Obrzęk Quinckego – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest obrzęk Quinckego?

Obrzęk Quinckego (inaczej obrzęk naczynioruchowy) jest chorobą charakteryzującą się powstawaniem dobrze odgraniczonych obrzęków skóry i błon śluzowych wskutek rozszerzenia naczyń. Najczęściej obrzęk Quinckego ma podłoże alergiczne, ale zdarza się także obrzęk Quinckego w wyniku reakcji niealergicznych, a także obrzęk Quinckego wrodzony.

W leczeniu choroby, oprócz usunięcia czynnika prowokującego objawy, wykorzystuje się: leki przeciwhistaminowe, glikokortykosteroidy, w niektórych sytuacjach adrenalinę. Takie leczenie nie jest skuteczne we wrodzonym obrzęku Quinckego, który wymaga innego podejścia – podawania inhibitora C1-esterazy, którego brak leży u podłoża choroby.

Zobacz też: Alergia wziewna – przyczyny, objawy, leczenie

Obrzęk twarzy, stawów i kończyn

Obrzęk Quinckego to dobrze odgraniczony, ciastowaty, niebolesny, nieswędzący obrzęk skóry i/lub śluzówek najczęściej zlokalizowany w obrębie twarzy, kończyn i okolicach stawów. Zdarza się, że obrzęk i opuchlizna twarzy obejmuje język, gardło oraz krtań, prowadząc do utrudnienia oddychania. Stwierdzany bywa także obrzęk błon śluzowych przewodu pokarmowego (manifestuje się on bólami brzucha, wymiotami, biegunką) oraz śluzówek narządów płciowych.

U podłoża choroby leży wynaczynianie płynu z naczyń krwionośnych do okolicznych tkanek wskutek rozszerzenia naczyń w odpowiedzi na czynnik prowokujący, np. pokarm, lek, jad owadów, czynniki wziewne, konserwanty. Ekspozycja na dany czynnik prowadzi do uwalniania bradykininy, która działa rozszerzająco na naczynia. Zdarza się, że przyczyny obrzęku Quinckego nie da się ustalić – mówimy wówczas o obrzęku idiopatycznym.

Obrzęk Quinckego może mieć charakter ostry lub przewlekły, zdarza się, że ma skłonność do nawrotów. Przewlekły lub często nawracający obrzęk Quinckego może skutkować nieestetycznym rozciągnięciem się skóry w miejscu jego powstawania. Zdarza się, że obrzękowi towarzyszą dodatkowe objawy, takie jak: nudności, wymioty, bóle głowy, biegunka.

Obrzęk Quinckego – alergiczny, niealergiczny i wrodzony

Wyróżniamy następujące typy obrzęku Quinckego.

• Obrzęk Quinckego alergiczny – pojawia się od kilka minut do kilku godzin po kontakcie z określonym alergenem (np. alergenem pokarmowym, jadem owadów, lekiem, lateksem). Zdarza się, że obrzęk Quinckego obejmuje język, gardło i krtań, prowadząc do trudności z oddychaniem, zagrażając życiu choremu. Obrzęk towarzyszy pokrzywce (zmianom skórnym o typie bąbli, wyglądających jak po oparzeniu pokrzywą).
• Obrzęk Quinckego niealergiczny – objawia się podobnie jak obrzęk Quinckego alergiczny, ale inny jest mechanizm rozwoju choroby. Często jest odpowiedzią na leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, leki z grupy ACE-inhibitorów, radiologiczne środki kontrastowe, zimno itp. Obrzęk towarzyszy pokrzywce.
• Obrzęk Quinckego wrodzony – uwarunkowany genetycznie, występujący rodzinnie, dziedziczony autosomalnie dominująco. U podłoża choroby leży niedobór inhibitora C1-esterazy. Czynnikami prowokującymi pojawienie się obrzęku i pokrzywki są urazy (w tym operacje, zabiegi stomatologiczne, porody) i infekcje, a także stres. Wystąpienie obrzęku często poprzedzają objawy zwiastunowe: pobudzenie, osłabiony bądź wzmożony apetyt, zwiewne zmiany skórne. Wrodzony obrzęk Quinckego manifestuje się zwykle we wczesnym dzieciństwie, choroba jest też stwierdzana u członków rodziny.

Leczenie obrzęku Quinckego

W leczeniu obrzęku Quinckego stosuje się:

• eliminację czynnika wyzwalającego (jeśli jest to możliwe), np. przerwanie ekspozycji na działanie leku, odstawienie z diety pokarmu, który wywołał objawy,
• leki przeciwhistaminowe,
• glikokortykosteroidy,
• adrenalinę w uzasadnionych przypadkach.

Innego podejścia wymaga wrodzony obrzęk Quinckego – w tym przypadku powyższe leczenie jest nieskuteczne. W przypadku wystąpienia objawów, chory wymaga podania koncentratu inhibitora C1-esterazy. Przed spodziewanym narażeniem na czynnik mogący wywołać objawy (np. przed operacją) pacjentom podaje się świeżo mrożone osocze lub androgeny.

Silny obrzęk gardła i krtani prowadzący do zaburzeń oddychania może wymagać wykonania tracheotomii (wykonania otworu w tchawicy, przez który wprowadza się rurkę) lub konikotomii (nacięcia więzadła pierścienno-tchawiczego).

Po przebyciu obrzęku Quinckego pacjentowi zaleca się unikanie czynnika, który wywołał chorobę (o ile jest to możliwe i o ile czynnik został ustalony).