg doprowadzający do upośledzenia drożności jajowodu. Ta forma jest mniej obciążająca dla kobiety oraz ma mniejsze szanse na powikłania niż całkowita sterylizacja innymi technikami chirurgicznymi (np.: wycięcie jajników, wycięcie narządów rodnych).

Kiedy wykonuje się zabieg podwiązania jajowodów?

Zabieg podwiązania jajowodów (mylnie określany jako "podwiązanie jajników") polega na trwałym zaburzeniu drożności jajowodu przez podzielenie go na dwie części. Procedura ta wykonywana bez wskazań medycznych jest w Polsce nielegalna (zgodnie z artykułem 156 KK), z wyjątkiem pewnych określonych sytuacji, gdy kolejna ciąża może zagrażać życiu lub zdrowiu kobiety. Okolicznościami w których należy rozważyć podwiązanie jajowodów są:

• ryzyko, że kolejna ciąża może zagrażać życiu lub zdrowiu kobiety;
• istnienie dużego ryzyka wystąpienia poważnych wad wrodzonych w następnych ciążach, przy czym ryzyko musi być potwierdzone przez lekarzy.

Bywa, że pacjentki omyłkowo określają ten zabieg jako podwiązanie jajników. Każde podwiązanie jajowodów wymaga obowiązkowo zgody kobiety która ma być jemu poddana. We wszystkich wypadkach należy rozważyć wszystkie potencjalne korzyści i niekorzyści tego typu zabiegu. Najczęściej jest on wykonywany w trakcie cięcia cesarskiego.

W jaki sposób podwiązuje się jajowody?

Podwiązanie jajowodów jest zabiegiem operacyjnym. Wykonywany jest poprzez:

• laparoskopię,
• laparotomię,
• histeroskopię.

Podwiązanie jajowodów metodą laparoskopową

Metodą obarczoną najmniejszym ryzykiem powikłań jest metoda laparoskopowa. Podwiązanie jajowodu może w tej metodzie być wykonane w dwojaki sposób:

• podwiązując jajowód klipsami tytanowymi lub z tworzyw sztucznych (metoda rzadziej wykonywana);
• koagulując jajowód specjalnymi kleszczykami – pod wpływem wysokiej temperatury dochodzi do przecięcia jajowodu z obkurczeniem tkanek w miejscu przecięcia.

Podwiązanie jajowodów metodą laparotomii

Podwiązanie jajowodów w czasie laparotomii (otwarcie jamy brzusznej) może obejmować:

• fimbriektomia czyli usunięcie strzępków jajnika i jajowodu,
• usunięcie jajowodu według Labhardta,
• przecięcie jajowodu według Irvinga,
• miażdżenie jajowodu według Mandlera,
• częściowa resekcja jajowodu wg Pomeroya (polega na zmiażdżeniu jajowodu jak w metodzie Mandlera oraz jego wycięciu).

Podwiązanie jajowodów metodą histeroskopii

Podwiązanie jajowodu w trakcie histeroskopii (wziernikowanie macicy) – w obu jajowodach umieszczane są specjalne zwoje, które z czasem obrastają tkanką powodując powstanie fizycznej bariery dla komórki jajowej. Metoda ta nie jest często wykonywana z powodu tego, że efekt obniżenia płodności następuje dopiero nawet po kilku miesiącach gdy jajowód się zamknie.

Powikłania po podwiązania jajowodów

Podstawowym powikłaniem po podwiązaniu jajowodów (podwiązaniu jajników) jest zazwyczaj „całkowita” sterylizacja, która w tym wypadku jest celem zabiegu. Średni wskaźnik Pearla da wszystkich metod wykonywania tego zabiegu wynosi 0,5. Oznacza to, że podwiązanie jajowodów nie zawsze jest w 100% skuteczna metodą zapobiegania ciąży.

Zalety podwiązania jajowodów

W przeciwieństwie do tabletek antykoncepcyjnych, metoda ta jest wolna od potencjalnych powikłań ich stosowania takich jak:

• zwiększenie ryzyka zakrzepicy żylnej,
• spadku libido,
• zwiększenie ryzyka niektórych nowotworów.

W jej wypadku nie ma możliwości o zapomnieniu wzięcia tabletki, konieczności wymiany spirali antykoncepcyjnej czy nieużycia prezerwatywy.

Wady podwiązania jajowodów

Poza powyższymi korzyściami, podwiązanie jajowodów niesie za sobą powikłania typowe dla każdego zabiegu operacyjnego, takie jak:

• trudności z gojeniem się rany,
• wytworzenie zrostów,
• zakażenie,
• zakrzepica żylna i inne.

Ciąża po podwiązaniu jajowodów

Wadą tego typu zabiegów jest ich praktyczna nieodwracalność. Po zabiegu udrażniania lub rekonstrukcji jajowodu, płodność jest przywrócona w 20–40 procentach przypadków. Każda kobieta po podwiązaniu jajowodów mimo uniemożliwienia połączenia plemnika z komórką jajową może dalej zajść w ciążę.

Warunkiem tego są sprawne jajniki (produkujące komórki jajowe) oraz skorzystanie z możliwość zapłodnienia in vitro, oczywiście jeśli nie ma przeciwwskazań do ciąży.