Katar i kaszel a alergia

Jak zbudowane są drogi oddechowe?

Układ oddechowy rozpoczyna się od jamy nosowej, która ma za zadanie nawilżanie, oczyszczanie i ogrzewanie powietrza dostającego się do płuc, a poza tym pełni rolę narządu zmysłu węchu. Jama nosowa jest pokryta nabłonkiem migawkowym, czyli urzęsionym, w którym znajduje się bardzo dużo komórek kubkowych, produkujących śluz. Ma to duże znaczenie w powstawaniu kataru alergicznego, ponieważ histamina uwalniania w przebiegu reakcji alergicznej powoduje wydzielanie dużej ilości wodnistego, rozcieńczonego śluzu. Jama nosowa jest połączona z szeregiem jam wypełnionych powietrzem, zwanych zatokami przynosowymi. Ich rola nie jest pewna, prawdopodobnie odpowiadają za pneumatyzację kości czaszki.

Przeczytaj: Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Kolejnym odcinkiem dróg oddechowych jest gardło, będące skrzyżowaniem dróg oddechowych i pokarmowych. Po przejściu przez jamę krtani, powietrze dostaje się do tchawicy, następnie oskrzeli, oskrzelików i w końcu pęcherzyków płucnych. Cała powierzchnia dróg oddechowych wyścielona jest błoną śluzową z komórkami produkującymi śluz, jednak największa ich ilość (w przeliczeniu na powierzchnię) znajduje się w jamie nosowej.

Przeczytaj też: Zespół przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Jak powstaje katar w przebiegu alergii?

Ogólnie rzecz biorąc, katar powstaje po kontakcie błony śluzowej jamy nosowej z przeróżnymi czynnikami, które organizm rozpoznaje jako obce. Poza alergią, katar najczęściej jest wywoływany przez drobnoustroje, z których prym wiodą wirusy (popularne, jesienne przeziębienie). Pod wpływem tych czynników następuje obrzęk błony śluzowej, uczucie zatkania nosa, kichanie (poprzez które organizm próbuje pozbyć się szkodliwych drobnoustrojów) oraz wyciek śluzowej wydzieliny z nosa. Katar alergiczny powstaje w wyniku uwalniania histaminy przez komórki tuczne obecne w błonie śluzowej jamy nosowej. Powoduje to wzrost przepuszczalności naczyń włosowatych błony śluzowej dla wody, co objawia się nadprodukcją wodnistego śluzu. Dlatego też katar alergiczny – w przeciwieństwie do infekcyjnego – jest obfity, rzadki i bezbarwny. Towarzyszy mu zazwyczaj świąd nosa, uczucie zatkanego nosa i kichanie.

Zobacz też: Alergia wziewna – przyczyny, objawy, leczenie

Jak powstaje kaszel w alergii?

Kaszel jest odruchem obronnym organizmu. Jeśli w drogach oddechowych znajdzie się niepożądana substancja, jama krtani zostaje odruchowo zamknięta, a potem – po wzroście ciśnienia w drogach oddechowych – szybko otwarta, czemu towarzyszy gwałtowne wykrztuszenie powietrza, co nazywamy kaszlem. Kaszel powstający w mechanizmie alergii nie różni się niczym od kaszlu infekcyjnego. Może mu towarzyszyć odkrztuszanie bezbarwnej plwociny lub zaczerwienienie gardła. Powstaje on z powodu obrzęku błony śluzowej dróg oddechowych z powodu działania alergenu. Jest on także spowodowany spływaniem obfitej śluzowej wydzieliny z nosa po tylnej ścianie gardła, co dodatkowo podrażnia receptory kaszlu.

To też może Cię zainteresować: Jak rozpoznać i leczyć katar sienny?

Co oprócz kataru i kaszlu?

Poza katarem i kaszlem organizm może reagować na alergen na różne sposoby. Katarowi i kaszlowi alergicznemu często towarzyszy alergiczne zapalenie spojówek. Oczy są zaczerwienione, obrzęknięte, łzawią i swędzą. Mogą także pojawić się zmiany skórne podobne do pokrzywki lub swędząca wysypka. Rzadziej objawy dotyczą przewodu pokarmowego – występują bóle brzucha, biegunka i wzdęcie. Dotyczy to sytuacji, w których alergen dostał się do organizmu drogą pokarmową.

Zobacz też: Alergia w ciąży – jak leczyć?

Jakie są powikłania kaszlu i kataru alergicznego?

Przewlekłe działanie alergenów na drogi oddechowe powoduje przewlekły stan zapalny. W miejscu zajętym kumulują się komórki zapalne, które wydzielają różne czynniki wzrostu działające na komórki kubkowe produkujące śluz, a także na komórki mięśni gładkich ściany oskrzeli. Powoduje to przebudowę struktury ściany oskrzeli prowadząc do jej zwężenia. Po długim czasie trwania nieleczonej alergii pojawia się objaw świszczącego oddechu, charakterystyczny dla astmy oskrzelowej. Nierozpoznany i nieleczony katar alergiczny może także spowodować objęcie stanem zapalnym błony śluzowej zatok przynosowych. Powoduje to szereg dalszych powikłań pod postacią polipów, przewlekłego zapalenia ucha środkowego czy silnych bólów głowy.

Jak sobie poradzić?

Pierwszym etapem rozpoznania kataru i kaszlu pochodzenia alergicznego jest oczywiście wywiad z pacjentem, chociaż czasem nie jest tak łatwo na podstawie rozmowy wyciągnąć wnioski na temat powiązania objawów z konkretnym alergenem. Ważnym elementem diagnostyki musi być wykluczenie pochodzenia infekcyjnego objawów. Jest to istotne ze względu na zupełnie różne sposoby leczenia. W katarze i kaszlu alergicznym nie mają zastosowania antybiotyki – chyba, że po stwierdzeniu alergii dołączy się nadkażenie bakteryjne. Różnicowanie pomiędzy alergicznym i infekcyjnym tłem objawów nie powinno sprawiać problemów – w bakteryjnym zakażeniu górnych dróg oddechowych:

• wydzielina jest żółtawo-zielona, gęsta, nierzadko cuchnąca,
• gardło jest żywoczerwone i obrzmiałe oraz czasem pokryte ropnym naciekiem.

Często infekcji bakteryjnej towarzyszy stan podgorączkowy. W częstszym, wirusowym nieżycie nosa i gardła więcej wskazówek daje wywiad – objawy zwykle nie trwają dłużej niż tydzień i nie charakteryzuje ich sezonowość. Do potwierdzenia alergii służą testy skórne z różnymi alergenami (zwykle wziewnymi) oraz oznaczanie stężenia przeciwciał klasy IgE w surowicy krwi.

Leczenie objawów alergii dróg oddechowych polega oczywiście przede wszystkim na unikaniu kontaktu z alergenem. Należy sprawdzać aktualne stężenia pyłków oraz starać się unikać miejsc, gdzie alergenów może być więcej – łąk, lasów czy miejsc ze świeżo skoszoną trawą.

Unikanie alergenu może także dotyczyć ograniczenie kontaktu z sierścią zwierząt, czy wykluczenie z diety niektórych pokarmów. Jest to uzależnione od wywiadu i wyników testów skórnych. Ważnym elementem leczenia jest stosowanie aerozoli z wodą morską, które dobrze oczyszczają i nawilżają jamę nosową. Z leków do łagodzenia objawów stosuje się leki przeciwhistaminowe lub donosowo glikokortykosteroidy. Istnieją także doniesienia o dobroczynnym działaniu preparatów z wyciągiem z jeżówki. Mają one podnosić ogólny poziom odporności organizmu. Metodą o największej skuteczności pozostaje immunoterapia swoista, czyli odczulanie. Stosuje się małe, ale rosnące dawki znanego alergenu, co ma przyzwyczaić organizm i minimalizować nadmierną reakcję alergiczną po ponownym kontakcie.

Bardzo ważnym elementem w prowadzeniu pacjenta z alergią dotyczącą dróg oddechowych jest zapobieganie powikłaniom. Należy wykonywać i co jakiś czas powtarzać badania w kierunku astmy oskrzelowej oraz nie bagatelizować objawów świadczących o zajęciu zatok przynosowych, aby odpowiednio wcześnie zacząć je leczyć i zapobiegać dalszym problemom. Katar i kaszel alergiczny jest częstą dolegliwością, jednak jest wiele sposób leczenia, jakie można wdrożyć. Warto z lekarzem prowadzącym omówić dokładnie objawy alergii, aby przede wszystkim ustalić strategię diagnostyki.

Katar i kaszel alergiczny a smog

Badacze z Uniwersytetu Śląskiego ustalili, że od 70 do 85 proc. dzieci badanych pod kątem wpływu zanieczyszczeń powietrza na ich układ oddechowy miało niekorzystne objawy i dolegliwości. Pojawiały się one zwykle nie w dniu, gdy panował smog, ale od jednego do trzech dni później. Zanieczyszczenia powietrza wraz ze zmianami klimatycznymi w Polsce zwiększają produkcję ziaren pyłku oraz powstawanie nowych alergenów. Pylenie roślin rozpoczyna się coraz wcześniej i trwa coraz dłużej, jednocześnie wciąż pojawiają się nowe rośliny i ich pyłki.

W 2018 roku we współpracy ze specjalistami z Ośrodka Badania Alergenów Środowiskowych w Warszawie powstała bezpłatna aplikacja mobilna dla alergików Apsik! Pokazuje ona, m.in., jakie w danym miejscu mogą być pylenia roślin i występujące zanieczyszczenia powietrza. Dr Piotr Rapiejko z Kliniki Otolaryngologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie podkreśla, że pomimo że w powietrzu może nie być wiele pyłków roślin, to wraz ze znajdującymi się w nim zanieczyszczeniami są one bardziej nasilone. Aplikację można bezpłatnie pobrać z App Store oraz Google Play.

https://twojezdrowie.rmf24.pl/choroby/alergia/news-smog-powoduje-alergiczny-katar