Pigułki antykoncepcyjne a interakcje z innymi lekami

Skuteczność antykoncepcji hormonalnej

Antykoncepcja hormonalna jest uznawana za jedną z najbezpieczniejszych metod zapobiegania nieplanowanej ciąży. Polega na doustnym przyjmowaniu tabletek, które w swoim składzie najczęściej zawierają 2 hormony – estrogen (najczęściej etynyloestradiol – EE), który hamuje dojrzewanie pęcherzyka jajnikowego i owulację, oraz gestagen (np. lewonorgestrel), wpływający na błonę śluzową macicy oraz zwiększający gęstość śluzu, który utrudnia penetrację plemników.

Antykoncepcja hormonalna cechuje się dużą skutecznością. Indeks Pearla dla tabletki dwuskładnikowej waha się między 0,2 a 2,5. Jest to wskaźnik określający liczbę ciąż na 100 kobiet, które stosują określoną metodę zapobiegania ciąży przez 1 rok. Im niższy wskaźnik Pearla, tym dana metoda antykoncepcji jest bardziej efektywna.

Dla porównania, indeks Pearla dla prezerwatywy wynosi 5–12. Antykoncepcja hormonalna polega zwykle na doustnym przyjmowaniu tabletki, począwszy od pierwszego dnia krwawienia miesiączkowego, regularnie przez 21 dni. Następnie dokonuje się 7-dniowej przerwy w zażywaniu preparatu, dochodzi wtedy do krwawienia z odstawienia. Następnie 8. dnia rozpoczyna się kolejne opakowanie leku. Istnieją na rynku również preparaty dwufazowe i trójfazowe, przy których schemat przyjmowania jest inny.

Co to są interakcje między lekami?

Przez pojęcie interakcji między lekami rozumie się wzajemny wpływ jednego leku na inny, co wiąże się ze zmianą jego działania na organizm. Oprócz oczywistych korzyści wynikających ze stosowania doustnych środków antykoncepcyjnych, problem interakcji międzylekowych wpływa na skuteczność antykoncepcji i wystąpienia działań niepożądanych.

W każdym przypadku stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej należy powiadomić lekarza o tym fakcie przed przepisaniem leków, które mogłyby wpłynąć na bezpieczeństwo antykoncepcji lub leczenia określonego schorzenia.

Tabletki antykoncepcyjne a interakcje z antybiotykami

Antybiotyki, wpływając na bakterie obecne w jelitach, mogą zmniejszać skuteczność antykoncepcji hormonalnej. Dotyczy to nie tylko antybiotyków doustnych, ale również tych podawanych w inny sposób (np. dożylnie lub domięśniowo). Popularne antybiotyki, które mogą wpływać negatywnie na działanie antykoncepcji, to m.in.:

• penicyliny (amoksycylina, dikloksacylina, karbenicylina, kloksacylina, penicylina),
• cefalosporyny,
• makrolidy i linkozamidy (erytromycyna, azytromycyna, klarytromycyna, klindamycyna),
• fluorochinolony (cyprofloksacyna, norfloksacyna),
• tetracykliny,
• kotrimoksazol.

Nazwa substancji czynnej znajduje się zawsze w nawiasie tuż poniżej nazwy handlowej preparatu. Podczas stosowania antybiotyków zaleca się, aby na czas trwania kuracji i przez 7 dni po jej zakończeniu stosować inne, niehormonalne sposoby antykoncepcji (np. środki barierowe – prezerwatywę) równocześnie z tabletkami antykoncepcyjnymi.

Doustna antykoncepcja a leki na padaczkę

Zmniejszenie skuteczności doustnych środków antykoncepcyjnych może być również skutkiem stosowania niektórych leków przeciwpadaczkowych. Preparaty te, wpływając na metabolizm wątrobowy, przyspieszają eliminację etynyloestradiolu z organizmu. Do leków przeciwpadaczkowych, które osłabiają działanie antykoncepcyjne należą:

• fenytoina,
• karbamazepina (lek stosowany również w terapii alkoholowego zespołu abstynencyjnego, nerwobólu nerwu trójdzielnego czy w chorobie afektywnej dwubiegunowej),
• okskarbamazepina (również w chorobie afektywnej dwubiegunowej),
• felbamat,
• topiramat,
• fenobarbital (stosowany również w nadpobudliwości nerwowej).

Kobiety chorujące na padaczkę powinny powiadomić nie tylko neurologa o przyjmowanej doustnej antykoncepcji (istnieją leki przeciwpadaczkowe bez wpływu na skuteczność antykoncepcji hormonalnej), ale również swojego ginekologa, który może zalecić tabletki antykoncepcyjne o zwiększonej zawartości etynyloestradiolu (EE).

Czytaj również: Minipigułka – jak działa, dla kogo

leki i zioła zmniejszające działanie pigułek antykoncepcyjnych

Istnieje kilka innych substancji czynnych, które stosowane łącznie z tabletkami antykoncepcyjnymi, zmniejszają ich skuteczność. Wśród nich wyróżniamy:

• pioglitazon (stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2),
• metadon (u osób uzależnionych od opioidów),
• sole żelaza,
• sukralfat (w terapii choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy),
• wysokie dawki witaminy C (powyżej 1000 mg na dobę),
• preparaty zawierające wyciągi z dziurawca, działające uspokajająco,
• ryfampicyna (lek przeciwgruźliczy),
• spironolakton (lek moczopędny oszczędzający potas),
• ketokonazol, gryzeofulwina i itrakonazol (preparaty przeciwgrzybicze).

Również niektóre preparaty sterydowe mogą silnie wpływać na szybszy metabolizm wątrobowy EE i tym samym zmniejszyć skuteczność doustnej antykoncepcji. Leki sterydowe są powszechnie stosowane w różnych schorzeniach o wielorakiej etiologii. Uwagę należy zwrócić tylko na niektóre z nich:

• deksametazon,
• prednizon,
• metyloprednizolon.

Czytaj również: Czy pigułki antykoncepcyjne zmniejszają ochotę na seks?

Jak antykoncepcja działa na inne leki?

Stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej może również wpływać na działanie innych leków przyjmowanych z powodu innych schorzeń. Do niekorzystnych działań niepożądanych związanych z wpływem preparatów antykoncepcyjnych na działanie innych leków zaliczamy:

• zmniejszenie przeciwbólowego i przeciwgorączkowego działania paracetamolu (pożądany efekt pojawia się przy zastosowaniu wyższej dawki),
• zmniejszenie skuteczności przeciwpłytkowego oraz przeciwzapalnego działania kwasu acetylosalicylowego,
• zmniejszenie skuteczności doustnych środków przeciwkrzepliwych (antywitaminy K – acenokumarolu, warfaryny),
• zmniejszenie skuteczności niektórych leków przeciwpadaczkowych (lamotrygina, kwas walproinowy),
• zmniejszenie przeciwlękowego działania oksazepamu i lorazepamu,
• zwiększenie działań niepożądanych u chorych stosujących trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (np. imipramina).