Pyłkowica – przyczyny, objawy i leczenie pyłkowicy (alergii na pyłki)

Co to jest pyłkowica – alergia na pyłki?

Pyłkowica to alergia na pyłki roślinne, inaczej sezonowy alergiczny nieżyt nosa i spojówek. Dotyka zwykle osoby młode, do 20. roku życia i podobnie jak astma i alergie pokarmowe, w dużej mierze uwarunkowana jest genetycznie, ale także środowiskowo. Oznacza to, że choroba częściej występuje w przypadku dodatniego wywiadu rodzinnego oraz w przypadku narażenia na znaczne nieczyszczenia powietrza, dym tytoniowy, niezdrową dietę.

Uczulenie na pyłki dotyka niemal co piątą osobę w populacji ogólnej. U osób chorych istnieje osobnicza nadwrażliwość na substancje, które dla innych ludzi pozostają zupełnie obojętne. Mowa o tzw. pyłkach, czyli mikroskopowej wielkości zarodnikach roślin, które dostają się do organizmu droga wziewną. Co ciekawe, dopiero po kontakcie z błoną śluzową np. w nosie, uwalniają się z nich cząsteczki, które stanowią dla organizmu alergen – substancję uczulającą.

Zasadniczym mechanizmem alergicznego nieżytu nosa i spojówek jest nieprawidłowa odpowiedź organizmu na potencjalnie nieszkodliwą substancję – dochodzi do mobilizacji układu odpornościowego, wytwarzania przeciwciał skierowanych przeciwko alergenom oraz wydzielania szeregu substancji powodujących popularne objawy alergii na pyłki, na przykład histaminy. Zazwyczaj dolegliwości kojarzymy z pyleniem traw czy pyleniem brzozy, jednak alergenów jest o wiele więcej. Do najpopularniejszych należą: leszczyna, olsza, topola, brzoza, dąb, żyto, babka, komosa, szczaw, bylica.

Alergia na pyłki roślinne stanowi niestety czynnik ryzyka wystąpienia między innymi atopowego zapalenie skóry czy astmy oskrzelowej.

Zobacz też: Alergia wziewna – przyczyny, objawy, leczenie

Nieżyt nosa, katar sienny, łzawienie oczu – objawy pyłkowicy

Pyłkowicę charakteryzuje sezonowość, co oznacza, że objawy alergii na pyłki nie występują przez cały rok, a jedynie w okresach pylenia roślin, na które stwierdza się uczulenie. Zwykle mówi się o trzech okresach pylenia: wczesnowiosennym (marzec, kwiecień), wczesnoletnim (od maja do połowy lipca) oraz jesiennym (sierpień, wrzesień). Objawy zależą ściśle od ilości obecnych w powietrzu zarodników, dlatego znaczenie mają także pogoda, nasilenie wiatru, wilgotność powietrza, wysokość nad poziomem morza oraz codzienne zajęcia (to czy pracujemy w biurze czy spacerujemy po lesie).

Istnieje szereg specjalnych komunikatów dla alergików, dostępnych w internecie, radiu, telewizji czy innych mediach, które pozwalają przewidywać stężenia pyłków w powietrzu, a zatem dostosowywać aktywność i planowane zajęcia do panujących warunków.

Za objawy alergii pyłkowej odpowiada w dużej mierze wspomniana histamina – substancja uwalniana z komórek zaktywowanego układu immunologicznego. Najważniejsze z nich to katar (tzw. katar sienny, kichanie, obrzęki powiek i błon śluzowych, pokrzywka, świąd, pieczenie i łzawienie oczu, przekrwienie spojówek, skurcz drzewa oskrzelowego powodujący duszność, a nawet świszczący oddech. Osoba z alergią w okresie pylenia może czuć się podobnie jak podczas poważnej infekcji, a więc osłabiona, rozdrażniona i ogólnie rozbita. Nasilenie objawów jest cechą indywidualną, może przybierać postać od niewielkiego kataru po wszystkie wymienione wyżej dolegliwości.

Zobacz też: Alergia w ciąży – jak leczyć?

Alergiczny nieżyt nosa i spojówek – jak leczyć pyłkowicę?

Po wystąpieniu objawów alergii pyłkowej, lekarz zwykle zleca testy skórne (testy alergiczne), pozwalające wykluczyć lub potwierdzić nadwrażliwość na konkretny alergen. Dzięki temu pacjent od razu dowiaduje się, jakie rośliny są odpowiedzialne za pojawianie się objawów, i może unikać narażenia na nie, na przykład śledząc specjalne prognozy i komunikaty dla alergików. Zasadniczo wykluczenie kontaktu z alergenem jest najskuteczniejszą metodą leczenia pyłkowicy, choć niestety nie zawsze możliwą do wprowadzenia.

Dlatego też istnieją dwa kolejne etapy leczenia nieżytu nosa i alergicznego zapalenia spojówek, mianowicie metody farmakologiczne oraz immunoterapia. W pyłkowicy zastosowanie mają przede wszystkim leki przeciwhistaminowe, czyli hamujące wydzielanie w organizmie głównej substancji odpowiedzialnej za objawy, a ponadto także kromony, glikokortykosteroidy oraz inne leki o działaniu przeciwzapalnym. Immunoterapia, to inaczej odczulanie, czyli swoiste przyzwyczajanie organizmu do obecności alergenów w środowisku. Polega ono na podawaniu, zwykle podskórnie, niewielkich i stopniowo zwiększanych dawek alergenu. Dzięki takim zabiegom, organizm jest w stanie tolerować coraz wyższe stężenia pyłków, bez pojawiania się odpowiedzi alergicznej. Tego typu leczenie wymaga wstępnej kwalifikacji pacjenta i odbywa się wyłącznie pod kontrolą lekarza.

Aby zmniejszyć uczucie zatkanego nosa towarzyszące alergii, warto zastosować zabieg płukania zatok i nosa. Z powodzeniem można przeprowadzić go samodzielnie w warunkach domowych przy pomocy dostępnych bez recepty zestawów do irygacji. Płukanie nosa pomaga usunąć zalegającą wydzielinę, a wraz z nią, alergeny wywołujące nieprzyjemne dolegliwości. Ulga odczuwana jest natychmiastowo.

Uczulenie na pyłki roślin – co robić?

Cierpiąc na pyłkowicę, można z powodzeniem zaplanować swoje codzienne zajęcia w taki sposób, aby uciążliwe objawy alergii dokuczały w jak najmniejszym stopniu. Jeżeli w czasie intensywnego pylenia przebywamy na powietrzu, po powrocie koniecznie należy zmienić ubranie i przemyć twarz wodą. W ten sposób usuniemy znaczną ilość alergenów.

Wysokiemu stężeniu pyłków w powietrzu w okresach pylenia danego gatunku sprzyja wietrzna pogoda oraz duża wilgotność, a więc czas po deszczu oraz mgła. W takie dni zrezygnujmy z wietrzenia mieszkania i jazdy samochodem z otwartymi oknami, wszelkich zajęć na powietrzu i wyjazdów w tereny zalesione. Wyjątkiem od tej zasady jest przebywanie nad morzem, gdzie wiatr wiejący w kierunku brzegu pozbawiony jest pyłków, dlatego też osoby cierpiące na alergię pyłkową bardzo dobrze czują się na terenach nadmorskich.

Aby w warunkach domowych ograniczyć poziom pyłków, można stosować specjalne filtry oczyszczające powietrze, często wycierać podłogi, zrezygnować natomiast z dywanów oraz starego typu materacy do spania i pościeli – warto zmienić je na te przeznaczone dla alergików. Warto także zapytać lekarza o pokarmy, które w mechanizmie tak zwanych reakcji krzyżowych, czasem powodują objawy powodowane przez uczulające pyłki roślinne. Przykładowo dla osób uczulonych na bylicę, objawy mogą wywołać banany czy seler.

Czytaj również: Gra wstępna – co to? Jak powinna wyglądać i ile trwać?